خلا اثری در شان شهید زین‌الدین من را راغب به تولید کرد
سجاد معارفی، کارگردان فیلم کوتاه «آقا مهدی زین الدین» در گفت و گو با خبرگزاری ایبنا عنوان کرد: در ابتدا قرار بود فیلمی از زندگی شهید «ابراهیم هادی» بسازم، اما به من پیشنهاد دادند که فیلمی با محوریت زندگی شهید «مهدی زین الدین» تولید کنم.
به نقل از ایبنا، فیلم کوتاه «آقا مهدی زین الدین» از سوی گروه داوری خانه کتاب و ادبیات ایران به عنوان اثر برگزیده در سی و نهمین جشنواره فیلم کوتاه تهران انتخاب شد. این فیلم برداشتی آزاد و به یاد ماندنی از دو کتاب «تنها زیر باران» و «نیمه پنهان ماه» است.
ایبنا هفته گذشته گزارشی را با هدف مرور و بررسی دو کتاب مذکور منتشر کرد اما این بار به سراغ «سجاد معارفی» کارگردان این اثر رفتیم تا به بهانه اکران این فیلم گفت‌و‌گویی در مورد مشکلات و موانع ساخت فیلم کوتاه در ایران و روند تولید «اقا مهدی زین الدین» داشته باشیم.
از ابتدا بنا بود که خودتان تهیه‌کنندگی اثر را بر عهده بگیرید یا همسرتان؟
من تمام کارهای هنری را با همسرم انجام می‌دهم، ایشان سابقه فعالیت در عرصه تئاتر دارند و حتی موفق به کسب جوایز متعدد نیز شده‌اند خودم نیز از سال 78 به مدت 10 سال عکاس خبری بودم و از سال 97 شروع به ساخت فیلم کوتاه کردم اما به دلیل تسلط بیشتر همسرم در پروسه تولید، بنا شد که ایشان تهیه‌کنندگی اثر را بر عهده گیرند.
چرا شهید زین الدین؟
در ابتدا قرار بود فیلمی از زندگی شهید «ابراهیم هادی» بسازم، اما در جلسه ای که با دکتر «مهدی رحمتی» و دکتر «حسین فرزندی» در بسیج صدا و سیما داشتم، به من پیشنهاد دادند که فیلمی با محوریت زندگی شهید «مهدی زین الدین» بسازم که تا آن زمان فیلم و سریالی از این شهید با صلابت ساخته نشده بود. نیت کردم اثر را طوری بسازم که در وهله اول مادر شهید «زین الدین» هم فیلم را ببیند و بپسندد. بعد از آن با مطالعه کتاب‌های «نیمه پنهان ماه»، «تنها زیر باران» و مصاحبه با همرزمان و خانواده شهید «زین الدین» و اجازه از آن‌ها به سراغ تولید فیلم رفتیم، اما به خاطر خاص بودن چهره شهید «مهدی زین الدین» و پیدا نکردن بازیگر مناسب با چهره ایشان و مشکلات بودجه 7 ماه تولید فیلم به تعویق افتاد.
شاخصه شجاعت در شخصیت شهید «زین الدین» را بیش از از پیش برایم محرز ساخت و تصمیم گرفتم که این صفت به تصویر بکشم. به طور مثال چند خاطره از این صفت پسندیده را در این دو کتاب خواندم و تصمیم به ادغام این خاطرات در قالب فیلم کوتاه گرفتم.
در یکی از این خاطرات شهید «زین الدین» برای شناسایی افسران ارشد حزب بعث و توطئه‌های طرف عراقی لباس سربازان عراقی را به تن کرد و وارد سنگر دشمن شد. در این خاطره یکی از افسران ارشد وارد اردوگاه می‌شود و «زین الدین» را کاملا خونسرد و در حال نوشیدن چای می‌بیند اما مشکوک نمی‌شود.در خاطره دیگر وقتی سربازان ایران به سنگر رژیم بعث حمله می کنند و سربازان عراقی را گروگان می‌گیرند، همان افسری که در اردوگاه شهید«زین الدین» را دیده بود او را در قامت فرمانده خط مقدم می‌بیند و تعجب می‌کند.
این دو خاطره در دو داستان مجزا در دو کتاب بودند که ما این دو خاطره را در فیلم به یکدیگر مرتبط ساختیم.
به نظر شما فرهنگ اقتباس در سینما ایران چقدر شکل گرفته است؟ کدام ژانر سینمایی را مناسب اقتباس می‌دانید؟
روایت درست از یک قصه مهم است چه اقتباس باشد چه غیر اقتباس، در بحث اقتباس یک سری مشکلات وجود دارد یک اینکه مفهوم اقتباس در جامعه ما درست جا نیافتاده است و اقتباس از یک اثر وابسته به این است که کارگردانان و نویسندگان ما چقدر کتاب می‌خوانند و چقدر می‌توانند داستان‌های جذاب را شناسایی کنند.
در ژانر های مختلف روایت‌های قابل قبولی داریم و انتخاب صرفا یک ژانر صحیح نیست؛ با این حال سینمای ما در ژانر اجتماعی و دفاع مقدس حرف های بیشتری نسبت به ژانر فانتزی و سورئال دارد. سینما و جامعه به وضوح بر یکدیگر تاثیر متقابل دارند و فارغ از خطوط فکری گوناگون اندیشه ها و دغدغه های فکری اجتماعی در ژانر فانتزی نمی گنجد.
چه موانعی را بر سر راه خود و سایر فیلمسازان حوزه فیلم کوتاه در سینما ایران می بینید؟
از زمان ساخت اولین فیلم کوتاهم تا به امروز بزرگترین مانع ساخت فیلم کوتاه در جمهوری اسلامی بعضی از بچه های انقلابی هستند که بدون تخصص و دانش کافی و فقط با تکیه بر رابطه بر صندلی مدیریت نشسته اند.حق بچه های انقلاب این نیست که مسئولی بدون دانش و داشتن تخصص بگوید چون فیلمنامه در راستای تفکراتش نیست از اختصاص بودجه به کار ما سر باز زند. فیلم کوتاه را باید تشویق کرد نه این که در شهرک دفاع مقدس به خاطر فیلمبرداری فلان سریال یا فیلم که شاید حتی جواز پخش هم نگیرد، لوکیشن مورد نیاز ما را تامین نکند و هزینه هنگفتی هم از ما بگیرد. این در حالی است که خودسانسوری و اینگونه موانع در فضای بچه های غیر حزب اللهی کمتر است و درک هنری و سینمایی بیشتری دارند. اهالی سینما ایران این نکته را باید به خود گوش زد کنند که خیلی ها با اینکه شبیه ما نیستند اما دشمن ماهم نیستند.
