رسانه سینمای خانگی- در نقد «سرهنگ ثریا» چه گذشت

نخستین نشست از سلسله نشست‌های دفتر پاسداشت زبان فارسی حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی با نقد و بررسی فیلم سینمایی «سرهنگ ثریا» پیش روی مخاطبان قرار گرفت.

به گزارش سینمای خانگی به نقل از دفتر پاسداشت زبان فارسی حوزه هنری، نشست نمایش و نقد فیلم «سرهنگ ثریا» ساخته «لیلی عاج» به عنوان نخستین نشست از سلسله نشست‌های «فارسینما» به همت دفتر پاسداشت زبان فارسی حوزه هنری انقلاب اسلامی و به منظور نمایش و نقد گفتمان‌شناسانه و نشانه‌شناسانه فیلم‌های روز در تماشاخانه مهر حوزه هنری برگزار شد.

تینا چهارسوقی امین، گفتمان‌شناس و استاد دانشگاه گفت: این فیلم محوریت زنانه دارد و قضایا را از زوایای یک قهرمان زن غالب می‌ببینیم، بتابر این، فقط به گفتمان ساخته و پرداخته او می‌پردازیم و انگار گفتمان رقیبی در مقابل آن نمی‌بینیم. این مادر فقط در مقابل گفتمان غالبی که اشرف ساخته مقابله می‌کند، نه فقط برای برگرداندن پسرش از آن‌ها. برای کسی که این سازمان را نشناسد و نداند این افراد به چه دلیلی دراشرف گیر کرده‌اند، این پرسش پیش می‌آید که چه کار به کارشان دارید و چرا مادراصرار دارد که پسرش را برگرداند.

این استاد دانشگاه در ادامه با اشاره به دیالوگ‌های تئاتری فیلم یادآور شد: جا داشت که نویسنده و کارگردان فیلم در قالب چنین دیالوگ‌هایی از خط مشی ایدئولوژیک سازمان منافقین هم سخن به میان می آود تا نشان‌دهنده این تقابل گفتمانی باشد. وقتی در اینجا تقابلی ایدئولوژیک نمی‌بینیم و فقط عاطفه مادری از منظری عاطفی روانشناختی فربه می‌شود، مانع دید خردورزی در فیلم می‌شود و مادر با همه تلاش‌هایش نتوانست فرزندش را بیرون بکشد و بنابر این بازنده است.

سازمان اوج دخالتی در محتوای فیلمنامه «سرهنگ ثریا» نداشت

در ادامه این نشست، لیلی عاج، نویسنده و کارگردان فیلم سرهنگ ثریا، در پاسخ اظهار کرد: هر فریمی که در باره اشرف بوده دیده‌ام و سازمان اوج کوچک‌ترین دخالتی در فیلمنامه نداشته و آنچه می‌بینید حاصل تجربه من به عنوان یک فیلم اولی است. من فقط طرح بحث کرده‌ام و مخاطبی حرفی نسبت به این سوژه دارد می‌تواند در باره آن تحقیق کند

عاج یادآور شد: صادقانه می گویم که توان ترسیم دقیق آدم‌های اشرف را در خودم نمی‌دیدم و این اصلاً هم شوخی بردار نیست! از یک طرف هم نمی‌خواستم پرداختی کلیشه‌ای و مقوایی به آنها داشته باشم و یا این قدر آن‌ها را مسخ شده و کاریکاتوری نشان دهم که باورپذیر نباشند.

فرزانه فخریان زبان‌شناس هم با اشاره به این گفته از لیلی عاج سازمان اوج با من کاری نداشت گفت: ای کاش سازمان اوج کاری داشت؛ مساله ما همین است. چون بسیاری ازمجموعه‌های فرهنگی پای فیلمنامه‌ای می‌نشینند و آن کنش لازم که سازمان اوج و خیلی جاهای دیگر باید داشته باشند را ندارند.

این زبان‌شناس در ادامه با اشاره به اینکه کلمات برای ما زبان شناسان خیلی مهم‌اند به گزاره‌هایی چون استفاده نکردن فیلمساز از کلمات اشتباه و خطا و غلط، پرداخت صرف به به تنهایی و دلتنگی شخصیت‌ها و عدم پرداخت به هدایت و تغییر مسیر بستگان‌شان، توصیفات خوب از اشرف، عدم ناراحتی مادران از اشتباهات بچه‌شان و تاکید روی چشم‌انتظاری، نگفتن از زرمنده جز یک جای نامنایب و آوردن کلمات ارتش و آزادیبخشیو و تغییر نام پسر ثریا از امیر علی به مازیار اشار کرد.

وی افزود: ما این گزاره‌ها را در فیلم می‌بینیم ولی گزاره‌های ناقض آن گزاره‌ها را در فیلم نداریم.

لیلی عاج در ادامه گفت: نکاتی که گفتید، مؤید این است که چه قدر گفتن از اشرف کار دشواری است. یک بخشی مسئله لجستیکی و مالی ماجرا است و بخش دوم هم این بود که چگونه اشرف‌نشینانی تصویر کنم که مقوایی یا سمپات نباشند. ببینید چه مرز خطرناکی است!

مهدی صالحی هم، که به عنوان مجری کارشناس، در این نشست حضورد داشت، خاطرنشان کرد: بحث این است که هیچ تلاشی برای نشان دادن یادآوری آن فضای جنایتکارانه منافقین مشاهده نمی‌شود.

صالحی افزود: شما نمی‌توانید نمادها و نشانه‌های این فیلم را منکر شوید.

تینا امین هم در ادامه این پاسخ‌های لیلی عاج خاطر نشان کرد: گفتمان‌ها در تقابل شکل می‌گیرند و وقتی رقیبی در میان نیست، قهرمان ما به مرور ضعیف و پوشالی می‌شود و ۲ گفتمان در تقابل با هم است که به ثبات می رسند و گرنه هژمونی یک گفتمان در عدم وجود رقیب، ضعیف و شکننده و در نهایت شکست خورده و از بین می‌رود.

محمدصادق رشیدی، نشانه‌شناس حوزه هنر و عضو هیات علمی دانشگاه، با اشاره به اینکه کارگردان مسئول محتوای فیلم است اظهار کرد: شما روی موضوع و محتوای مشخص و مهمی دست گذاشته‌ای که بخشی از ساختاراجتماعی و فرهنگی و سیاسی ما قربانی گفتمانی شده است که نمی‌توانیم به راحتی از کنار آن بگذریم. اگر هم بر اساس بنیان‌های نظریه زبان شناسی نگاه کنیم، سینما یک کارکرد زبانی دارد که در آن تمامی تصاویری که کنار هم چیده می‌شوند به مثابه واژگانی هستند که در کنار هم یک جمله را می‌سازند و جمله‌ها باید معنادار باشند.

تنظیم برای بالا نرفتن از دیوارهای اشرف

لیلی عاج در ادامه در باره ترسیم نکردن اشرف گفت: من عامدانه انتخاب کردم که در باره اشرف چیزی نگویم چون باید از پس آن برمی‌آمدم. ترجیحم این بود که طوری فیلمنامه ام را تنظیم کنم که الزامی به بالا رفتن از دیوارهای اشرف نباشد. در ضمن، این موقعیت اصلاً می‌تواند سازمان منافقین نباشند و فرقه دیگری باشند. برای من انتظار مادرها در برزخی که گرفتارش شده بودند مهم بود.

این کارگردان در بخش دیگری از صحبت‌های خودبا اشاره به زمان محدودی که برای قصه‌گویی داشته تصریح کرد: منکرالکن بودن روایت نیستم اما جهت‌گیری سیاسی براساس نشانه‌ها و گفتمان‌ها و متریال صوتی و بصری فیلم را نمی‌پذیرم. برایم ممکن نبود که در فیلم صد دقیقه‌ای، سازمان منافقین را، با آن همه فراز و فرود سیاسی و پوست اندازی ایدئولوژیکی که داشته، ترسیم کنم. به اندازه کافی کد داده‌ام و ظرفیت فیلمنامه همین بود.

فرزانه فخریان هم در ادامه صحبت‌های عاج گفت: باید در یک فضای مرزی و میانی نشان می‌دادید که اشرف با ما چه کرد!؟ دکتر رشیدی هم با اشاره به جهت گیری غلط فیلم‌ساز گفت: شما سراغ موضوعی رفتی و شاخک‌های همه را تیز کردی و بعد می‌گویی من فقط حرف را زمین انداخته ام. در شرایطی که استعمار و امپریالیسم نوین با سینما کنترل فرهنگی جوامع را به دست گرفته، شما روی موضوع حساسی دست گذاشته‌ای و با فیلم‌تان‌دارید کدهای اشتباه به جوان ما می‌دهید.

مواجهه منافقین پس از اکران سرهنگ ثریا و اقدامات سازمان ملل

لیلی عاج تصریح کرد: این برداشت شماست و اتفاقاً منافقین بارها به من در تلویزیون‌شان هجمه کرده و برداشت‌شان این است که در فیلم خیلی به تخریب شان پرداخته‌ام چون مسئله‌ای که درفیلم طرح شده اوضاع آن‌ها را خراب کرده چون این مسئله که به خانواده‌ها ملاقات نمی‌دهند به سازمان ملل ارجاع پیدا کرده و دراینجا نمی‌توانند گلیم خودشان را بیرون بکشند. اتفاقاً آن‌ها می‌گویند که دارم جلوه هیولا گونه‌ای از آن‌ها ارائه می‌دهم.

وی افزود: در مورد این گفتمان که هدف سازندگان فیلم این بوده که نسل جدید به این سازمان سمپات شود، اصلاً چنین تصوری در مخیله سازندگان و من نمی‌گنجد.

عاج در ادامه اضافه کرد: من فکر می‌کردم که در این نشست به فیلم از لحاظ گفتمان زبان فارسی و مساله تخصصی دیالوگ نویسی به زبان فارسی پرداخت می‌شود.

مهدی صالحی کارشناس مجری برنامه هم بیان توضیح داد: گفتمان‌شناسی دانشی است که با گفت‌وگو و دیالوگ‌نویسی فرق می‌کند. دراین فیلم گفتمان پنهانی داریم که دارد بزرگ‌ترین ضربه را به فیلم می‌زند. اصلاً از حضورحکمرانی جمهوری اسلامی دراین فیلم خبری نیست. صالحی درادامه به ضرورت وجود کارگروه‌های گفتمان شناس و معناشناس و زبان‌شناس در فیلم‌ها و محصولات هنری تأکید کرد و گفت: این قدرانحرا ف گفتمانی پدید آمده که درحد التقاط است و درآثار هنری ناخواسته به سمتی می‌لغزیم. شما به عنوان کارگردان که نباید نگران سامان و چارچوب نشانگانی اثرتان باشید بلکه باید این کارگروه‌ها درکنارکارگردان باشند.

عاج در این باره اظهار کرد: این چیزی که شما می‌گویید هنوز تجربه نشده و اگراین کار گروه‌ها به پیش تولید اضافه شود، می‌تواند پویایی و بالندگی بسیاری به اثر ببخشد.

تینا امین هم در ادامه گفت: همه باید کارشناس زبان‌شناس مسلط به گفتمان و نشانه داشته باشند چون در دنیای امروز یک جمله هزار لایه فرامتن دارد و باید درکمترین زمان، بیشترین معنا را تولید کنیم.

تهیه‌کنندۀ «سرهنگ ثریا» پاسخ می‌دهد: ذائقۀ مخاطب باید تغییر کند یا شیوۀ فیلمسازی؟

تهیه‌کننده فیلم «سرهنگ ثریا» با برشمردن دلیل کاهش متقاضیان فیلم‌های اکران نوروزی بیان کرد که برای اکران این فیلم هنوز تصمیم قطعی گرفته نشده است.

به گزارش سینمای خانگی، جلیل شعبانی که فیلم «سرهنگ ثریا» را به کارگردانی لیلی عاج در جشنواره فجر امسال رونمایی کرد، در گفت‌وگویی با ایسنا درباره زمان اکران این فیلم  و ارزیابی‌اش از شرایط کلی اکران گفت: فعلاً تصمیم خاصی برای اکران «سرهنگ ثریا» گرفته نشده است و بررسی‌ها برای زمان مناسب در سازمان اوج انجام می‌شود. البته به نظرم امسال با توجه به مقارن شدن عید نوروز با ماه مبارک رمضان، استقبال از اکران نوروز کمتر شده است.

او افزود: بجز این مسئله، در حال حاضر چند فیلم کمدی در حال اکران هستند که سینمادارها نمایش آن‌ها را در عید 1402 هم ادامه می‌دهند و این نگرانی برای تهیه‌کننده‌های دیگر وجود دارد که نمایش فیلمشان در این مقطع چه سرنوشتی پیدا می‌کند بخصوص فیلم‌های جشنواره که کمدی هم در میان آن‌ها نبود و فیلم‌هایی که ساخته شده‌اند شاید با این فیلم‌های کمدی نتوانند رقابت کنند به همین دلیل فکر می‌کنم این هم عاملی برای کم شدن استقبال از اکران نوروزی است.

شعبانی درباره اینکه وقتی مجموع فیلم‌های جشنواره به اکران برسند در نبود فیلم کمدی چه شرایطی پیدا می‌کنند چرا که اکران فیلم‌های کمدی به فروش دیگر فیلم‌ها هم کمک می‌کند؟ گفت:‌ فکر نمی‌کنم حتماً دلیل فروش فیلم‌های دیگر حضور آثار کمدی باشد چون سابقه داشته که فیلم‌های درام و اجتماعی بدون فیلم‌های کمدی هم توانسته‌اند مخاطب خود را به سینما بکشانند. مهم این است که فیلم‌ها به لحاظ کیفیت خوب باشند و قابلیت جذب مخاطب را داشته باشند.

این تهیه‌کننده که فیلمش دیپلم افتخار بهترین کارگردان فیلم اولی را گرفته است، اظهار کرد:‌ معتقدم که سطح کیفی فیلم‌ها باید بالا رود و ذائقه تماشاچی عوض شود چون آن‌ها عادت کرده‌اند که فیلم کمدی ببینند ولی این شراط در حال تغییر است و کم‌کم مردم عادت می‌کنند که فیلم‌های پلیسی را نیز دنبال کنند مثل آنچه در شبکه نمایش خانگی عرضه شده است؛ بنابراین ژانرهای متعددی هستند که می‌توانند جایگزین فیلم‌های کمدی در سینما شوند ولی قاعدتا باید با کیفیت ساخته شوند.

او در پایان در پاسخ به اینکه آیا «سرهنگ ثریا» برای اکران عمومی دچار تغییراتی می‌شود؟ گفت: در حال جمع‌آوری نظر تماشاچیان فیلم در جشنواره هستیم ولی تصورم این نیست که تغییرات خاصی داشته باشیم با این حال اگر جمع‌بندی بازخوردها ما را این به نتیجه برساند که تغییراتی لازم است، آن را اعمال خواهیم کرد.

«سرهنگ ثریا» با بازی ژاله صامتی در نقش سرهنگ ثریا و نیز وحید آقاپور و دیبا زاهدی محصول سازمان اوج است.

«سرهنگ ثریا» چند ستاره است؟

فیلم «سرهنگ ثریا » به کارگردانی لیلی عاج و تهیه‌کنندگی جلیل شعبانی، هفتمین فیلم اکران شده در جشنواره چهل و یکم فجر بود و با مجموع ۳۳.۵ ستاره از دوازده منتقد سینما، میانگین ۲.۷ ستاره را برای خود ثبت کرد.

به گزارش سینمای خانگی، منتقدان سینما روزانه در نظرسنجی ایرنا به فیلم‌های اکران شده در چهل‌ویکمین جشنواره فیلم فجر ستاره می‌دهند، هر کدام از منتقدان می‌توانند رضایت نسبی خود را از آثار سینمایی با تعداد ستاره‌ها از یک تا پنج مشخص کنند. این نظرسنجی هر روز در خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) منتشر می‌شود.

ایرنا از منتقدان سینما، درباره فیلم سرهنگ ثریا که دومین فیلم اکران شده در سومین روز جشنواره – جمعه ۱۴ بهمن ۱۴۰۱- بود، نظرسنجی کرده است که از نظر تعداد ستاره‌های اعطا شده نتایج نشان می‌دهد این فیلم توانست در مجموع ۳۳.۵ ستاره را از ۱۲ منتقد سینما دریافت کند.

بر اساس حروف الفبا به ترتیب، جبار آذین، معین احمدیان، امیرحسین اشرفی، امیر اهوارکی، علی افشار، مهدی خدایی، علی عبدالعلی‌زاده، آرش فهیم، محمد قربانی، مصطفی محمودی، رضا منتظری و هادی مومنی در نظرسنجی فیلم پرونده باز است شرکت کردند.

در این نظرسنجی، ‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍۵ منتقد ۲ ستاره یک منتقد ۲.۵ ستاره و چهار منتقد دیگر هر کدام ۳ ستاره به فیلم سرهنگ ثریا دادند، این در حالی است که فقط یک منتقد ۴ستاره و یک منتقد دیگر هم ۵ ستاره برای ساخته لیلی عاج ثبت کرده اند.

ستاره فیلم‌های روز اول جشنواره

فیلم استاد به کارگردانی عماد حسینی و تهیه‌کنندگی بهروز افخمی اولین فیلم اکران شده در جشنواره چهل و یکم فجر بود و با مجموع ۱۷ ستاره از یازده منتقدان سینما، میانگین ۱.۵ ستاره را برای خود ثبت کرد.

فیلم شماره ۱۰ به کارگردانی حمید زرگرنژاد و تهیه‌کنندگی ابراهیم اصغری دومین فیلم اکران شده در جشنواره چهل و یکم فجر بود و با مجموع ۲۴.۵ ستاره از یازده منتقدان سینما، میانگین ۲.۲ ستاره را برای خود ثبت کرد.

ستاره فیلم‌های روز دوم جشنواره

فیلم آه سرد به کارگردانی ناهید عزیزی صدیق و تهیه‌کنندگی رضا محقق سومین فیلم اکران شده در جشنواره چهل و یکم فجر بود و با مجموع ۱۳.۵ ستاره از دوازده منتقد سینما، میانگین ۱.۱ ستاره را برای خود ثبت کرد.

فیلم جنگل پرتقال به کارگردانی آرمان خوانساریان و تهیه‌کنندگی رسول صدرعاملی، چهارمین فیلم اکران شده در جشنواره چهل و یکم فجر بود و با مجموع ۲۹ ستاره از دوازده منتقد سینما، میانگین ۲.۴ ستاره را برای خود ثبت کرد.

فیلم یادگار جنوب به کارگردانی حسین دوماری و پدرام پورامیری و تهیه‌کنندگی مجتبی رشوندی، پنجمین فیلم اکران شده در جشنواره چهل و یکم فجر بود و با مجموع ۱۹.۵ ستاره از دوازده منتقد سینما، میانگین ۱.۶ ستاره را برای خود ثبت کرد.

ستاره فیلم های روز سوم جشنواره

فیلم پرونده باز است به کارگردانی کیومرث پور احمد و تهیه‌کنندگی علی قائم مقامی، ششمین فیلم اکران شده در جشنواره چهل و یکم فجر بود و با مجموع ۱۱.۵ ستاره از دوازده منتقد سینما، میانگین ۰.۹۵ ستاره را برای خود ثبت کرد.

جشنواره بین‌المللی فیلم فجر ۱۲ تا ۲۲ بهمن ۱۴۰۱ به دبیری مجتبی امینی در دو پردیس سینمایی ملت و برج میلاد برگزار می‌شود. امسال ۲۴ فیلم در بخش سودای سیمرغ در جشنواره فیلم فجر به رقابت می‌پردازند.

بالاخره اعضای مجاهدین قربانی بودند یا مجرم؟

نشست خبری فیلم «سرهنگ ثریا» با حضور عوامل این فیلم برگزار شد.

به گزارش سینمای خانگی به نقل از گروه هنر و رسانه خبرگزاری فارس، نشست مطبوعاتیِ فیلم سینمایی «سرهنگ ثریا» روز جمعه ۱۴ بهمن در سانس دوم برای اصحاب رسانه و جامعه منتقدان در سینمای رسانه (پردیس سینمایی ملت) با حضور عوامل فیلم برگزار شد.

در نشست خبری فیلم سینمایی «سرهنگ ثریا»، لیلی عاج (کارگردان)، جلیل شعبانی (تهیه‌کننده)، بهزاد عبدی (آهنگساز)، آرش قاسمی (صداگذار)، مهرناز اکبری (طراح لباس)، علیرضا برازنده (مدیر فیلمبرداری) و بابک پناهی (طراحی صحنه) حضور داشتند.

لیلی عاج درباره انتخاب سوژه فیلم گفت: سال 99 از طرف مرکز هنرهای نمایشی برای چاپ کتاب دعوت شده بودم. بچه گیلان غرب هستم و پدر بزرگم عضو گروه مرصاد بود به همین دلیل از کودکی می خواستم آن را بنویسم. همان طور که درباره سازمان مجاهدین جسنجو می کردم مادری کنار سیم خوار دارها دیدم که بسیار تاثیر گذار بود. کم کم مراحل تحقیق را انجام دادم و با ثریا عبداللهی نازنین که یکی از مادرها بود آشنا شدم و فیلم سرهنگ ثریا شکل گرفت.

شعبانی گفت: زمانی که درباره فیلم نامه با خانم عاج بحث می کردیم بحث مان این بود که ممکن است این اتفاق در همه جای دنیا اتفاق بیفتد و مادر و خواهرهایی پشت درهای بسته باشند به همین دلیل فکر می کنم سوژه بین المللی است و ممکن است در هر کجای جهان اتفاق بیفتد.

کارگردان «سرهنگ ثریا» درباره موفقیت فیلم توضیح داد: موفقیت فیلم و هر نکته‌ای درباره آن در دست خداست. ربطی به هیچ‌کس ندارد.

بهزاد عبدی در ادامه توضیح داد: برای خلق اثر هنری سعی می کنیم به روح اثر نزدیک شویم و من هم آثار مختلف را دیدم و زمانی که به روح اثر نزدیک شدم تصمیم گرفتم این طور کار کنم گرچه دو جور کار انجام دادم و با مشورت خانم عاج با همان تحلیل پیش رفتم. سولوی کار بر اساس ددوک بود و صدای زنی بود که افکار را متوجه فرزندش کند.

لیلی عاج: امروز میزبان خانواده هایی هستیم که زمانی که فیلم می دیدن چشم هایشان خیس می شد. خیلی از مادران تشکر می کنم که کنار ما بودند. ما مادری را داریم که فرزندش  40 سال اسیر فرقه رجوی بوده است و امروز اینجاست و من میزبان آنان هستم و می خواهم که این مادران را تشویق کنید. 
در ادامه تمامی اهالی رسانه به تشویق مادران زندانی‌ها در فرقه رجویه پرداختد.

لیلی عاج ادامه داد: من یک گروه بسیار بی‌نظیر داشتم و خدا من را خیلی دوست داشت که همچنین گروهی در کنار من بود

خروج از نسخه موبایل