حامد جعفری از تهیهکنندگان سینمای انیمیشن، ضمن اشاره به جایگاه کلیدی انیمیشن در کشور، از نقش مهم جشنواره فیلم کوتاه تهران در معرفی استعدادهای تازه در این حوزه گفت.
به گزارش سینمای خانگی، حامد جعفری تهیهکننده سینمای انیمیشن که به زودی انیمیشن سینمایی او با عنوان «بچه زرنگ» به سینماها میآید، در آستانه برگزاری چهلمین جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران به مهر گفت: جشنواره فیلم کوتاه تهران از جهت اینکه «اسکار کوالیفاید» دارد و برگزیده اصلی جشنواره برای معرفی به اسکار میرود، از اهمیت بهسزایی برخوردار است. حضور در تمام جشنوارههایی که «اسکار کوالیفاید» (درگاههای ورود به اسکار) هستند، برای کسانی که فعالیت هنری انجام میدهند، ارزشمند است. بنابراین جشنواره فیلم کوتاه تهران فرصت خیلی خوبی برای فیلمسازان ایرانی است. در زمان ما و دورهای که حتی جشنواره این اعتبار جهانی را هم به دست نیاورده بود به اصطلاح برایش سر و دست میشکستیم و مشتاق جشنواره بودیم، حال طبیعی است فضای جشنواره برای افرادی که وارد این عرصه میشوند، جذابتر شده باشد.
جعفری ادامه داد: در جشنوارههای مختلفی از جمله فجر و کودک داور بودهام اما آشنایی با فیلمسازان کوتاه حوزه انیمیشن برایم تجربه تازهای است که راه خود را از طریق این جشنواره شروع کردهاند و باعث میشوند، این فرصت را داشته باشیم که ببینیم چه کسانی وارد این عرصه میشوند تا بتوانیم آنها را شناسایی کنیم و گفتگوی بین نسلی شکل بگیرد. از سوی دیگر وقتی میبینید که آثار نسل جوان سطح کیفی بالایی دارند و این سطح پیوسته در حال تکرار شدن و استمرار است، به وجد میآیید.
وی درباره بهکارگیری جلوههای بصری، گرافیک و ایدههای خلاقانه آثار فیلمسازان در حوزه پویانمایی گفت: به هر حال فیلمسازان جوان در حوزه سینما گامهای نخستین خود را طی میکنند، از این جهت شاید برخی از کارها با ایدههای خیلی خوبی همراه نباشد و برخی دیگر آثار پختهتر و غنی و به خروجی خوبی رسیده باشند.
جعفری عنوان کرد: ما باید اعتبار جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران را همواره در نظر بگیریم بالاخره جشنواره تهران، یک جشنواره معتبر است و باید همه فاکتورها را در اجرایش در نظر بگیریم.
جعفری درباره تفاوت تولید انیمیشن کوتاه و بلند گفت: من انیمیشن را از کار کوتاه و سریال شروع کردم اما طبیعی است که شناختمان از حوزه کوتاه یک جنس و شناختمان از حوزه فیلم بلند یک جنس دیگر باشد. تولید انیمیشن بلند یک کار فناورانه، صنعتی و استودیو محور است اما کارهای کوتاه شخص محور و تجربی هستند که جنس متفاوتی دارند. خیلی از کسانی که کار کوتاه میسازند، برای شناخت این صنعت و در نتیجه قدم گذاشتن در عرصه بلند فعالیت میکنند و احتمالاً جشنواره را راه ورود به آن حوزه میدانند. پس طبیعتاً این مسیر، مسیر گذار از فیلم کوتاه به فیلم بلند است و ما شاید به نوعی بتوانیم به این فضا کمک کنیم.
وی در پایان گفت: گفته میشود بچهها از طریق قوه تخیل خود با انیمیشنها ارتباط برقرار میکنند و با قهرمان قصههای انیمیشن زندگی میکنند. اهمیت انیمیشن آنجاست که آن قهرمانی که در ذهن بچههای ما شکل میگیرد و با آن زندگی میکنند زاییده زیست هنرمندان ایرانی باشد یا زاییده ذهن خارجیها؛ درنتیجه جایگاه و اهمیت انیمیشن در کشورمان کلیدی است.
چهلمین جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران به دبیری مهدی آذرپندار ۲۷ مهر تا ۲ آبان ۱۴۰۲ برگزار میشود.
کارگردان «بعدازظهر» با اشاره به اینکه فیلم کوتاه از منظر درام، قواعد متفاوتی از سینمای بلند دارد، گفت: در زمینه نگارش فیلمنامههایی که به طور اختصاصی برای ساخت فیلم کوتاه نوشته شده باشند، دچار خلأ هستیم.
به گزارش سینمای خانگی از ایرنا، امیرعباس ربیعی که فعالیت حرفهای خود را از عرصه کارگردانی سینمای کوتاه آغاز کرده است، در آستانه برگزاری چهلمین جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران، درباره تجربه همراهی خود با این رویداد در سالهای گذشته به عنوان فیلمساز و عضو هیئت انتخاب، اظهارداشت: سال گذشته که در هیئت انتخاب جشنواره فیلم کوتاه تهران حضور داشتم، مهمترین ویژگی جشنواره مواجهه ما تنوع ژانری آثار بود.
وی گفت: به این معنا که از گونههای مختلف در ویترین جشنواره فیلم داشتیم و غالب فیلمها هم آثاری با کیفیت بودند. در جشنواره سی و نهم حدود ۵۰ فیلم انتخاب شدند که اکثر بازخوردها نسبت به اکران این آثار در ایام جشنواره، همین تنوع آنها بود.
ربیعی افزود: در هر مجموعه اکران که چند فیلم کوتاه در کنار یکدیگر روی پرده میرفت، شاهد موضوعهای متنوع و ژانرهای متفاوت در آثار بودیم و این ویژگی طبیعتا برای مخاطبان جشنواره بسیار جذاب بود. اینگونه نبود که مخاطبان فیلمهایی شبیه به هم ببینند و در هر نوبت میتوانستند شاهد تجربههای متنوعی باشند.
عضو هیئت انتخاب سی و نهمین جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران بیان کرد: در دورههای قبلتر غالبا شاهد فیلمهای اجتماعی در جشنواره بودیم اما در دوره گذشته از ژانر فانتزی و وحشت گرفته تا کمدی، شاهد حضور آثار متنوعی بودیم. به همین دلیل هم مخاطبان از فرآیند انتخاب آثار راضی بودند.
سینمای کوتاه مقدمهای برای سینمای بلند نیست
کارگردان «ماه در خانه» درباره اینکه آیا فیلمهای کوتاه از نظر تکنیکی پیشرفت میکنند و در زمینه فیلمنامه هنوز با ضعفهایی مواجه هستند؟، اظهارداشت: از نظر فنی وضعیت فیلمهای کوتاه نسبت به آثار سینمایی دیگر چندان متمایز نیست و فاصله تکنیکی این تجربهها بسیار کم شده است. به خصوص از زمانی که با ورود ابزار دیجیتال، فیلمسازی سادهتر شده و تکنولوژی پیشرفت کرده است حتی در اجرا و مدل کارگردانی فیلمهای کوتاه هم شاهد نزدیک شدنشان به تجربههای سینمایی بلند هستیم اما آنچه غالبا در میان بچههای فیلمکوتاه به اشتباه جا افتاده، این است که فکر میکنند سینمای کوتاه مقدمهای برای سینمای بلند است، در حالی که اینگونه نیست.
ربیعی تأکید کرد: نگارش فیلمنامه در مدیوم سینمای کوتاه، قواعد خاص خودش را دارد. برای همین ما در زمینه نگارش فیلمنامههایی که به طور اختصاصی برای ساخت فیلم کوتاه نوشته شده باشند، دچار خلأ هستیم.
عضو هیئت انتخاب سی و نهمین جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران گفت: برخی فیلمهای کوتاه گویی سکانسی از یک فیلم بلند هستند و یا قصههای بلندی هستند که برای کوتاه شدن، خلاصه شدهاند! این در حالی است که فیلم کوتاه اساسا از منظر درام، قواعد متفاوتی از سینمای بلند دارد و باید در مراحل آموزشی روی این نکات بیشتر متمرکز شویم. مراکزی که فیلمساز فیلم کوتاه تربیت میکنند باید این نکته را گوشزد کنند که ساخت فیلم کوتاه، یک مدیوم مستقل است، نه اینکه تمرینی برای ساخت فیلم بلند باشد.
ماجرای فیلمهای کوتاه «لاکچری»
ربیعی درباره اینکه آیا استفاده از عوامل فنی حرفهای میتواند ضعفهای فیلمنامه را در یک فیلمکوتاه بپوشاند؟ بیان کرد: بله، این اتفاقی است که در برخی از آثاری که در هیئت انتخاب دیدیم، مشهود بود. اینها آثاری بودند که به آنها آثار «لاکچری» میگویم! آثاری که پول زیادی خرج آنها میشود، عواملشان هم همه سینمایی هستند اما به نظر میرسد کارگردان در حال دوپینگ با عوامل است! البته فیلمهایی هم که فضایی کاملا متفاوت با این فضا داشته باشند، زیاد بود، فیلمهایی که عواملشان ناشناخته بودند اما به راحتی میتوانستید آنها را کشف کنید.
وی افزود: امروز در سینمای بلند کارگردانی میکنم، یکی از امتیازاتی که تماشای این فیلمهای کوتاه برایم داشت، انتخاب بازیگرانی گمنام از شهرهای مختلف بود که به نظر استعدادهایی ویژه و درجه یک بودند. حتی درباره عوامل پشت دوربین هم در این فرآیند استعدادهای تازهای کشف میشوند که برخی شاید تجربههای اولشان بوده اما مشخص است که استعداد بالایی برای حضور در این عرصه دارند.
عضو هیئت انتخاب سی و نهمین جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران درباره تأثیر حضور در این جشنواره بر کیفیت فیلمسازی کارگردانان سینمای کوتاه گفت: به نظرم این جشنواره جایگاه موثری بر کلیت و جریان سینمای ایران دارد. این رویداد در جریانسازی و معرفی فیلمسازانی که میتوانند آینده سینمای ایران را شکل دهند، بسیار موثر است.
کارگردان «ولد» بیان کرد: آنچه مهم است این است که مطابق آنچه در سیاستگذاری دوره گذشته هم مورد توجه قرار گرفته بود، این رویداد به عنوان یک جشنواره مولف شناخته شود، تا اینکه بخواهد تقلیدی از رویدادهای معتبر جهانی باشد. ما فرهنگ خاص خودمان را داریم و سینمای ایران در دنیا به عنوان یک سینمای مولف شناخته میشود. جشنواره فیلم کوتاه تهران سال گذشته این رویکرد را داشت که براساس معیارهای خودش، هم در فرم برگزاری و هم در محتوا، روی پای خودش ایستاد.
چهلمین جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران به دبیری مهدی آذرپندار ۲۷ مهر تا دوم آبان ماه امسال برگزار خواهد شد.
استاد دانشگاه و از اعضای پیشکسوت انجمن سینمای جوانان ایران معتقد است: برگزاری جشنواره فیلم کوتاه تهران دیگر یک مطالبه اصولی برای فیلمسازان است و هر دولتی که آن را برگزار نکند، برایش هزینه خواهد داشت.
به گزارش سینمای خانگی به نقل از ایرنا، یحیی رحمتی استاد دانشگاه و از اعضای باسابقه و فعال در مراکز انجمن سینمای جوانان ایران در دهه ۷۰، در آستانه برگزاری چهلمین جشنواره بینالمللی فیلمکوتاه تهران درباره سالهای ورود خود به انجمن به خبرنگار ایرنا گفت: در اواخر دهه ۶۰ بود که همکاریام را با سینمای جوان آغاز کردم و آن هم زمانی بود که سیدرضا میرکریمی رییس انجمن جوانان زنجان بود. آشنایی قبلی هم با او داشتم و ورودم هم همزمان با برگزاری برخی جشنوارههای استانی بود. همین جشنوارههای استانی بعدها تبدیل به جشنوارههای منطقهای شد.
وی افزود: من از خانوادهای پرجمعیت بودم که همه اعضای آن نسبتی با فعالیتهای هنری داشتند. همین پشتوانه باعث شد که من حوالی سال ۶۸ به عکاسی علاقهمند شوم و فعالیت حرفهای خودم را هم قبل از فیلمسازی با عکاسی آغاز کردم. همزمان علاقه به خواندن داستانهای کوتاه داشتم. داستانی به نام «کودک و شمشیر» از نویسندهای فرانسوی خواندم که به آن علاقهمند شدم و با اقتباس از آن فیلمنامهای نوشتم و نام «نگهبان» را برایش انتخاب کردم. برای اولین بار در حدفاصل سالهای ۶۹ و ۷۰ فیلمسازی را هم تجربه کردم. بعدها البته عکاسی را هم رها نکردم. بعدها در فرآیند تحصیلات به سمت صنایع دستی گرایش پیدا کردم که این گرایش خیلی هم انتخابی نبود.
این استاد دانشگاه ادامه داد: در دوره فعالیتم در حوزه میراث فرهنگی و گردشگری، شاید کمی از فیلمسازی فاصله گرفتم اما عکاسی را هیچگاه رها نکردم. در کنار مسئولیتهایی که داشتم، هیچگاه دوربین را کنار نگذاشتم و همواره دوربین عکاسی همراهم بود. همین علایق هم زمینهساز ورود من به انجمن سینمای جوان و فیلمسازی در عرصه سینمای کوتاه بود. در مجموع ۵ فیلم کوتاه ساختهام اما بیشتر تمرکزم بر عکاسی بوده است.
این استاد دانشگاه درباره تجربههای خود از حضور در دورههای آموزشی انجمن سینمای جوانان ایران گفت: خاطرم هست در دورههایی ما وارد مراکز انجمن شدیم که برخی سینماگران شناختهشده امروز مانند سیدرضا میرکریمی هم در این مراکز فعال بودند. فیلمساز دیگری هم که تقریبا با هم وارد مرکز شدیم، بهمن قبادی بود. بعدها بهمن به دانشکده صداوسیما رفت و من به دانشگاه هنرهای زیبا. شهرام علیدی هم از دیگر فیلمسازان همدوره ما بود که در حال حاضر در فرانسه حضور دارد و با فیلمی که در عراق ساخته بود در جشنواره کن هم حضور داشت. از بازیگران هم دورهمان هم میتوانم به حسن معجونی اشاره کنم.
این فیلمساز تأکید کرد: آن دورهها بسیار دورههای معتبری بود و من چیزهای زیادی از همدورههای خودم آموختم و همچنان خودم را وامدار حضور در آن دورهها و دوستانم در آن سالها میدانم.
رحمتی درباره رسیدن جشنواره فیلم کوتاه تهران به دوره چهلم هم گفت: مشکل اصلی ما در زمینه برگزاری جشنوارهها، مدیرانی هستند که باورهای هنری و فرهنگیشان کمرنگتر از محاسبات مدیریتیشان است. آنها بیش از هر چیز علاقه به جایگاهشان دارند نه فرهنگ و هنر. واقعیت این است که درباره رویدادی مانند فیلم کوتاه تهران هم فکر نمیکردیم تا این اندازه استمرار داشته باشد اما به نظرم این استمرار ریشه در همان شبکه سراسری انجمن سینمای جوانان ایران دارد. من همواره در دورهای که مسئولیت داشتم، به دوستان و همکارانم میگفتم کاری نکنید که انجام دادنش هزینه داشته باشد، بلکه کاری را انتخاب کنید که انجام ندادنش هزینه داشته باشد.
وی افزود: جشنواره فیلم کوتاه تهران از آن رویدادهایی است که هر دولتی آن را برگزار نکند، برایش هزینه خواهد داشت. برگزاری این رویداد به یک مطالبه اصولی در میان فیلمسازان جوان تبدیل شده و بستری است که فرصت ارتباط آنها با مخاطبان را فراهم میآورد و استمرار همین مطالبه است که جشنواره را زنده نگه داشته است.
چهلمین جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران به دبیری مهدی آذرپندار ۲۷ مهر تا ۲ آبان ۱۴۰۲ برگزار خواهد شد.
مدرس و مدیر اسبق سازمان سینمایی با اشاره به اینکه جشنوارهها نمیتوانند ضامنی برای رشد و پیشرفت فیلمساز باشند، گفت: فیلمساز در این رویدادها با اشتراک گذاشتن تجربه خود و سهیم شدن در تجربههای دیگران میتواند به دریافت تازهای از جهان سینما و عناصر بیانی آن برسد.
به گزارش سینمای خانگی به نقل از ایرنا، سعید رجبیفروتن که سالها به عنوان مدرس دفاتر انجمن سینمای جوانان ایران آموزش جوانان و فیلمسازان را برعهده داشته است، درباره عملکرد جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران در سالهایی که پشت سرگذاشته است، به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: این جشنواره در طول ۳۹ دوره برگزاری موفق بوده است که رمز موفقیت آن در استمرار، عبور از ایستایی و پیوند با پویایی و تحول است، به گونهای که هیچ حادثه و تهدید بیرونی حتی اپیدمی کرونا نیز نتوانست مانع از حرکت رو به جلوی آن باشد.
وی گفت: جشنواره فیلم کوتاه، ساختار و اجزای آن از حضور پرشور جوانان فیلمساز، طراوت و تازگی را وام گرفته است و تلاش کرده در هر دوره خلاقیت داشته باشد. مدتهاست که جشنواره فقط در نمایش فیلم و حاشیههای بخش رقابتی آن خلاصه نمیشود و بخشهای جنبی از جمله نشستها و کارگاههای این رویداد هنری خبرساز بوده و کانون توجه سینماگران جوان است.
رجبی فروتن افزود: جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران به طور طبیعی در دورههای مختلف فراز و نشیب داشت اما هیچ کدام از این پستی و بلندیها، درخشش فیلمهای جسورانه در بعضی از دورهها را از یادمان نبرد و البته ضعف و نزول بعضی از فیلمها نیز سبب فراموشی دورههای این رویداد نشد.
این مدرس فیلمسازی بیان کرد: هر ساله با افزایش ضریب نفوذ جشنواره در دنیا، وضعیت کمی و کیفی آثار به گونهای رقم خورده است که دورههای جشنواره مزین به حضور فیلمهای بدیع و خلاقه میشود.
وی گفت: کیفیت فیلمهای بخش مسابقه به دلیل ذوق و نبوغ فیلمسازان وطنی و غیروطنی اجازه نداده است که استانداردهای جشنواره پایین بیاید. شاید به همین خاطر جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران در مقایسه با سایر جشنوارهها رقابت بسیار قابل توجهی را شاهد بوده و کار هیئت انتخاب و داوری آن سخت و پرچالش است.
رجبیفروتن افزود: پژوهشگران سینما میتوانند با استناد به فیلمهای جشنواره بلوغ و وسعت گرامر فیلم کوتاه را رصد کنند و مختصات تازهای را برای ظرفیتهای بیانی فیلم کوتاه در چارچوب زبان سینما ترسیم کنند.
این مدیر اسبق سازمان سینمایی با اشاره به جایگاه معتبر جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران اظهارداشت: این جشنواره به چنان جایگاهی دست یافته است که کمتر فیلمسازی در جهان میتواند آن را نادیده بگیرد. همین مساله مسئولیت مدیران جشنواره را سنگینتر میکند تا ضمن پایبندی به پروتکلهای رایج، فضای خوشایند و خاطرهانگیزی را به ویژه برای میهمانان خارجی فراهم کنند تا سناریوی ایرانهراسی خنثی شود و هر یک از میهمانان تبلیغ کننده جشنواره به دیگران باشند.
وی با بیان اینکه الگوگیری از برگزاری جشنوارههای مشابه، ارتقا و بومیسازی پارهای از ایدهها میتواند سبب جذابیت بیشتر جشنواره شود، توضیح داد: جشنواره میتواند فرصتی برای توافق با شخصیتهای حقیقی و حقوقی خارجی باشد تا امکان تهیه بستهای از فیلمهای آنها برای نمایش در دفاتر انجمن و یا خرید حق رایت آنها برای بارگذاری در پلتفرمهای موجود فراهم شود.
رجبیفروتن گفت: بدیهی است برگزاری نشست رو در رو با فیلمسازان و تکنسینهای پشت صحنه موفق خارجی فرصتی استثنایی برای شرکتکنندگان در جشنواره است که جایگزینی برای آن نمیتوان یافت و امیدوارم که به این موضوع در جشنواره پیش رو مدنظر قرار بگیرد.
این مدرس فیلمسازی با بیان اینکه جشنوارههای داخلی و خارجی به تنهایی نمیتوانند ضامنی برای رشد و پیشرفت فیلمساز باشند، اظهارداشت: جشنواره و برنامههای جنبی آن بزنگاهی است که فیلمساز با اشتراک گذاشتن تجربه خود و سهیم شدن در تجربههای دیگران میتواند، به درک و دریافت تازهای از جهان سینما و عناصر بیانی آن برسد.
وی گفت: تماشای فیلمهای دیگران، آشنایی با ژانرهای سینمایی، خرق عادت سینماگران در شکستن ساختارهای روایی مألوف و آشناییزدایی از موقعیتها و شخصیتها میتواند سبب تحول فیلمساز و حرکت او در مسیر تکامل قلمداد شود.
انجمن سینمای جوانان با جوانان مطالبهگر روبه روست
رجبیفروتن با اشاره به اینکه انجمن سینمای جوانان ایران برخلاف بسیاری از نهادهای سینمایی استثنائا با جمعیت هدفی روبه روست که به اقتضای جوانی و پرسشگری، مطالبهگر هستند، افزود: جمعیت پرشور فیلمسازان انجمن سینمای جوانان ایران با تیزبینی، رفتار و گفتار مدیران سینمایی حوزه مورد علاقه خود را دنبال میکنند و از آنها خواستار تحول، رفرم و تغییرات متناسب با زمانه هستند.
این مدرس فیلمسازی بیان کرد: انجمن سینمای جوانان ایران و مدیران آن فارغ از آنکه دولتهای متبوع آنها به کدام گرایش سیاسی وابسته هستند، خود را در برابر جهان پررمز و راز سینما میبینند که شاید هیچ عرصهای از جمله سیاست جاذبهای به آن اندازه نداشته باشد.
وی اظهارداشت: در انجمن سینمای جوانان ایران مدیرانی موفق بوده و هستند که با افزایش تواناییهای خود ضمن جلب اعتماد جامعه مخاطبان یا همان سینماگران جوان، مانعی در پیش پای آنها ایجاد نکنند و به مثابه یک باغبان دلسوز به رشد و باروری آنها کمک کنند.
رجبیفروتن گفت: در شرایطی که تحولات فناوری سرعت برقآسایی به خود گرفته است، طبیعتا فراهم ساختن تجهیزات مدرن تولید و پس تولید و نیز روزآمدسازی روشهای تدریس و رفرش کردن منابع و متون درسی میتواند بزرگترین خدمت را به آموزش و تربیت فیلمسازان جوان کند.
وی با اشاره به تفاوت انجمن سینمای جوانان ایران با دیگر نهادهای مشابه افزود: تفاوت ماهوی انجمن سینمای جوانان ایران با نهادهای مشابه در به خدمتگیری مربیانی است که به جز انتقال آموزههای نظری در مسیر تولید، پدرانه کنار هنرجویان و یار و مددکار آنها برای تجربهاندوزی هستند.
این مدیر بازنشسته سازمان سینمایی بیان کرد: در دو سال گذشته تشکیل هستههای تولید فیلم با محوریت فیلمسازان حرفهای و خوشنام ابتکار تازهای بود که بخش آموزش دفتر مرکزی انجمن مجری آن بود. این اقدام تاثیرات عمیق و ماندگاری را در ذهن و ضمیر هنرجویان ایجاد کرده و مسیر دستیابی آنها به تجربههای ناب را کوتاهتر میکند.
چهلمین جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران به دبیری مهدی آذرپندار ۲۷ مهر تا دوم آبان ماه امسال برگزار خواهد شد.
دوره سی و نهم جشنواره فیلم کوتاه تهران در اوج التهابهای سال گذشته برگزار شد تا نشان دهد هنر همیشه زنده است، اما در آن زمان شایعهای مطرح شد که این جشنواره دیگر تاییدیه اسکار را ندارد که این شایعه بعد از یک سال پاسخی جدی دریافت کرد.
به گزارش سینمای خانگی به نقل از فارس، سال گذشته و در آستانه برگزاری سیونهمین جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران بود که برخی از طراحان پروژه تحریم این رویداد، شایعه حذف این رویداد از فهرست جشنوارههای مورد تأیید آکادمی اسکار را مطرح کردند. شایعهای که هر چند متخصصان و آگاهان به امور چندان توجهی به آن نشان ندادند، اما در فضای پرسوءتفاهم و ملتهب آن روزها، عدهای را به این تردید انداخت که آیا واقعا اعتبار بینالمللی این رویداد با تهدید مواجه شده و رنگ باخته است؟ تردیدی که پس از گذشت یک سال، با پاسخی قاطع و درخور مواجه شده است. پاسخی که در این گزارش به گوشهای از آن اشاره خواهیم کرد.
یک مرور؛ وقتی اسکار هم تأیید کرد
«امسال در بخش بینالملل توانستیم تنها جشنواره دارای تایید اسکار (اسکار کوالیفاید) در ایران شویم. ضمن این که میان کشورهای مسلمان فقط ایران، مصر و ترکیه از چنین امتیازی برخوردارند.» مهرماه ۱۴۰۰ و در آستانه برگزاری سیوهشتمین جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران بود که سیدصادق موسوی در مقام دبیر این رویداد در نشست خبری خود، با این جملات از اتفاقی ویژه خبر داد.
اتفاقی که هر چند پشتوانه رقم خوردن آن تجربه ۳۷ دوره برگزاری یک رویداد معتبر در حوزه سینمای کوتاه در ایران بود، اما بیشک این اعتبار را در عرصه بینالمللی ضریبی دوچندان میداد. جشنواره فیلم کوتاه تهران، سالها بود که ایران را به یکی از کشورهای فعال در عرصه سینمای کوتاه، در میان کشورهای منطقه تبدیل کرده بود و به همین دلیل هم هر دوره از برگزاری این رویداد با استقبال شمار قابل توجهی از فیلمسازان بینالمللی همراه میشد. براساس آمار اعلام شده از سوی دبیرخانه جشنواره، در سال ۹۸ بالغ بر ۴ هزار فیلم به بخش بینالملل سی و ششمین جشنواره فیلم کوتاه تهران ارائه شده بود که این آمار در سال ۹۹ و همزمان با دوره سی و هفتم با جهشی قابل توجه به مرز ۵ هزار اثر نزدیک شد.
در دوره بعد و همزمان با قرار گرفتن نام جشنواره در فهرست رویدادهای مورد تأیید آکادمی اسکار، بالغ بر ۶ هزار و ۴۰۰ فیلمساز بینالمللی متقاضی حضور در این رویداد شدند که این جهش هم قابل توجه بود. آمار فیلمهای متقاضی حضور در جشنواره فیلم کوتاه تهران در دوره سیونهم هم بهرغم همه حاشیهسازیها و حتی برخی سنگاندازیهای عملی، از مرز ۵ هزار نفر پایینتر نرفت تا ثابت شود همچنان جایگاه معتبر این رویداد در نگاه فیلمسازان جهانی محفوظ مانده است.
ثبت یک رکورد در پاسخ به یک دروغ!
هر چند در همان دوره سی و نهم و به استناد برگزاری پرشور جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران هم ناکامی گروهی که بهدنبال اجرای طرح خود برای تحریم این رویداد در میان فیلمسازان داخلی و خارجی بودند، عیان بود، اما آنچه را در فرآیند پذیرش آثار و ثبت فرم تقاضای حضور در جشنواره چهلم رقم خورد، میتوان قاطعترین پاسخ عملی به دورغپردازیها و حاشیهسازیهای سال گذشته دانست.
براساس متن فراخوان جشنواره که به ۱۲ زبان بینالمللی ترجمه روی سایت رسمی رویداد قرار گرفت، مهلت مقرر پذیرش آثار در بخش بینالملل که از ۲۸ اسفند ۱۴۰۱ آغاز شده بود در ۱۹ مردادماه ۱۴۰۲ به پایان رسید و در این مدت ۷۲۱۶ فیلم کوتاه از فیلمسازان بینالمللی فرم تقاضای حضور در جشنواره را پر کردند تا رکورد جدیدی برای جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران در زمینه تعداد فیلمهای دریافت شده توسط دبیرخانه جشنواره در بخش بینالملل نسبت به تمامی ادوار گذشته این رویداد ثبت شود.
این آمار بهصورت جزئیتر هم از منظر ترکیب کشورهای متقاضی حضور در جشنواره فیلم کوتاه تهران حائز اهمیت است. براساس آمار رسمی دبیرخانه از تعداد ۷۲۱۶ اثر دریافت شده، آمار کل فیلمهای ثبت نام شده در بخش بینالملل چهلمین جشنواره فیلم کوتاه تهران، تعداد ۳۳۹۰ فیلم داستانی، ۱۱۱۲ فیلم تجربی، ۱۰۶۸ فیلم مستند و ۹۳۶ فیلم پویانمایی و ۴۴۵ اثر نیز برای رقابت در جایزه ویژه بخش «حقیقتجویان» و ۲۶۵ اثر نیز برای جایزه ویژه بخش «راه ابریشم»، از ۱۳۱ کشور متقاضی حضور در بخش بینالملل جشنواره چهلم بودهاند. همچنین اسپانیا با ۹۱۳، هند با ۵۵۳، فرانسه با ۴۹۴، آمریکا با ۴۴۸ و چین با ۳۶۷ فیلم کوتاه، ۵ کشور برتری هستند که بیشترین اثر را به این رویداد فرستادهاند.
حضوری که دیگر رایگان نیست
ثبت رکورد استقبال فیلمسازان بینالمللی از جشنواره فیلم کوتاه تهران زمانی اهمیت بیشتری پیدا میکند که بدانیم این رویداد در یک تغییر حائز اهمیت، از این دوره اجرای طرح دریافت مبلغ ثبتنام از سوی متقاضیان بینالمللی را کلید زده است و برخلاف دورههای گذشته که به دلیل وجود برخی چالشهای مرتبط با تحریم و انتقال وجه در سازوکارهای بینالمللی حضور در این رویداد هزینهای برای فیلمسازان متقاضی به همراه نداشت، ثبت تقاضا رایگان نبوده است.
این همان دستاورد مهمی است که مهدی آذرپندار دبیر جشنواره چهلم فیلم کوتاه تهران، در نشست رسانهای این رویداد اینگونه به آن اشاره کرد: «جشنوارههای اسکارکوالیفاید اکثرا با دریافت پول اثر میپذیرند با توجه به اینکه ما در دریافت پول مشکلاتی داشتیم، این موضوع در سالهای گذشته رخ نداده بود اما امسال موفق شدیم از بازه زمانی میانی دریافت آثار، فیلمها را با دریافت پول و ورودی پذیرش کنیم امیدواریم از سال آینده بتوانیم این مسیر را بهتر پیش برویم و برای جشنواره درآمدزایی داشته باشیم.»
استمرار این مسیر، نه فقط آیندهای درخشانتر و معتبرتر از امروز برای جشنواره فیلمکوتاه تهران فراهم خواهد آورد که شاهد شکلگیری پشتوانهای برای ارتقای اقتصادی چرخه تولید و اکران فیلمهای کوتاه در سینمای ایارن هم خواهیم بود.
محمدامین همدانی ضمن اشاره به ظرفیت بالای جشنواره فیلم کوتاه تهران برای حضور فعالان حوزه انیمیشن، نسبت به ادامه مهاجرت استعدادهای این حوزه، هشدار داد.
به گزارش سینمای خانگی، محمدامین همدانی انیمیشنساز که سال گذشته بهعنوان عضو هیأت انتخاب و داوری در بخش پویانمایی با جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران همراه بود، درباره این تجربه به مهر گفت: از آنجایی که در تولید انیمیشنهای کوتاه نیاز به تیم بزرگ و زیرساختهای آنچنانی نیست، هوش و استعداد سازنده اثر، بیشتر نمایان میشود. به همین دلیل هم انیمیشنهای کوتاه ما بسیار پیش رو هستند. آثاری هم که معمولاً در جشنواره فیلمکوتاه تهران جایزهای دریافت میکنند، همان آثاری هستند که بعدها در بسیاری از جشنوارههای معتبر دیگر هم میدرخشند و جایزه میگیرند.
وی افزود: خاطرم هست که در میان آثار سال گذشته، دو سه اثر وجود داشت که واقعاً در سطح استانداردهای بینالمللی بودند و همان زمان هم میدانستیم که هر یک از آنها اگر به جشنوارههای خارجی بروند، با دست پر بازمیگردند.
۸۰ درصد نیروهایمان در هر پروژه مهاجرت میکنند!
این تهیهکننده و کارگردان حوزه انیمیشن درباره لزوم توجه به استعدادهای این حوزه، عنوان کرد: واقعیت این است که در طول هر پروژه ما که به سرانجام میرسد، بالغبر ۷۰ تا ۸۰ درصد نیروهایمان مهاجرت میکنند. این شرایط بسیار بدی است چراکه خیلی از آنها لااقل در چند سال ابتدایی مهاجرت شرایط خوبی را هم در خارج از کشور ندارند، اما این ماجرا باعث رواج ناامیدی بین هنرمندان این حوزه خواهد شد.
همدانی گفت: در عین حال خیلی از استعدادهای ما هم اینجا ماندهاند و تلاش دارند تا بهجای مهاجرت به فرهنگی دیگر، خودشان مؤلف باشند و آنچه را درست میدانند تولید و به دنیا عرضه کنند. کار این گروه بسیار ارزشمند است و باید قدر این استعدادها را بدانیم. هر چقدر قدر این استعدادها را ندانیم، قطعاً در آینده نزدیک برای آنها حسرت خواهیم خورد. اینها سرمایههای ملی ما هستند که در طول سالها از میان صدها استعداد غربال شدهاند و به این مرحله رسیدهاند. به همین دلیل باید مانند طلا قدر آنها را بدانیم و مراقبشان باشیم.
این انیمیشنساز درباره ایکاشهای خود در زمینه مرور فیلمهای متقاضی سال گذشته جشنواره فیلم کوتاه تهران هم گفت: ما در حوزه انیمیشن چند مرحله را مدنظر داریم. یکی این است که از پس تکنیک برآمده باشند، دیگر اینکه توانسته باشند تکنیک را به خدمت هنر درآورند و مرحله آخر این است که تکنیک و هنر را در خدمت روایت قرار داده باشند. در مواردی میشد روایتهای پختهتری را شاهد باشیم تا همبستگی میان تکنیک، هنر و روایت بهتر شکل بگیرد. این خلائی است که در مرور زمان با ارتباط بیشتر میان روایت و فرم، میتواند برطرف شود.
وی افزود: در چند اثر اصلی که در جشنواره سال گذشته شاهد بودیم همه این عوامل خیلی خوب در کنار یکدیگر قرار گرفته بود و شما میتوانستید از همه ابعاد کارها لذت کامل ببرید.
اهالی انیمیشن نگاهشان به خارج است
همدانی درباره تأثیر جشنواره فیلم کوتاه تهران بر کیفیت جریان انیمیشنسازی هم گفت: واقعیت این است که جشنواره فیلمکوتاه تهران بیشتر میان فعالان سینمای داستانی و مستندسازان محبوبیت دارد. اهالی انیمیشن بیشتر نگاهشان به سمت جشنوارههای خارجی است اما از آنجایی که جشنواره فیلم کوتاه تهران هم در دستهبندی جشنوارههای مورد تأیید اسکار قرار گرفته است، این رویداد به یک هدف جدی برای انیمیشنسازان ایرانی تبدیل شده است.
وی یادآور شد: میتوان با معرفی بهترین ظرفیتهای این رویداد به جامعه انیمیشنسازان، حضور در این جشنواره را هم به یک هدف برای فعالان این حوزه تبدیل کرد. البته تولید انیمیشن از آنجایی که روندی طولانی و گران دارد، خیلی قابل تنظیم با تقویم برگزاری یک جشنواره خاص نیست. جشنواره فیلم کوتاه تهران میتواند شرایطی را ایجاد کند تا تولیدکنندگان این عرصه هم تصور واقعیتری نسبت به اعتبار این رویداد داخلی پیدا کنند و بدانند چیزی از جشنوارههای خارجی کم ندارد.
چهلمین جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران به دبیری مهدی آذرپندار ۲۷ مهر تا ۲ آبان ۱۴۰۲ برگزار خواهد شد.
کتاب «چهل سالگی جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران» با «تاریخنگاری» و «فیلمنگاری» این رویداد منتشر و همزمان با برگزاری جشنواره رونمایی خواهد شد.
به گزارش سینمای خانگی به نقل از روابط عمومی چهلمین جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران، سعید هاشمزاده فیلمساز و منتقد سینما که تدوین کتاب «چهل سالگی» جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران را بر عهده دارد، درباره تاریخنگاری این رویداد در کتاب توضیح داد: غالب جشنوارههای بینالمللی مهم و معتبر دنیا کتابهایی درباره تاریخ برگزاری خود دارند. نیاز بود تا جشنواره فیلم کوتاه تهران نیز در آستانه چهل سالگی خود به این امر بپردازد. به همین دلیل سال گذشته و بعد از جشنواره سی و نهم، ایدههایی را درباره این کتاب نوشتم و به انجمن سینمای جوانان ایران ارائه دادم و از دی ماه سال گذشته کار پژوهش و تدوین آن آغاز شد.
وی درباره بخشهای کتاب «چهل سالگی» گفت: این کتاب دارای ۲ بخش اصلی «تاریخنگاری» و «فیلمنگاری» است. ابتدا روند برگزاری جشنواره تاریخ نگاری شده است و این بخش شامل گزارشهایی درباره افتتاحیهها و اختتامیهها از سال ۱۳۶۱ تا ۱۴۰۱ میشود.
هاشمزاده ادامه داد: همچنین مروری بر شرکت کنندگان، هیات انتخاب و داوران، حواشی و اخبار جشنواره، محل برگزاری و … دارد. بخش «فیلم نگاری» جشنواره در کتاب نیز به جهت اینکه چهرههای سینمایی بسیاری از سینمای جوان کار خود را آغاز کردهاند، اهمیت زیادی داشته است. بنابراین در این بخش از منتقدان زیادی خواستیم تا از سال ۱۳۶۱ تا ۱۴۰۱ فیلمهای کوتاه جشنواره تهران را ببینند و نسبت به حال و هوای فیلمها، درونمایههایشان، فضا و اتمسفر هر دوره درک و دریافتی داشته و دربارهاش بنویسند، کتاب «چهل سالگی جشنواره» در ایام برگزاری رویداد رونمایی و انشالله در ایام جشنواره توزیع میشود و بعد از آن نیز در کتابفروشیها عرضه خواهد شد زیرا کتابی است که برای پژوهشگران سینما و علاقهمندان به حوزه فیلم کوتاه مهم است. چهل سالگی خود مفهوم و کانسپت پختگی را دربردارد و به همین جهت عنوان کتاب را همین «چهل سالگی» انتخاب کردهایم.
وی درباره همراهان خود در تدوین کتاب گفت: ما از ۹ نویسنده، ۲ ویراستار و ۷ منتقد در پژوهش و تدوین این کتاب کمک گرفتیم و باید بگویم روند تحقیق برای این کتاب با توجه به کمبود منابع کار سختی برای گروه نویسندگان بود و امیدواریم رضایت مخاطبان سینمای کوتاه را به دنبال داشته باشد.
چهلمین جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران به دبیری مهدی آذرپندار ۲۷ مهر تا ۲ آبان ۱۴۰۲ برگزار خواهد شد.
ابوذر حیدری کارگردان فیلم کوتاه «مینیبوس» که در مسیر راهپیمایی اربعین برای زائران به نمایش گذاشته میشود، به ارائه توضیحاتی درباره این فیلم پرداخت.
به گزارش سینمای خانگی، ابوذر حیدری کارگردان فیلم کوتاه «مینیبوس» از آثاری که به همت سازمان سینمایی و در قالب سینماسیار در مسیر راهپیمایی اربعین برای زائران به نمایش گذاشته میشود، در گفتگو با مهر، درباره این اثر توضیح داد: در سال ۹۶ آقای مجید مجیدی در قالب یک دورهمی، گروهی از فیلمسازان فیلماولی در حوزه فیلم کوتاه را دورهم جمع کردند تا با موضوع اربعین، تعدادی اثر بینالمللی تولید کنند.
وی ادامه داد: در این دورهمیها استادانی مانند حجتالاسلام زائری و حبیب احمدزاده هم حضور داشتند و با حضور خود آقای مجیدی گفتگوهایی شکل میگرفت. در نهایت بعد از چند جلسه هفتگی قرار بر این شد که برخی از ما برای ساخت فیلم کوتاه طرحهایی را آماده کنیم. در نهایت هم طرح من و یکی دیگر از دوستان تصویب شد. قرار بود نزدیک به ۳۰ کار ساخته شود اما طرحها به حد نصاب کیفی لازم نرسید. شخص آقای مجیدی طرح من را خیلی پسندیدند و به همین دلیل روی آن زمان گذاشتیم و فیلمنامهاش را آماده کردیم.
عراق را در ایران ساختیم
این فیلمساز ادامه داد: قرار این بود که فیلم را در عراق بسازیم اما از آنجایی که بنیاد فارابی بودجه آنچنانی برای ساخت فیلم کوتاه در خارج از کشور نداشت، کل پروسه ساخت را در خرمشهر و آبادان با بازسازی فضای عراق، طراحی و اجرا کردیم. فیلم را در گرما اردیبهشت و خرداد تصویربرداری کردیم و به همین دلیل شرایط خیلی سختی در جنوب کشور داشتیم. از طرف دیگر محدودهای که در اختیار داشتیم، رود فرات را بازسازی کردیم. تنها لوکیشنی هم که پیدا کردیم حوالی بهمنشیر بود. از نظر لوکیشن بسیار فضای محدودی داشتیم و از نظر بصری آلودگیهای بسیاری وجود داشت که به ما اجازه نمیداد دوربین را در هر جهتی قرار بدهیم.
حیدری درباره فرآیند شبیهسازی لوکیشنهای ایران به فضای کشور عراق هم گفت: ما تصاویری در اختیار داشتیم و فیلمبردار این کار هم پیشتر در مسیر واقعی این لوکیشن در عراق، مستند ساخته بود. به همین دلیل هم تصاویر هلیشات از آن منطقه در اختیار داشتیم و هم تصاویر مربوط به مردم حاضر در این مسیر را در مستندها دیده بودیم.
این کارگردان افزود: این فیلم کوتاه در جشنوارهای در کشور عراق پذیرفته شد که موضوع آن هم مرتبط با اربعین بود. من امکان حضور نداشتم اما بازخوردهای بسیار خوبی شاهد بودیم. حتی دوستان عراقی هم این کار را دوست داشتند. غیر از این حضورها هم فیلمم در شرایط و موقعیتهای متعددی در این سالها نمایش داشته و امسال هم به تازگی مطلع شدم که همین فیلم در موکبهای طول مسیر راهپیمایی در حال اکران است.
کارگردان «مینیبوس» درباره استفاده از زبان عربی در فیلم و ترکیب بازیگران گفت: یکی از دلایلی که میخواستیم فیلم را در عراق تولید کنیم، استفاده از لهجه واقعی همان مناطق بود. وقتی میسر نشد، برخی دوستان پیشنهاد دادند که از بازیگران عراقی ساکن جنوب استفاده کنیم که زبانشان عربی بود. فیلم هم فیلم شلوغی بود و بعد از انتخاب بازیگر، مسأله لهجه کاراکترها برایمان مسأله بود. یکی از دوستان بازیگر متخصص لهجه در فیلم بود و کمک کرد نزدیکترین لهجه را داشته باشیم تا اگر عربزبانی فیلم را دید، فضای آن را باور کند.
وی تأکید کرد: تلاش ما از ابتدا این بود که بینالمللی کار کنیم. مخاطب فارسیزبان و انگلیسیزبان که طبیعتاً فیلم را با زیرنویس میبینند اما میخواستیم مخاطبان عربزبان هم از دایره مخاطبان فیلم خارج نشوند. اگر در این زمینه دقت نمیکردیم، بخش عمدهای از مخاطبانمان که اهالی خود عراق را هم شامل میشدند از دست میدادیم. اگر این نگاه را نداشتیم هم میتوانستیم فیلم را دوبله کنیم و هم میتوانستیم از بازیگران فارسیزبان استفاده کنیم، اما نگاهمان عرضه جهانی بود.
حیدری درباره سوژه فیلمکوتاه «مینیبوس» هم توضیح داد: در حوزه اربعین کارهای نمایشی کمی تا به امروز تولید شده است و مشخص در حوزه فیلم کوتاه تولیدات در این حوزه بسیار کمتر بوده است. یکی از معدود کارهایی که من دیدهام «کوه سفید» است که فکر میکنم در همین بسته اکران سیار در موکبها آن هم وجود داشته باشد. از آنجایی که در این زمینه تولیداتی نداشتهایم، همین تعداد محدود آثار مدام تکرار میشود. چند اثر محدود هستند که در این سالها به مناسبتهای مختلف عرضه شدهاند. با همتی که آقای آذرپندار در انجمن سینمای جوانان داشتهاند، این بسته فیلم کوتاه با موضوع اربعین از سال گذشته بهصورت خیلی خوبی پخش شده است.
روایتی واقعی از دوره ممنوعیت زیارت اربعین
این کارگردان درباره طراحی ایده «مینیبوس» هم توضیح داد: در آن جلسات آقای مجیدی من ایدههای مختلفی به ذهنم رسید اما تلاشم این بود که به ایده تازهای برسم. در نهایت براساس یک خاطره جمعی در میان مردم عراق، به این داستان رسیدم. بهنوعی حتی میتوان گفت این اتفاق در دهه ۶۰ در واقعیت رخ داده است. در دورهای که سفر به کربلا ممنوع بوده، این اتفاق واقعاً برای یک مینیبوس رخ داده است.
وی افزود: قصه فیلم درباره آدمهای یک روستا است که با شیخ قبیله به این نتیجه میرسند که در ایام منع زیارات اربعین در حکومت صدام، به پیادهروی اربعین بروند. آن زمان هر کس برای این پیادهروی میرفت یا زندانی میشد یا حکم اعدام میگرفت. هر کس با ترفندی تلاش میکرده در این راهپیمایی مشارکت داشته باشد. مسیر «طریقالعلما» به دلیل نخلستانهای اطراف فضای مناسبی برای حرکتهای پنهانی داشته و برخی شبانه به آنجا میرفتند و پنهان میشدند. شیخ آن روستا تصمیم میگیرد همه علاقهمند روستا را با مینیبوسی همراه کند و هر گاه به آنها ایراد گرفتند بگویند مینیبوس خراب است و داریم آن را هل میدهیم! در عین اینکه پیادهروی اربعین را هم انجام میدهند.
حیدری با اشاره به تحقیقات خود درباره بازه زمانی روایت این فیلم کوتاه گفت: در آن مقطع سختگیریها واقعاً زیاد بود و حتی خانوادههایی بودند که در مسیر راهپیمایی اربعین به تیربار بسته میشدند و به شهادت میرسیدند. صدام دستور داده بود هر کس در این مسیر پیادهروی میکند، یا باید کشته شود یا دستگیر. خیلی از زائران شبانه راهی این مسیر میشدند اما موارد زیادی بوده که به مقصد نمیرسیدند و قربانی میشدند. آنقدر هم مصداق این اتفاق زیاد بوده که نیاز به پژوهش آنچنانی هم ندارد.
مدیرعامل انجمن سینمای جوانان و دبیر چهلمین جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران با تاکید بر اینکه فیلم کوتاه نباید تحتتاثیر فضای اجتماعی زرد و ترندها قرار گیرد گفت: امیدوارم در جشنواره امسال درباره حوادث سال گذشته فیلم داشته باشیم و من هم حتما دفاع میکنم چون اگر فیلمساز به ما اعتراض سیاسی داشته باشد خیلی پذیرفتنیتر است تا اینکه اعتراضش وارد شاخههای اخلاقی و هنجارهای اجتماعی و خانوادگی شود.
به گزارش سینمای خانگی از ایسنا، دو سال قبل که مهدی آذرپندار از گروه فیلم و سریال شبکه سه سیما به انجمن سینمای جوانان ایران آمد، اهدافی را در مراسم معارفه خود برشمرد که یکی از مهمترین آنها تاکید او بر هدایت چگالی بودجه انجمن به سمت تولید آثار بود؛ روندی که همچنان از محوریترین برنامههای او به شمار میرود و اعتبار آن را در کل سالهای فعالیت این انجمن قابل اعتنا میداند.
او در گفتوگویی با ایسنا با تشریح این هدف خود از جسارتی گفت که میان بسیاری از فیلمسازان برای ساخت فیلم کوتاه در زمینههای مختلف همچون سیاسی وجود ندارد و به جای آن گلهمند شد از سوژههایی که آنقدر فراگیر میشوند که انگار بیشتر بر اهدافی خاص متمرکز هستند.
آذرپندار که به همراه میکاییل دیانی (معاون ارتباطات و بازرگانی انجمن سینمای جوانان ایران) به ایسنا آمده بود، تاکید کرد که همکاری با فیلسازانی از تمام سلایق مدنظر انجمن است از جمله فیلمسازان مومنِ انقلابی ولی حتما قرار نیست این گروه جای سلیقههای دیگر را تنگ کند.
در ادامه مشروح این مصاحبه را میخوانید:
شما در صحبتهای ابتدایی خود پس از انتصاب به عنوان مدیرعامل انجمن بر تولید تاکید داشتید. این تصمیم برچه اساسی بوده و تاکنون به چه نتیجهای رسیده است؟
انجمن سینمای جوانان ایران در شیوه اداره مجموعه، سه، چهار سَبک مدیرعامل به خود دیده است؛ مثلا ممکن است یک مدیرعامل اهتمام خود را روی آموزش بگذارد چون انجمن بزرگترین مدرسه سینمایی ایران و یکی از بزرگترینها در دنیاست، یا مدیرعامل دیگری میتواند روی تولید متمرکز باشد که در این مورد هم انجمن در ایران و در بین بسیاری از کمپانیهای تولید فیلم کوتاه در دنیا منحصربفرد است. ممکن است مدیر دیگری بر اهداف لجستیکی و عمرانی در انجمن تمرکز کند؛ چرا که در وزارت ارشاد کمتر مجموعهای هست که ۵۸ دفتر در سطح کشور داشته باشد و چنین گستردگی فیزیکی داشته باشد که حتما نیازمند رسیدگی عمرانی و تجهیز لجستیکی است. شاید هم یک نفر اهتمام جدی روی جشنوارهها و به خصوص جشنواره فیلم کوتاه تهران داشته باشد که البته معمولا این را اعلام نمیکنند، چون مورد انتقاد قرار میگیرند.
من که از گروه فیلم و سریال شبکه سه سیما و از وسط تولید به انجمن آمده بودم و عادت نداشتم مدیر کارتابل و امضا باشم، نگران بودم کار اداری مرا زیادی درگیر کند. پس، از ابتدا تکیلفم با خودم مشخص بود که تمرکزم باید روی تولید باشددر کنار این سبکهای مدیریتی، یک نکته مهم این است که انجمن یک مجموعه بزرگ از انبوه کارهای اداری است و من که از گروه فیلم و سریال شبکه سه سیما و از وسط تولید آمده بودم و عادت نداشتم مدیر کارتابل و امضا باشم، نگران بودم این کار اداری من را زیادی درگیر کند. پس، از ابتدا تکیلفم با خودم مشخص بود که تمرکزم باید روی تولید باشد و استدلالم این بود که با تمرکز بر تولید، کیفیت آموزش در دفاتر را هم میتوان محک زد چون معتقدم ویژگی آموزش در انجمن این است که باید به تولید ختم شود. بحثهای عمرانی هم البته در انجمن همیشه مغفول مانده اما نمیتواند استراتژی اصلی اداره یک مجموعه فرهنگی، تجهیز و کار عمرانی باشد.
بگذارید در باب اهمیت تولید در انجمن مقدمهای بگویم. در دولت قبل در برههای بحث ادغام یا انحلال انجمن جدی شد. استدلال اصلی هم این بود که سینمای ایران در دهه ۶۰ نیازمند تزریق نیروی جدید بوده تا متناسب با تغییر فضا نیروهای جدید دغدغهمند و متفکر وارد سینما شوند و در نبود آموزشگاهها و دانشگاههای هنری به تعداد کافی، انجمن این کار را بر عهده گرفت اما امروز بالفرض اگر نیازمند به نیروی جدید باشیم، دانشگاهها و آموزشگاههای خصوصی این وظیفه را برعهده میگیرند و نیازی به انجمن نیست. البته انجمن سینمای جوانان یک خانواده ریشهدار است و انحلال آن یک شوخی است و مشخص بود که آن ایده به نتیحه نمیرسد و این استدلالها اشتباه است. مصداق تاکیدم بر اشتباه بودن چنین تصمیمی، این است که سال قبل خیلی از شرکتکنندهها در آزمون دورههای آموزشی جامع انجمن، جزو کسانی بودند که در آموزشگاههای سینمایی دوره دیده بودند یا دانشجوی سینما در دانشگاه بودند و حتی در مواردی به توصیه اساتید خود به انجمن آمده بودند. سوال اصلی اینجاست که چرا وقتی اساتیدی مثل فرهادی، مکری، کیمیایی و … در آموزشگاه ها تدریس میکنند، هنرجو بعد از دیدن دوره اینها به انجمن میآید؟
این را گفتم که برگردم به بحث تولید؛ درواقع مزیت انجمن صرفا در آموزش و اساتیدش نیست، بلکه نکته مهم آن اتصال آموزش انجمن به مرحله تولید است و این نکتهای است که در هیچ آموزشگاه یا دانشگاهی پیدا نمیکنید. در این زمینه یک نکته مهم این است که تولیدات انجمن از بیرون ارزانتر و به عبارت دقیقتر شدنی است و من به عنوان کسی که از بیرون وارد انجمن شدم، کاملا این موضوع را درک میکنم. بنابراین به نظرم رسید که باید این مزیت را تقویت کرد؛ در این راستا من هم بر تولید تاکید کردم آن هم با تکیه بر رونق تولید شهرستانها. سال اولی که من به انجمن آمدم مقارن بود با شیوع کرونا و سال آخر دولت دوازدهم و با مجموعهای روبرو شدم که قرار بود منحل یا ادغام شود و شرایط بودجهای خوبی نداشت. یعنی مدیرعامل پیشین شرایط خیلی سختی داشت و حفظ انجمن از سوی ایشان به تنهایی دستاورد بزرگی محسوب میشد. تمام اینها سبب شده بود انجمن سینمای جوانان با حجمی از تولیدات مصوب شده از سال ۱۳۹۸ روبرو باشد، آن هم در شرایطی که بهمن ۱۳۹۹ پورتال تولید بسته شده بود و سال ۱۴۰۰ که من مسئولیت انجمن را برعهده گرفتم، پنج میلیارد تومان تعهد مالی با میانگین ۱۵ میلیون تومان برای هر پروژه را داشتیم. ببینید چه حجمی از پروژه میشود. امروز تقریبا تمام این تعهد با مساعدت آقای خزاعی (رییس سازمان سینمایی) تسویه شده و مابقی را یا خود فیلمساز پیگیری نکرده یا پروژه به پایان نرسیده است.
یکی از اقدامات ما در بخش تولید، فعال کردن پیچینگ در استانها برای رونق تولید بود. در سال ۱۴۰۱ حدود ۱۰ میلیارد تومان هزینه بابت تولید پرداخت کردیم و حدود ۱۷ میلیارد تومان هم تعهد تولید دادیم که بیش از ۶۰ درصد آن مربوط به شهرستانها است که اینها اعدادی کمسابقه در انجمن هستند. کار دیگری که باید به آن اشاره کنم تشکیل باشگاه فیلم اولیها در این دوره است که سبب شد آموزش به تولید متصل شود و ما اگرچه از کیفیت و توانایی فیلمسازی متقاضیان به علت فیلم اولی بودن چیزی نمیدانیم، اما این ریسک را میکنیم که حتی با رقمی کم، از پروژهها حمایت شود؛ هر چند رقم حمایت در مقیاس کشوری از یکصد فیلمساز تازهکار قابل توجه است.
در چنین شرایطی روسای دفاتر انجمن میدانند که ملاک ارزیابی من تولید است؛ بویژه آنکه خودم تمام فیلمها را میبینم و فیلمی در انجمن نیست که تسویه و آرشیو شود بدون آنکه خودم آن را دیده باشم.
قبل از تسویه حساب فیلمها را میبینید؟
ما در مرحله تصویب، به استانها تفویض اختیار کردیم ولی در تهران در شورای عالی تولید و فیلمنامه عضو هستم و از ابتدا در جریان تولیدات قرار میگیرم و آثاری را که از شهرستانها باشند در مرحله تسویه میبینم. با این حال در مواردی هم پیش آمده که از اثر تولید شدهای که لزوما سلیقه و بر مبنای سیاستگذاری ستاد نبوده ولی مصوبه پیچینگ استانی ما را داشته، حمایت کردهایم.
با وجود اینکه نوع نگاه حمایتی شما ارزشمند است اما این دغدغه هم وجود دارد که با توجه به اتفاقهایی که از سال گذشته تاکنون در جامعه رخ داده، مراقبتهایی در پروسه تولید صورت گیرد تا احیانا فیلمی در انجمن تولید نشود که مغایر با اهدافش باشد؛ به هر حال شما با نسلی مطالبهگرتر از گذشته روبرو هستید.
دیانی: ما برای تولید ساختار طراحی کردهایم، فیلمساز اساسا بصورت مستقیم با ستاد طرف نیست، در پرتال ثبت نام میکند، شورای فیلمنامه که از دل فیلمسازان سراسر کشورند، در پرتال فیلمنامهها را میخوانند و به آن نمره میدهند و اگر نمره لازم را کسب کرد به پیچینگ دعوت میشود؛ یعنی در پروسه تولید چهارچوبی وجود دارد که سلیقهای با آثار مواجه نشویم.
آذرپندار: دغدغهای که مطرح کردید حتی در مورد بدهی پنج میلیاردی هم به وجود نیامد؛ بدهیای که اصلا متعلق به من نبود و شاید بجز دو پروژه، من هیچ پروژهای را نگه نداشتم. آن دو فیلم هم کاملا متفاوت از فیلمنامهای ساخته شده بودند که به انجمن ارائه شده بود و این مسئلهای است که هر مدیری نسبت به آن گارد میگیرد. همین الان هم فیلمهایی ساخته میشوند که باب سلیقه من یا حتی شورا نیستند ولی جلوی آنها گرفته نمیشود. در چنین شرایطی به نظرم دو راه وجود دارد؛ یا باید تولید را کم کنیم و همه فیلمها را در یک چارچوب بگنجانیم یا اینکه باید تولید را افزایش دهیم و مسئولیت خطا را هم قبول کنیم. حتما فیلمسازی هست که خلاف مصوبه فیلم میسازد یا حتی ممکن است شورا در صدور مصوبه ساخت به اولویتهای ما مثل تاکید بر ژانر یا اتمسفر بومی فیلمهای تولیدی شهرستانها توجه نکرده باشد. اینها جزو خطاهایی میشود که باید مسئولیتش را پذیرفت.
تاکید روی این سیاست بومیگرایی هم بی دلیل نیست. شما ببینید یکی از موفقترین دفاتر انجمن در این دورهها رفسنجان بوده که در دورههای اصلاح طلب و اصولگرا بیشترین جوایز را کسب کرده چون در آثارشان زیستبوم رفسنجان را میبینید. برعکس آن را هم داریم؛ در یکی از شهرهای مذهبی، فیلمی درباره یک گروه موسیقی زیرزمینی ساخته شد. من فیلمنامه را رد نکردم ولی به سازنده آن گفتم که مطمئن هستم فیلم خوبی نمیشود چون در آن شهر این مسئله، اگر هم باشد آنقدر کم است که هیچ تجربه زیستهای از آن وجود ندارد. در نهایت فیلم ساخته شد و ابایی ندارم که بگویم فیلم خوبی هم نشد.
به نظر میرسد به طور کلی وضعیت تولید فیلم کوتاه در چند ماه اخیر نسبت به دیگر بخشهای سینما بهتر باشد. چون آمار تولید فیلمهای کوتاه در رسانهها نیز خیلی زیاد است.
دیانی: با توجه به نیم نگاهی که فیلمسازان به جشنواره فیلم کوتاه تهران دارند، پیک تولید فیلم کوتاه معمولا از فروردین تا انتهای تیر است. البته با وجود شرایطی که سال قبل پیش آمد امسال تراکم تولید بیشتر هم شد و مجبور شدیم جشنواره را تمدید کنیم.
آذرپندار: ما در سال گذشته ۳۷۰ قرارداد تولید داشتیم که از ابتدا تا انتهای ۱۴۰۱ بود، ولی امسال این رقم خیلی بیشتر شده است. البته در یکی دو استان به علت حوادث سال گذشته آمار تولید انجمن کمتر شد. از جمله کردستان که سال گذشته اوضاع ملتهبی داشت و به هر حال باید یک آرامش روانی برای فیلمسازی وجود داشته باشد.
وقتی در مورد واقعیت امروز جامعه ایران بین برخی فیلمسازان و ما مدیران اختلافنظر وجود دارد، فکر کردیم به این فیلمسازان یک پیشنهاد سینمایی بدهیم که میشود واقعنگاری و فیلمسازیِ صرفا رئال را کنار گذاشت و در ژانرها فیلم ساختوزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بارها بر ریلگذاری جدید سینما و ورود فیلمساز و نیز گسترش سینمای انقلابی تاکید کردند. خود شما هم در این مدت در بخش تولید بر تنوع ژانری تاکید داشتید. ماموریت شما در ریلگذاری جدید سینما چیست؟ تربیت فیلمساز یا تولید آثار متفاوت؟
من فکر میکنم تاکید من بر ژانر در کادرسازی سینمای ایران در آینده تاثیر دارد. در سالهای گذشته چه آن وقت که دولت اصلاحطلب بر سر کار بود و چه وقتی که اصولگرایان بودند، همه بر مقوله امید تاکید داشتند اما بخشی از فیلمسازان میگویند ما امیدی نمیبینیم. ما فکر کردیم وقتی در مورد واقعیت امروز جامعه ایران بین برخی فیلمسازان و ما مدیران اختلافنظر وجود دارد، به این فیلمسازان یک پیشنهاد سینمایی دهیم و بگوییم که به جای بحثهای جامعهشناختی یا بحث درباره اینکه واقعیت این است یا آن، میشود واقعنگاری و فیلمسازیِ صرفا رئال را کنار گذاشت و در ژانرها فیلم ساخت. این پیشنهاد خدا را شکر اجماع بیشتری در پی داشته و بسیاری از این فیلمسازانِ منتقد امروز به فیلمسازی در ژانر مشغول هستند. البته درام اجتماعی همچنان بیشترین ژانری است که در انجمن متقاضی دارد اما در ژانرهای دیگر رشد خیلی خوبی داشتهایم. مثلا در دو سال گذشته، به اندازه تمام این سالها فیلم ژانر وحشت ساخته شده که بعضا فیلمهای خیلی خوبی هم هستند؛ یا به اندازه تمام این سالها فیلم فانتزی تولید شده که در جشنوارههای مختلف داخلی و خارجی جایزه گرفته و میگیرند. پس با اطمینان میگویم که تمام سلایق فیلمسازی میتوانند با انجمن کار کنند و جای کسی را تنگ نمیکنیم.
من بر این باورم سیاست ژانر، فضای آزادتری را در جشنوارهها ایجاد میکند. مثلا اگر در سبد جشنواره مجموعهای متنوع از همه ژانرها و سلائق داشته باشید، میتوانید جسورانهتر تصمیم بگیرید. در برخی دورهها یکی از مشکلات جشنواره این بوده که در بعضی سبدها هیچ فیلمی وجود نداشته و در سبدی دیگر انبوهی فیلم با یک مضمون مشخص بوده و دقیقا همانجا مشکل ممیزی پیش آمده است؛ یعنی دبیر جشنواره میبیند که نمیتواند ۲۰ فیلم با موضوع خودکشی داشته باشد پس مجبور به حذف بعضی از آنها میشود در حالی که هیچ کدام به تنهایی مشکلی ندارند. سال قبل حضور فیلم دفاع مقدسی مثل «نوشابه مشکی» که خوش ساخت هم بود، سبب شد که در چند مورد دیگر بتوانم جسورانهتر تصمیم بگیرم. این اتفاق در جشنواره فجر هم رخ میدهد و دبیری که «هناس» و «موقعیت مهدی» و «ضد» را دارد، راحتتر میتواند «ملاقات خصوصی» و «بی رویا» را هم در سبدش پذیرش کند.
بنابراین در پاسخ به سوال شما میتوانم بگویم که حتما سهم حضور برخی دغدغههای کلان نظام در انجمن افزایش یافته و در کنار آن فیلمهای انتقادی و از ژانرهای گوناگون هم تولید شده است. حتما مدنظر ما است که انجمن با همه سلایق از جمله با بچههای مومن انقلابی کار کند ولی اصلا حضور آنها جای کسی را تنگ نمیکند. من امیدوارم که عملکرد ما در این زمینه، جشنواره به جشنواره قضاوت شود ولی متاسفانه فیلم کوتاه در بین جامعه فیلم کوتاه هم گاهی دیده نمیشود و خیلیها نمیدانند که چه آثاری تولید شده است؛ این در حالی است که معتقدم “ژانر” یک پیشنهاد به سینمای ایران است. ما در عرصه فیلم کوتاه تجربه کردیم که در ژانر، میتوان مسائل را با فضای بازتری مطرح کرد در صورتی که همان مسئله در فضای رئال میتواند ایجاد شائبه کند. این میتواند برای آینده سینمای ایران هم مفید باشد. ما میپسندیم که سینمای کوتاه، پیشنهاددهنده به سینمای بلند باشد. در دورههای طلایی فیلم کوتاه، همین وضعیت وجود داشت. از دورهای به بعد، اقبال فیلمسازان برای ساخت فیلم بلند باعث شد فیلمهای کوتاه شبیه فیلمهای سینمای بلند ایران باشد. فرضا اگر آقای فرهادی موفق بوده، کلی فیلم کوتاه شبیه آثار او با دوگانههایی در مسائل اخلاقی یا شبیه فیلمهای سعید روستایی و هومن سیدی و محمد کارت با حال و هوای جنوب شهر ساخته شده است. در حالی که شأنیت فیلم کوتاه این است که خودش پیشنهاددهنده باشد و بازار نباید برای آن تعیینکننده باشد. درواقع با ژانر، هم میتوان استقلال فیلم کوتاه را از سینمای بلند حفظ کرد و هم اینکه آیندهای را در سینمای حرفهای برای آن فیلم کوتاهساز متصور بود.
شما بارها در نشستهای خبری جشنواره خط قرمزهای خودتان و جشنواره را مشخص کردید. برای این دوره و به طور کلی تولید در انجمن، خط قرمزها پس از اتفاقهای اخیر جامعه تا کجاست؟ اصلا شما چه پیشنهادهایی برای فیلمسازی دارید که جسارت ساخت آن وجود داشته باشد؟
اول این را بگویم که شرایط اصلا اینطور نیست که ما با تقاضای زیادی برای ساخت فیلم سیاسی مواجه باشیم یعنی متاسفانه و با صراحت، تاکید میکنم که فیلمسازها سراغ ساخت این نوع فیلمها نمیروند. الان معنای جسارت این شده که درباره LGBT و رختخواب فیلم ساخته شود؛ اینها که جسارت نیست. سال قبل حداقل دو، سه تا فیلم سیاسی در جشنواره داشتیم و هر کسی که آنها را دیده میداند که من چه میگویم.
شخصا بیشتر از این از دستم برنمیآید چون بعضی از آنها هم تولید خود ما در انجمن بود اما یک تصور ذهنی وجود دارد که درباره مسائل سیاسی نمیتوان فیلم ساخت که این اشتباه است و امیدوارم درباره حوادث سال گذشته حتما در جشنواره امسال فیلم داشته باشیم و من هم حتما دفاع میکنم. حال ممکن است فیلم درباره اتفاقات پارسال موضع حمایتی داشته باشد، ولی اگر موضع اعتراضی هم داشته باشد، حتما پذیرفتنیتر است. چون به نظرم اگر فیلمساز، اعتراض سیاسی به ما داشته باشد پذیرفتنیتر است تا اینکه اعتراضش وارد شاخههای اخلاقی و هنجارهای اجتماعی و خانوادگی شود.
من نمیدانم چرا در مورد بعضی موضوعات مثل اینکه فرضا یک فرزند از رابطه زناشویی پدر و مادرش مطلع میشود، اینقدر فیلم ساخته میشود؟ آیا این جسارت است؟ اصلا چه چیزی را ثابت میکند؟ یا مثلا فیلم ساختن درباره ترنسها. پرداختن به این موضوعها به خودی خود اشکالی ندارد چون به هر حال قوانین کشور در این زمینه مشخص است ولی من پای این نمیایستم که کسی بخواهد فیلمی با این موضوع بسازد و بعد ابتدای فیلمش ۲۰ تا لوگوی جشنوارههای مختلف را بزند، انگار که خیلی فیلم مهمی است؛ چون درباره این موضوع یک دوپینگ جشنوارهای در حال رخ دادن است. در حالی که قبلا هم از این نوع فیلمها ساخته میشد و خدا بیامرزد خانم طائرپور را که یک فیلم تر و تمیز (آیینههای روبرو) در این زمینه ساخت. اینکه شما با این موضوع فیلم بسازید و در ۲۰۰ جشنواره خارجی شرکت کنید و بعد هم فکر کنید فیلمساز خیلی خوبی هستید، رویه درستی نیست بخصوص آنکه الان در دنیا هم این اعتراض است که چرا اینقدر به این موضوع پرداخته میشود؟!
درباره کودککشی هم چنین اتفاقی را شاهد هستیم و از آنجا که من تمام فیلمها را میبینم، برایم سوال است که چرا در فیلمهای کوتاه ما این همه کودک میمیرد؟ آیا آماری در این رابطه وجود دارد؟ خیلی دردناک است. حرف من این است که اگر میخواهید فیلم اعتراضی بسازید درباره امروز بسازید. بچه یعنی فردا. درباره فردا پیشبینی نکنید. بگذارید بچهها بزرگ شوند و خودشان کارشان را انجام دهند. شاید توان بیشتری داشتند و جامعه بهتری ساختند. شما فرضا حتی اگر اپوزوسیون هم باشید نباید بگویید هیچ امیدی به آینده نیست. پس چه کسی قرار است در این کشور کاری انجام دهد؟ در سینمای دنیا بچه نماد آینده است و با او این کار را نمیکنند. به نظرم در کشورهای دیگر هم وقتی بخواهند درباره این موضوعات حرف بزنند داستان را در ژانرهای دیگر مثل وحشت روایت میکنند نه در رئالترین شکل ممکن که در اینجا اتفاق میافتد.
امیدوارم فیلم کوتاه تحت تاثیر ترندهای توییتر و امثالهم نباشد و فیلمسازان کوتاه خودشان را از فضای زرد اجتماعی جدا کنند و عمق بیشتری داشته باشندزمانی از انجمن سینما جوانان، فیلمسازانی مثل رضا میرکریمی و اصغر فرهادی و سعید روستایی بیرون آمدند اما نسل امروز با آنها خیلی فرق دارد. این کار شما را سخت نمیکند؟
چرا گاهی خیلی متفاوت هستند. اولا به نظرم افراد مستعد در بین آنها خیلی زیاد است. گروهی از آنها بسیار صادق هستند و آنقدر “خودشان” هستند که ما تعحب میکنیم چون حتی در جلسات پیچینگ که با حضور مدیر انجمن برگزار میشود، منظور فیلمشان را به سادگی توضیح میدهند ولی بعضی دیگر اصلا اینطور نیستند تا جایی که فیلمساز کشف حجاب کردهای داریم که با مقنعه پیش من میآید. بنابراین همه را با یک عنوان مشترک نمیتوان دید.
با این حال نقدا میتوان گفت به لحاظ تکنیکی فیلم کوتاه از دهههای قبلی جلوتر است و امیدوارم فیلم کوتاه تحت تاثیر ترندهای توییتر و امثالهم نباشد و فیلمسازان کوتاه خودشان را از فضای زرد اجتماعی جدا کنند و عمق بیشتری داشته باشند. نکته مهم این است که فیلمساز مسئله خود را از فضای مجازی نگیرد بلکه مسئله خودش را دنبال کند. بسیاری از این بچهها مطالبهگر هستند، ولی چون خیلی دوست دارند فیلم بلند بسازند گاهی محتاط میشوند که این کاملا برخلاف تصور جاری است. البته فضا برای اینکه اشتباه کنند هم زیاد است؛ مثلا در مورد خانمهای فیلمساز، که تعداد زیادی از آنها هر سال در جشنواره کوتاه تهران حضور دارند ولی همان سال در فجر یکی دو فیلمساز خانم بیشتر نیست؛ درواقع تعداد زیادی از آنها به مرحله بعدی نمیرسند. بخشی از این اتفاق به دلیل تصمیمهای اشتباه است و تداومی که در کار خود ندارند.
ما فیلمساز خانم زیادی داریم که دو فیلم ساخته و الان کانادا هستند. آنها باید فکر کنند که آیا میخواهند فیلم بسازند یا اینکه با فیلمهایشان میخواهند پاسپورت و ویزا بگیرند؟ تا جایی که من میدانم اگر شما فیلم کوتاهی ساختید و جایزه گرفتید مانعی برای ساخت فیلم بعدی نبوده مگر اینکه یکسری تصمیم احساسی بگیرید که متاسفانه این موضوع در بین فیلمسازان خانم جدی است و زودتر ناامید میشوند و زودتر تصمیم به مهاجرت میگیرند یا حتی اصلا فیلمسازی را کنار میگذارند. یکی از دغدغههای من است که چرا این اتفاق میافتد و آنها با اولین مانع ناامید میشوند در حالی که فیملسازی واقعا کار سختی است و برخی فیلمسازانی که شما نام بردید مثل سعید روستایی اصلا در فضای فیلم کوتاه هیچ گاه جایزه نگرفتند. به نظر میرسد تاب و تحمل سیر طولانی برای مسیر فیلمسازی وجود ندارد و نوعی عجله مشهود است. این را در باشگاه فیلم اولیهای فارابی هم میبینیم که یک نفر دو فیلم ساخته و حالا سریع میخواهد فیلم بلند بسازد.
آدمها وقتی مهاجرت میکنند باید زندگی خود را به شکلی بگردانند و عدهای مسیر وطنفروشی را برای کسب درآمد انتخاب کردهاند. آنها خود را فیلمسازان سینمای ایران معرفی میکنند ولی بعد از دو سه سال عیار همه چیز مشخص میشود که چه کسی فیملساز است و چه کسی تاجر. این روزها درباره منع پذیرش فیلمهای ایرانی از سوی برخی جشنوارههای مطرح دنیا مطالبی شنیده میشود. چقدر این موضوع در فیلم کوتاه هم جدی است؟
چند جشنواره مطرح و الف دنیا یک تصمیم کلی گرفتهاند که شامل فیلم کوتاه هم میشود و تحت تاثیر جریانی هستند که آن طرف شکل گرفته است. به هر حال آدمها وقتی مهاجرت میکنند باید زندگی خود را به شکلی بگردانند و عدهای مسیر وطنفروشی را برای کسب درآمد انتخاب کردهاند. آنها خود را فیلمسازان سینمای ایران معرفی میکنند ولی بعد از دو سه سال عیار همه چیز مشخص میشود که چه کسی فیلمساز است و چه کسی تاجر. البته ابعاد کلی این عدم پذیرش یا تاثیر جریانهای سیاسی، در برخی موارد آنطور که میگویند نیست مثل سال قبل که عدهای میگفتند جشنواره فیلم کوتاه تهران دیگر مورد تایید آکادمی اسکار نیست در حالی که اینطور نبود و اتفاقا سال قبل ویدیوها و بازخوردهایی از برگزیدههای خارجی جشنواره و خوشحالی آنها گرفتیم که از بچههای خودمان نگرفتیم.
به هر حال جشنواره فیلم کوتاه در سال ۱۴۰۱ اولین رویدادی بود که بعد از ناآرامیهای جامعه برگزار میشد.
آذرپندار: بله، و خیلی هم سخت بود.
دیانی: الان فیلمهای سینمای ایران در حوزه کوتاه خیلی مورد استقبال هستند و اینطور نیست که ایران تحریم شده باشد؛ بخشی از همین انبوه اخباری که شما میگویید از فیلم کوتاه منتشر میشود، ناظر به حضورهای جهانی فیلم کوتاههای ایران است که در این میان تعداد فیلمهای تولید انجمن هم زیاد است که با لوگوی انجمن و با اعتبار انجمن مورد توجه قرار میگیرند.
آذرپندار: ما از سال قبل پس از چند سال وقفه در انجمن، دوباره بخش مربوط به پخش فیلم را فعال کردیم و این کار را طبیعتا با اسم و لوگوی انجمن انجام میدهیم و بر خلاف شایعات، در رویدادهای زیادی هم موفق بودیم. تا الان و در همین مدت کم، دو فیلم «جناکات» و «بالا افتادن» توسط پخش انجمن، به دو جشنواره اسکار کوالیفای یکی در بلغارستان و دیگری در امریکا راه پیدا کردهاند.
یک سوال دیگر در حوزه فعالیتهای انجمن این است که انجمن سینمای جوانان در بخش آموزش چقدر بهروز شده است؟
در حال حاضر در خیلی از شهرها بهترینهای این حوزه مشغول تدریس هستند و البته در بعضی شهرها جوانهای بدون اسم و رسمی را هم داریم که تدریس میکنند و خروجی بسیار قابل توجهی هم دارند. مزیت انجمن در این زمینه حتما در مورد اساتید و طرح درسهاست و قصد داریم که دورههای تخصصی را هم افزایش دهیم. در این مورد یک سند پنج ساله نوشتهایم که علاقهمندیم براساس آن قضات شویم. ما یک دوره جامع داریم و نیز یکسری دورههای تک درس که سعی کردیم برخی حیطهها را در یک بازه زمانبندی شده تخصصی کنیم مثل عکاسی که برای اولین بار دوره جامع آن پس از یک سال کار مداوم راهاندازی شده است. تا پیش از این عکاسی یک تکدرس در انجمن بود اما الان یک دوره جامع عکاسی داریم. تلاش میکنیم این دوره منجر به خروجی شود تا حتی هنرجو بتواند شغل پیدا کند. دوره جامع فیلمنامهنویسی هم الان در مرحله طرح درس نویسی است و از سال بعد اجرایی میشود و ایضا طراحی دوره جامع مستندسازی هم از سال آینده آغاز میشود. نکته مهم این است که در تمام اینطرح درس ها، تدریس با مطالب و متدهای روز انجام خواهد شد.
در بخش نمایش فیلمهای کوتاه چقدر حضور پلتفرمها جدی شده است؟
دیانی: عدم وجود بستر مناسب پخش فیلم کوتاه پیش از این باعث شده بود اصولا خیلی از بچهها در حوزه فیلم کوتاه برای جشنوارهها اثر تولید کنند. ما برای رونق نمایش فیلمها از سال گذشته پاتوق فیلم کوتاه را که در دوران کرونا و قبل از آن تعطیل شده بود، دوباره در کل کشور راهاندازی کردیم و در کنار آن فیلمهایی را که از فرایند جشنواره جا مانده بودند و اتفاقا فیلمهای خوبی هم بودند و به هر دلیلی از جمله سلیقه داوران امکان حضور در جشنواره را نداشتند، در این پاتوقها روی پرده اکران کردیم که همچنان هم ادامه دارد. در کنار اینها پلتفرمها را برای نمایش فیلم کوتاه فعالتر کردیم و بیش از ۱۰۰ فیلم را روی پلتفرمهای هاشور و تیوال نمایش دادیم. همچنین توانستیم پلتفرمهای بزرگتر را قانع کنیم که در این حوزه سرمایهگذاری کنند چون آنها براساس تایم تماشا (watch time) به فیلمها امکان پخش میدهند. با این حال توانستیم یک باکس ۱۰ تایی در فیلیمو ببندیم و آنقدر استقبال خوبی از آن شد که از طرف دیگر پلتفرمها هم ادامه تقاضای نمایش مطرح شد. جدا از اینها الان برنامه سینماجوان در شبکه مستند تلویزیون ویژه نمایش و تحلیل آثار کوتاه روی آنتن است.
حرف آخر؟
بسیار امیدوارم جشنواره چهلم را با یک اجماع برگزار کنیم، چون این سرمایه ۴۰ ساله پدیدهای است که همه فیلمسازان در آن دخیل بودند و امیدوارم آنها براساس انتخاب شخصی خود تصمیم بگیرند که با جشنواره مواجه شوند، نه با آن چیزی که در دایرکتشان اتفاق میافتد. البته در نهایت هر تصمیمی بگیرند قابل احترام است ولی فکر میکنم در جامعه فیلم کوتاه با کسانی مشکل داریم که در سینمای بلند موفق نشدند و برگشتند و لیدری جریان فیلم کوتاه را برعهد گرفتند. امیدوارم بچههای فیلم کوتاه متوجه شوند که بعضیها دورهای خود را میزنند و در نهایت میبینند که اینجا میتوانند قهرمانبازی دربیاورند. این ناراحتکننده است که برخی چنین استفادهای را از فضای فیلم کوتاه میکنند. سال قبل برخی با بغض تماس میگرفتند و از جشنواره انصراف میدادند هرچند چون انصرافشان مکتوب نبود ما فیلمها را نمایش دادیم. حوزه فیلم کوتاه شاید تنها جایی باشد که یک نفر میتواند در شرایطی که ۱۵ سال است فیلم کوتاه نساخته و از تیزرسازی برای تلویزیون امرار معاش میکند، ژست مستقل بودن بگیرد و کارگردانهای فیلم کوتاه را تحت فشار بگذارد که انصراف دهند؛ بدون آنکه خودش مطلقا هیچ و هیچ و هیچ هزینهای بدهد. من خیلی صریح میگویم که امیدوارم فیلم کوتاه از شر این افراد خلاص شود.
جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران مهمترین اتفاق فیلم کوتاه و مهمترین نقطه امید تمام فیلمسازانی است که دوست دارند وارد سینما شوند و فیلم کوتاه بسازند.
به گزارش سینمای خانگی از ستاد خبری چهلمین جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران، عادل تبریزی از فیلمسازان فعال حوزه فیلم کوتاه درباره نحوه ورود خود به عرصه سینما گفت: از سال هشتاد به عنوان دستیار کارگردان وارد سینما شدم و در کنار بزرگانی همچون مسعود کیمیایی، داریوش مهرجویی و رسول صدرعاملی کار کردم و همزمان فیلم کوتاه هم ساختم.
وی در واکنش به ارسال ۷ هزار اثر به بخش بین الملل جشنواره فیلم کوتاه تهران بیان کرد: قطعا جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران مهمترین اتفاق فیلم کوتاه و مهمترین نقطه امید تمام فیلمسازانی است که دوست دارند وارد سینما شوند و فیلم کوتاه بسازند. فیلم کوتاه تهران و انجمن سینمای جوانان ایران یکی از مهمترین پایگاههای سینمایی است که هر فیلمسازی فکر میکند که فیلمش را به این جشنواره ارسال کند.
تبریزی ادامه داد: به نظرم وقتی آثار بسیاری در بخش بینالملل به جشنواره ارسال میشوند این خود یک دستآورد متفاوت است؛ من همیشه وقتی فیلم کوتاه میساختم، فکر میکردم اولین جایی که باید فیلمم دیده شود انجمن سینمای جوان است.
کارگردان فیلم سینمایی «گیجگاه» درباره تفاوت ساخت فیلم کوتاه و بلند سینمایی برای فیلمسازان گفت: سینما، سینما است و خب یک قصه ای میطلبد که در زمانی کوتاه روایت و داستان دیگری در زمان طولانیتر ساخته شود؛ جذابیت سینما به همین است و اگر قصهای به ذهنم برسد که در قالب یک فیلم کوتاه یا بلند نیاز باشد پرداخته شود، به سراغ هر کدام خواهم رفت؛ زیرا همه اینها برابر با تعریف سینما است. همچنین فیلم کوتاه جرقه بزرگی برای رسیدن به هیجانات سینمایی است که در درون ما فیلمسازان وجود دارد.
چهلمین جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران به دبیری مهدی آذرپندار ۲۷ مهر تا ۲ آبان ۱۴۰۲ برگزار میشود.