شاید برای برخی افراد، دهه ۸۰ و ۹۰ زندگی، نشانهای از رکود فعالیت اجتماعی و جسمی تلقی شود اما حداقل پنج کارگردان برجسته حال حاضر جهان ثابت کردهاند که سن، فقط یک عدد است و سالمندی نمیتواند جلوی آنها را بگیرد.
به گزارش سینمای خانگی از ایرنا، هالیوود در طول سالیان اخیر، ملجایی برای ظهور اندیشههای جدیدی بوده که توانستهاند نمایندگان مناسبی برای نسل جدید کارگردان باشند. این رویکرد در کنار فعالیت مستمر کارگردانان قدیمی سبب شده تا دوستداران سینمای جهان، از حق انتخاب مناسبی برای تماشای فیلمهای کارگردانان مختلف برخوردار باشند. اینکه در هر سال، استعدادهای جدیدی در این زمینه ظهور میکنند، اتفاق عجیبی نیست اما اینکه کارگردانان بهجا مانده از دهههای ۶۰ و ۷۰ میلادی همچنان فیلم میسازند، به نکته جالبتوجه هالیوود این سالها تبدیل شده. فیلمهایی که البته با واکنشهای متفاوتی مواجه شده که البته اکثریت قریببهاتفاق آنها مثبت است.
در ادامه نگاهی خواهیم انداخت به ۵ کارگردانی که با وجود سن بالا، همچنان مشغول فیلمسازی هستند.
کلینیت ایستوود ۹۳ ساله، وودی آلن ۸۸ ساله، رایدلی اسکات ۸۶ ساله، فرانسیس فوردکاپولا ۸۴ ساله و مارتین اسکورسیزی ۸۳ ساله، ۵ کارگردانی هستند که خیالی برای بازنشستگی ندارند و گویی مقرر کردهاند، رویاهایی خود را در سینما به عنوان بسیطترین کارخانه رویاسازی جهان، ادامه دهند.
کلینت ایستوود
کلینت ایستوود که سال ۲۰۲۱، فیلم سینمایی گریه کن ماچو رابازی و کارگردانی کرد، این روزها مشغول ساخت اثر جنایی – قضایی با عنوان هیات منصفه شماره ۲ است.
فیلمبرداری هیات منصفه شماره ۲ از ژوئن ۲۰۲۳ در ساوانا، جورجیا و لسآنجلس با بازی نیکولاس هولت و تونی کولت آغاز شده است.
باید دید ایستوود که به خاطر فیلمهای نابخشوده و محبوب میلیون دلاری، دو جایزه اسکار کارگردانی را کسب کرده و بازی و کارگردانی فیلمهای تحسین شدهای را در کارنامه حرفهای دارد، میتواند توجه منتقدان را بار دیگر به خود جلب کند یا خیر؟
کلینت ایستوود
وودی آلن ۸۸ ساله که راجر ایبرت؛ منتقد فقید سینما، او را یک گنجینه سینما توصیف کرده، گرچه سال گذشته از قصد خود برای خداحافظی از سینما، پس از ساخت پنجاهمین فیلمش خبر داد، اما به نظر می رسد نباید این موضوع را چندان جدی گرفت.
این بازیگر و کارگردان آمریکایی که بیشتر، فیلمهای خود را در نیویورک ساخته، بهتازگی پنجاهمین ساختهاش را با عنوان سکه شانس در اروپا به پایان رسانده است.
اما کارگردان برنده جایزه اسکار و سازنده فیلمهایی چون پول را بردار و فرار کن و آنیهال، به تازگی گفته اگر بتواند برای فیلم بعدی خود بودجه پیدا کند، آن را خواهد ساخت.
وودی آلن گفته داستانی دارد که در شهر نیویورک اتفاق میافتد و یکی از بهترین ایدههایی است که تا حالا به ذهنش رسیده است.
وودی آلن
رایدلی اسکات ۸۶ ساله نیز که اکنون فیلم سینمایی ناپلئون را در سراسر جهان به روی پرده دارد، ساخت قسمت دوم گلادیاتور را آغاز کرده که قرار است ۲۲ نوامبر سال ۲۰۲۴ اکران جهانی شود.
گلادیاتور فیلمی تاریخی – حماسی محصول سال ۲۰۰۰ میلادی است که با بازی راسل کرو و واکین فینیکس به نمایش درآمد. این فیلم موفق به کسب پنج جایزه اسکار در رشتههای مختلفی ازجمله بازیگری برای راسل کرو شد و به فروش ۴۰۰ میلیون دلار در گیشه جهانی دست یافت.
اسکات، آثار ارزندهای از جمله بیگانه، تلما و لوئیز، بلیدرانر، هانیبال، سقوط شاهین سیاه، قلمرو بهشت و یک مشت دروغ را در کارنامه فیلمسازی خود دارد.
رایدلی اسکات
فرانسیس فوردکاپولا خالق فیلم ماندگار پدرخوانده نیز این روزها مشغول پروژه حماسی و علمی – تخیلی مگاپولیس با سرمایه شخصی است.
در این پروژه سینمایی، آدام درایور، فارست ویتاکر، ناتالی امانوئل، جان ویت و لارنس فیشبرن ایفای نقش میکنند.
هالیوودریپورتر چندی پیش در گزارشی اعلام کرد مگاپولیس که مراحل ساخت آن از ماه اکتبر آغاز شده، روزهای چندان خوشایندی را سپری نمیکند.
باید دید کاپولا که طی دو دهه اخیر، فیلمهای چندان مطرحی نساخته، موفق میشود با به سرانجام رساندن مگاپولیس از ذیل سایه پدرخوانده خارج شود.
فرانسیس فوردکاپولا
مارتین اسکورسیزی ۸۳ ساله نیز که از وی به عنوان بهترین کارگردان جهان یاد میشود، قصد دارد با ساخت فیلمی جدید، هفتمین همکاری خود را با لئوناردو دیکاپریو رقم بزند.
به تایید منابع خبری، کمپانی اپل اورژینال فیلمز، حقوق هشتمین رمان پرفروش دیوید گرن به نام The Wager: A Tale of Shipwreck, Mutiny and Murder را به دست آورده و اسکورسیزی و دیکاپریو قرار است به ترتیب کارگردان و بازیگر این پروژه سینمایی باشند.
اسکورسیزی فیلمساز اسکاری، اکنون فیلم سینمایی قاتلان ماه کامل را با بازی رابرت دنیرو و لئونارد دیکاپریو بر روی پرده نقرهای سینماهای جهان دارد.
وی چندی پیش در گفتوگو با مجله جیکیو گفته بود: حقیقت این است که تا اینجای کار رسیدهام و اگر بتوانم انرژی خود را جمع کنم، شاید بتوانم چند فیلم دیگر بسازم و آنقدر میروم تا آنها به زور من را از کف زمین جمع کنند.
وودی آلن قصد دارد پروژه جدید سینمایی خود را به شرط یافتن سرمایه گذار در نیویورک مقابل دوربین ببرد.
به گزارش سینمای خانگی از ایسنا، وودی آلن کارگردان و فیلمنامهنویس پرکار آمریکایی که برای اکران پنجاهمین فیلم بلند سینمایی خود با عنوان «بخت خوش» (Coup de Chance) در ایتالیا به سر میبرد در گفتگویی با روزنامه «لارپوبلیکا» اعلام کرد که فعلا قصد بازنشستگی ندارد.
این کارگردان ۸۸ ساله گفت که داستان فوقالعادهای برای فیلمی در نیویورک دارد و در صورتی که بتواند بودجه فیلم بعدی خود را تامین کند که به احتمال زیاد از پول اروپا تامین می شود، آن را خواهد ساخت.
آلن با اشاره به این که داستان جدیدش یکی از بهترین ایدههایی است که تا به حال داشته است، عنوان کرد که یک نفر باید بیاید و پول آن را بدهد و تا زمانی که کسی بخواهد از فیلمهای او حمایت مالی کند، به ساختن فیلم ادامه خواهد داد.
این کارگردان در چند سال اخیر و بویژه همزمان با جنبش «#Metoo» در هالیوود با حواشی رو به رو بوده است و برخی از بازیگران از همکاری با این کارگردان ابراز پشیمانی کرده بودند. در سال ۱۹۹۲، «دیلان فارو» دخترخوانده آلن، او را به آزار و اذیت جنسی متهم کرد و اگرچه مدرکی برای اثبات گناه «آلن» پیدا نکرد اما وی نزدیک به سه دهه است که با این اتهامات رو به رو است.
یکی از دلایلی که کمپانیهای هالیوودی دیگر علاقه زیادی به همکاری با وودی آلن ندارند، اتهاماتی است که علیه وی در چند سال اخیر مطرح شده است.
«وودی آلن» تاکنون ۲۴ بار نامزد اسکار و چهار بار برنده آن شده که این جوایز شامل یک اسکار بهترین کارگردانی و سه جایزه اسکار بهترین فیلمنامه غیراقتباسی میشود.
«آنیهال»، «صحنههای داخلی»، «منهتن»، «خاطرات اکلیلی»، «امتیاز نهایی»، «آلیس»، «ویکی کریستینا بارسلونا»، «گلولههای بر فراز برادوی»، «آفرودیت قدرتمند»، «نیمهشب در پاریس»، «تقدیم به رُم با عشق»، «یاسمن غمگین»، «کافه سوسایتی» و «مرد بیمنطق» از جمله دیگر ساختههای این کارگردان صاحبنام سینمای جهان است.
مجتبی اسپنانی کارگردان فیلم سینمایی «زندگی شیرین» به ارایه توضیحاتی درباره تجربه ساخت این فیلم در حال و هوای دهه ۶۰ پرداخت و یادآور شد این اثر تنها با بودجه ۱۵۰ میلیون تومانی ساخته شده است.
به گزارش سینمیا خانگی، مجتبی اسپنانی کارگردان فیلم سینمایی «زندگی شیرین» که این روزها در حال اکران در سینماهای «هنر و تجربه» است، در گفتوگو با مهر، درباره این فیلم توضیح داد: این فیلم در سال ۱۴۰۰ کلید خورد و فرآیند تولید آن تا سال ۱۴۰۱ ادامه پیدا کرد. فرآیند دریافت پروانه نمایش آن هم تا همین سال ۱۴۰۲ طول کشید. وقتی پروانه صادر شد، دوستان «هنر و تجربه» لطف کردند و بلافاصله آن را در باکس اکران خود قرار دادند.
وی افزود: فیلم «زندگی شیرین» در واقع حاصل یک اراده جمعی میان من و برخی دوستانم در شهر اصفهان بود که تصمیم به ساخت این فیلم با بودجهای بسیار محدود در حد ۱۵۰ میلیون تومان گرفتیم. شهرداری اصفهان طرحی حمایتی گذاشته بود که من هم فیلمنامهام را به همین طرح ارایه کردم.
نادیده گرفتن زنان در سایه جنگ
اسپنانی درباره موضوع فیلم خود هم گفت: مساله اصلی فیلم من، نادیده گرفتن نقش زنان در جنگ بود. این که در سال ۶۵ که شهرها زیر بمباران بود، یک زن غیر از استرس ناشی از این شرایط با این مسأله بغرنج هم طرف بود که نمیتوانست مرد خود را در کنارش داشته باشد. داستان فیلم من درباره زنی در این شرایط است که برای یک شب میخواهد خانه را برای آمدن همسرش مهیا کند. سرآخر هم نمیتواند آن طور که میخواهد در کنار همسرش باشد.
این کارگردان با اشاره به برخی تغییرات در فیلمنامه اولیه توضیح داد: در مجموع از رسیدن این فیلم به مرحله اکران راضی هستم. تلاش ما این بود که زندگی یک خانواده اصفهانی در سالهای میانی دهه ۶۰ را به تصویر بکشیم. شکر خدا شرایط فیلم در اکران هم راضیکننده بوده است.
وودی آلن در جایی گفته است، یک فیلم، ۱۰ درصد خود فیلم است و ۹۰ درصد آن تلاش برای چگونه دیده شدن آن است. ما متأسفانه ابزار مناسب برای هدایت این چگونه دیدنها را نداریم!
وی درباره شکلگیری ایده این فیلم هم گفت: زمانی که من کودکی ۷ ساله بودم، زنی در همسایگی ما زندگی میکرد که شرایط زندگیاش خیلی شبیه به کاراکتر «شیرین» در این فیلم بود. شرایط زندگی آن زن در تمام این سالها در ذهن من مانده بود. پیشتر هم تقریباً تمام فیلمهای کوتاهی که ساخته بودم، شخصیت اصلیشان زن بود. وقتی به مسأله شرایط زنان در دوران جنگ فکر میکردم به یاد همان همسایه افتادم و همین شخصیت را تبدیل به کاراکتر مرکزی فیلمنامهام کردم.
اسپنانی درباره بازخوردهایی که از اکران فیلم گرفته است هم توضیح داد: قطعاً مانند هر فیلم دیگری بازخوردهای منفی هم داشتهام اما خوشبختانه اکثر بازخوردها مثبت بوده است. بیشتر مخاطبان از فیلم راضی هستند. طیفی بسیار فیلم را دوست دارند و در مقابل طیف دیگری بسیار از فیلم بدشان میآید. بخش زیادتری نسبت به این ۲ طیف هم در میانه، از فیلم خوششان آمده است.
وی درباره فضای تبلیغاتی پیرامون فیلم خود هم افزود: وودی آلن در جایی گفته است، یک فیلم، ۱۰ درصد خود فیلم است و ۹۰ درصد آن تلاش برای چگونه دیده شدن آن است. ما متأسفانه ابزار مناسب برای هدایت این چگونه دیدنها را نداریم!
کارگردان «زندگی شیرین» درباره تک لوکیشن بودن فیلم توضیح داد: فیلم روایتی تکلوکیشن دارد و همه فضای روایی آن در یک خانه میگذرد. برای من خیلی سخت بود که ۹۰ دقیقه فیلم را در یک خانه روایت کنم، بدون آنکه میزانسنهای تکراری داشته باشم. بخش قابل توجهی از اطلاعات فیلم هم در قالب دیالوگها به مخاطب داده میشود. به همین دلیل نگارش دیالوگها با رعایت لهجه اصفهانی مربوط به دهه ۶۰ کار سختی بود.
دغدغههایی که تمرکزم را در کارگردانی کم کرد
وی درباره شیوه فیلمبرداری عنوان کرد: با توجه به شرایطی که گروه تولید داشت، مجبور شدم فیلمبرداری کار را هم خودم برعهده بگیرم. واقعاً ساخت فیلم درباره دهه ۶۰ با بودجهای که ما در اختیار داشتیم، کار بسیار سختی است. برای پیدا کردن لباس بازیگران، لوکیشن و حتی آکسسوار مناسب سختیهای بسیاری کشیدیم و همین دغدغهها بخشی از تمرکز من در کارگردانی فیلم را کم کرد.
این کارگردان تأکید کرد: امروز که فیلم را روی پرده میبینم با خودم میگویم خیلی ایدهها میتوانستم در فرآیند کارگردانی داشته باشم. خیلی از پلانها با دوربین روی دست ضبط شده است. تلاشم این بود که در فرآیند کارگردانی، حواسم به ریتم فیلم باشد. برای رسیدن به این هدف همزمان باید میزانسن، دکوپاژ و حتی لحن دیالوگگویی بازیگران را مدیریت میکردم که این مسأله کارم را دشوارتر کرده بود.
اسپنانی در پایان تأکید کرد: در تمام فرآیند تولید فیلم هم مهمترین دغدغهام، حفاظت از بافتار واقعگرای فیلم بود. حتی در نورپردازی صحنهها تلاش کردم همان فضای بصری دهه ۶۰ را در فیلم حفظ کنم. از این مسأله هم هراس نداشتم که شاید در برخی پلانها بازیگران به خوبی دیده نشوند. حواسم بود که حتی در انتخاب لنزها و حرکتهای دوربین، بافت واقعگرای فیلم حفظ شود. این نکته در طراحی صحنه، بازیگردانی بازیگران و حتی صداگذاری صحنهها هم لحاظ شده است.
نمایش فیلم جدید «وودی آلن» در حالی با تمجید تماشاگران در ونیز رو به رو شد که همزمان بیرون از کاخ جشنواره تجمع اعتراضی علیه این سینماگر ۸۷ ساله برگزار شد.
به گزارش سینمای خانگی از ایسنا، پنجاهمین فیلم «وودی آلن» در مقام کارگردان با عنوان «Coup de Chance» در اولین نمایش جهان خود در بخش خارج از مسابقه جشنواره فیلم ونیز با استقبال پرشور مردم روبرو شد و این فیلمساز ۸۷ ساله پس از پایان فیلم مهیج فرانسویاش با بازی «لو دو لاژ»، «والری لمرسیه»، «ملویل پوپو» و «نیلز اشنایدر» به مدت پنج دقیقه مورد تشویق قرار گرفت.
با این حال، بیرون از سالن نمایش فیلم وضعیت بسیار متفاوت بود. گروهی از معترضان علیه آنچه که «فرهنگ تجاوز جنسی» در جشنواره ونیز میخوانند تظاهرات کردند و درست زمانی که «آلن» روی فرش قرمز قدم میزد از جلوی ورودی سینما عبور کردند. معترضان که حدود ۲۰ نفر بودند، شعارهایی از جمله «فرهنگ تجاوز ممنوع» سر دادند.
جشنواره فیلم ونیز امسال به دلیل گنجاندن فیلمهایی از کارگردانان متهم به تجاوز جنسی، از جمله «وودی آلن» و «رومن پولانسکی» مورد انتقاد قرار گرفته است.
«Coup de Chance» درباره نقش مهم شانس در زندگی ماست. داستان در مورد فانی (دو لاژ) و ژان (پوپو) است که به نظر زوج ایدهآلی به نظر میرسند و هر دو از نظر حرفهای موفق هستند و در آپارتمانی زیبا در یک محله منحصر به فرد پاریس زندگی میکنند و ظاهرا عاشق هم هستند تا وقتی فانی به طور تصادفی با آلن (اشنایدر)، همکلاسی سابق دبیرستان برخورد می کند. آنها به زودی دوباره یکدیگر را می بینند و نزدیکتر و نزدیکتر میشوند.
«وودی آلن» در نشست مطبوعاتی فیلمش در ونیز در رابطه نقش شانس و اقبال در زندگی گفت: «من در طول عمرم تمجیدهای بسیار زیادی که شاید لایق ان نبودهام و همچنین توجه و احترام زیادی دریافت کردهام. بنابراین، من چیزی جز خوش شانسی نداشتم که امیدوارم ادامه پیدا کند».
سال ۱۹۹۲، «دیلان فارو» دخترخوانده آلن، او را به آزار و اذیت جنسی متهم کرد و اگرچه تحقیقات مدرکی برای اثبات گناه «آلن» پیدا نکرد اما وی نزدیک به سه دهه است که با این اتهامات رو به رو است.
«آلن» پیش از این درباره ادعاهای دخترخواندهاش گفته است: «چند دهه پیش این ادعاها مطرح شد، پرونده به طور کامل توسط کلینیک سوءاستفاده جنسی از کودکان در بیمارستان ییل نیو و سازمان رفاه کودکان نیویورک مورد بررسی قرار گرفت. آنها چند ماه روی این قضیه کار کردند و مستقلاً نتیجه گرفتند هیچ تعرضی در کار نبوده است. در عوض، آنها متوجه شدند که احتمالاً یک کودک آسیبپذیر از سوی مادر عصبانیاش که درگیر طلاقی پرتنش بوده، راهنمایی شده تا این داستان را سرهم کند».
جنجالهایی پیرامون «آلن» به دنبال اتهامات سو استفاده از «دیلن فارو» در مستندی از کمپانی HBO محصول ۲۰۲۱ مورد بررسی قرار گرفته است اما «آلن» این اتهامات را رد کرده است.
این کارگردان ۸۷ ساله تاکنون ۲۴ بار نامزد اسکار و چهار بار برنده آن شده که این جوایز شامل یک اسکار بهترین کارگردانی و سه جایزه اسکار بهترین فیلمنامه غیراقتباسی میشود.
«آنیهال»، «صحنههای داخلی»، «منهتن»، «خاطرات اکلیلی»، «امتیاز نهایی»، «آلیس»، «ویکی کریستینا بارسلونا»، «گلولههای بر فراز برادوی»، «آفرودیت قدرتمند»، «نیمهشب در پاریس»، «تقدیم به رُم با عشق»، «یاسمن غمگین»، «کافه سوسایتی»، «مرد بیمنطق» و «یک روز بارانی در نیویورک» از جمله دیگر ساختههای این کارگردان صاحبنام سینمای جهان است.
قدیمیترین جشنواره سینمایی جهان در ایتالیا و در سایه اعتصابات سینمایی در آمریکا کار خود را آغاز کرد.
به گزارش سینمای خانگی از ایسنا، هشتادمین جشنواره بینالمللی فیلم ونیز از فردا در ایتالیا در حالی آغاز به کار خواهد کرد که امسال فیلمهای مهمی از سینماگران سرشناس جهان در این رویداد رونمایی خواهند شد، اما با توجه به اعتصاب بازیگران و نویسنندگان باید منتظر ماند و دید آیا جدیدترین دوره ونیز بویژه مانند چند سال اخیر با حضور ستارهها و استعداد سینمایی برگزار خواهد شد یا عدم توافق اتحادیهها با استودیوهای فیلمسازی در آمریکا تاثیر منفی بر روند برگزاری جشنواره خواهد گذاشت.
ونیز در سالهای اخیر همواره یکی از مهمترین جشنوارههای برای معرفی فیلمها به فصل جوایز سینمایی و اسکار بوده و فیلمهایی چون «جاذبه»، «بردمن»، «جوکر»، «شکل آب»، «روما»، «سرزمین آوارهها» و «مستند تمام زیبایی و خونریزی»، پس از رونمایی در جشنواره ونیز در سال های گذشته حضور موفقی در فصل جوایز سینمایی داشتند و موفق به کسب جایزه اسکار شدند.
در زیر نگاهی خواهیم داشت به مهمترین اتفاقاتی که در جشنواره ونیز پیش رو در انتظار ماست:
افتتاحیه پرحاشیه
جشنواره ونیز امسال در ابتدا قرار بود با جدیدترین ساخته کارگردان ایتالیایی «لوکا گوادانینو» با عنوان «چلنجرز» افتتاح شود اما اعتصاب اتحادیه بازیگران آمریکا که به تبع آن بازیگران را از تبلیغ فیلمهای استودیوها در جشنوارهها منع می کند موجب شد در نهایت این فیلم که با بازی «زندایا»، «جاش اوکانر» و «مایک فیست» همراه بود از برنامه افتتاحیه ونیز حذف شود و «فرمانده» ساخته «ادواردو دی آنجلیس» جایگزین آن شود.
«فرمانده»، داستان واقعی «سالواتوره تودارو» کاپیتان یک زیردریایی ایتالیایی با بازی «پیرفرانچسکو فاوینو» را در جنگ جهانی روایت میکند که یک کشتی تجاری مسلح را غرق می کند اما جان ۲۶ خدمه آن را نجات می دهد.
فیلم فرمانده
فیلمهای جادهای الهام بخش پوستر جشنواره
«لورنزو ماتوت» تصویرگر و هنرمند ایتالیایی، برای ششمین سال متوالی طراحی پوستر رسمی جشنواره بینالمللی فیلم ونیز را بر عهده داشته و اعلام کرده تصویر طراحی شده برای پوستر امسال از سنت فیلمهای جادهای الهام گرفته شده است و از این طریق به دنبال بیان احساسات آزادی، ماجراجویی و کشف سرزمین های جدید است. این پوستر یادآور فیلمهایی چون «سبقت» ساخته «دینو ریسی» کارگردان مطرح ایتالیایی در سال ۱۹۶۲ و فیلم «تلما و لوئیز» از «ریدلی اسکات» محصول ۱۹۹۱ است
پوستر جشنوراه ونیز
از «آدمکُش» فینچر تا «فراری» مایکل مان در جسجوی شیر طلایی
فهرست فیلمهای بخش رسمی جشنواره ونیز امسال شاهد حضور چهرههای سرشناسی خواهد بود و فیلمهایی جدید از چهرههایی چون «لوک بسون»، «بردلی کوپر»، «سوفیا کاپولا»، «دوید فینچر»، «مایکل فرانکو» و «مایکل مان» در بخش مسابقه اصلی برای کسب جایزه شیر طلایی بهترین فیلم و دیگر جوایز اصلی رقابت میکنند. امسال در بخش غیرقابتی نیز آثار فیلمسازان سرشناسی از «وودی آلن» و «وس اندرسون» تا «ویلیام فردکین»، «رومن پولانسکی» و «ریچارد لینکلیتر» به نمایش گذاشته میشود.
فهرست فیلمهای حاضر در بخشهای اصلی ونیز ۲۰۲۳ را در این لینک ببینید.
کارگردان «لالالند» در راس هیات داوران
امسال «دیمین شزل» کارگردان آمریکایی ریاست هیات داوران بخش مسابقه اصلی جشنواره ونیز را بر عهده دارد و «جین کمپیون» کارگردان برنده جایزه اسکار و نخل طلا، «مارتین مک دونا» کارگردان برنده جایزه اسکار و «لورا پویتراس» مستندساز برنده جایزه اسکار و شیر طلایی ونیز در کنار «میا هانسن-لاو» کارگردان تحسین شده فرانسوی، «صالح بکری» بازیگر فلسطینی، «سانتیاگو میتره» فیلمساز آرژانتینی و همچنین «شو چی» بازیگر چینی، دیگر اعضای هیات داوران بخش اصلی ونیز را تشکیل میدهند.
همچنین « آلیس دیوپ» کارگردان فرانسوی فیلم «سن عمر» هم ریاست هیات داوران جایزه لوییجی دو لورنتیس بهترین فیلم اول را بر عهده خواهد داشت و «یوناس کاراپینیانو» کارگردان ایتالیایی هم به عنوان رئیس هیات داوران بخش افقها برگزیده شده است.
دیمین شزل
«سازدهنی» امیر نادری پس از سال ها در ونیز
فیلم ۷۶ دقیقهای «ساز دهنی» ساخته امیر نادری و محصول سال ۱۳۵۲ که توسط کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و استودیو روشنا بازسازی و ترمیم شده است، در بخش آثار کلاسیک جشنواره ونیز به نمایش گذاشته خواهد شد.
از دیگر فیلم های انتخابی بخش کلاسیک ونیز میتوان به «یکی از قلب» ساخته «فرانسیس فورد کاپولا»، «جن گیر» ساخته «ویلیام فریدکین»، «شاه و کشور» ساخته «جوزف لوزی»، «روزهای بهشت» ساخته «ترنس مالیک»، «پدری بود» ساخته «یاساجیرو اوزو»، «سایههای نیاکان فراموش شده ما» ساخته «سرگئی پاراجانوف»، «شکار» ساخته «کارلوس سائورا»، «آندری روبلوف- نسخه کارگردان» ساخته «آندری تارکوفسکی»، «مخلوقات» ساخته «انیس واردا» و «بلیسیما» ساخته «لوکینو ویسکونتی» اشاره کرد.
فیلم سازدهنی
یک فیلمساز ایرانی در روزهای ونیز
در بیستمین دوره بخش مستقل روزهای ونیز، فیلم مستند «آفتاب می شود» ساخته آیت نجفی محصول آلمان به عنوان یکی از فیلمهای بخش رویداد ویژه به نمایش گذاشته میشود.
این بخش که توسط اتحادیه کارگردانهای سینمای ایتالیا راهاندازی و برگزار میشود، ۱۰ فیلم را در بخش مسابقه رسمی خود انتخاب کرده که شامل «پشت صحنه» ساخته «عاطف بن محمود» و «خلیل بن کیران» ، «کودتا!» ساخته «آستین استارک» و «جوزف شومان» به عنوان فیلم اختتامیه، «به دنبال صدا» ساخته «کیوشی سوگیتا»، «اقیانوس ها، قاره های واقعی اند» ساخته «توماسو سانتامبروجو»، «شیر» ساخته «استفانی کولک» ، «در طول شب» ساخته «دلفین ژیرار»، «سیدونی در ژاپن» ساخته «الیز ژیرار» ، «سر شب» ساخته «ویکتور ایریارته» ، «تابستان با کارمن» ساخته «زاخاریاس ماورویدیس»، «خونخوار انسانی در تلاش برای منصرف کردن یک آدم در حال خودکشی» ساخته «آریان لوییز-سیز» و «برف در میانه تابستان» ساخته «چونگ کیت آون» میشود.
فیلم «بردلی کوپر» هست اما خودش به ونیز نمیآید
«بردلی کوپر» بازیگر و کارگردان آمریکایی در پی اعتصابات سینمایی در هالیوود در اولین نمایش جهانی فیلم جدیدش «مایسترو» در جشنواره ونیز شرکت نمیکند. «بردلی کوپر» علاوه بر کارگردانی این فیلم محصول کمپانی نتفلیکس در نقش موسیقیدان سرشناس «لئونارد برنستاین» نیز بازی کرده است.
«مایسترو» که در بخش مسابقه اصلی ونیز حضور دارد، فیلم زندگینامه «لئونارد برنستاین» موسیقیدان و رهبر ارکستر برجسته آمریکایی را به تهیهکنندگی «مارتین اسکورسیزی» و «استیون اسپیلبرگ» روایت میکند. در این فیلم که محصول کمپانی نتفلیکس است، «بردلی کوپر» با گریمی سنگین در نقش اصلی «برنستاین» در دوران سالخوردگی نیز ایفای نقش کرده و «کری مولیگان» نیز در نقش همسرش «فلیسیا» مقابل دروبین رفته است.
فیلم مایسترو
جایزه افتخار یک فیلمیساز به چه کسی میرسد؟
«وس اندرسون» کارگردان صاحبسبک آمریکایی پیش از نمایش جدیدترین فیلمش در جشنواره ونیز مورد تقدیر قرار میگیرد و جایزه افتخار یک فیلمساز (Cartier Glory to the Filmmaker Award) را دریافت خواهد کرد، جایزهای که سالانه به شخصیتی که سهم ویژه ای در صنعت فیلم معاصر داشته است تعلق میگیرد.
وی این جایزه را پیش از نمایش فیلم جدیدش «داستان شگفت انگیز هنری شوگر» با بازی «رالف فاینز»، «بندیکت کامبربچ»، «دو پاتل» و «بن کینگزلی» دریافت میکند.
از دیگر فیلمهای «اندرسون» میتوان به «راشمور»، «هتل بزرگ بوداپست»، «گزارش فرانسوی»، «دارجیلینگ محدود»، «آقای فاکس شگفتاتنگیز»، «قلمرو طلوع ماه» و «شهر سیارکی» اشاره کرد.
وس اندرسون
عربستان از جشنواره ونیز کنار کشید
جشنواره دریای سرخ عربستان اعلام کرد امسال برنامه ویژه «زن در سینما» را در هشتادمین جشنواره ونیز برگزار نخواهد کرد. این تصمیم در واکنش به ادامه اعتصاب بازیگران آمریکا گرفته شده چرا که حضور ستارههای فیلمهای آمریکایی در جشنواره ونیز در هالهای از ابهام قرار دارد.
رویداد «زن در سینما» که از سال ۲۰۲۱ توسط جشنواره فیلم عربستان سعودی برای تجلیل از زنان در سینما راه اندازی شده، در دو سال اخیر حضور ستارههای بیشتری را در این رویداد سینمایی ممکن کرده بود. سال گذشته شش فیلمساز عرب از جمله «حیفا المنصور»، «هند صبری» و «کوثر بن هنیه» در قالب برنامه «زن در سینما» در ونیز مورد تجلیل قرار گرفتند و همچنین «ایزابل هوپر»، «کارلا برونی»، «نادین لباکی»، «سابرینا کارپنتر» و «سارا گادون» به عنوان میهمان حضور داشتند. در سال ۲۰۲۱ نیز «کیت هادسن» و «دمی مور» میهمان بخش «زن در سینما» بودند.
ستارههای فیلمهای مستقل روی فرش قرمز میروند
در حالی که طبق قوانین اتحادیه بازیگران در زمان اعتصاب، بازیگران حق شرکت در جشنوارههای و تبلیغ آثار سینمایی را ندارند اما برخی از فیلمهای مستقل که خارج از فضای استودیوهای فیلمسازی ساخته شدهاند مجوز حضور در ونیز را دریافت کردهاند.
«آدام درایور» برای تبلیغ فیلم «فراری» ساخته «مایکل مان» که در آن نقش شخصیت اصلی و پیشگام ایتالیایی مسابقات اتومبیل رانی یعنی «انزو فراری» را بازی میکند به جشنواره ونیز خواهد رفت و «لندری جونز» هم برای فیلم «داگمن» ساخته جدید «لوک بسون» در ونیز حاضر میشود.
همچنین «مدس میکلسن» برای فیلم «سرزمین موعود» ساخته «نیکولای آرسل» کارگردان دانمارکی و «جسیکا چستین» نیز روی فرش قرمز فیلم «خاطره»ساخته سینماگر مولف مکزیکی «میشل فرانکو» خواهد رفت.
آدام درایور در فیلم فراری
برنامه ویژه برای سینمای اوکراین
جشنواره فیلم ونیز برنامه ویژهای را تحت عنوان «روزهای اوکراین» شامل نشستهایی برای بررسی وضعیت این کشور جنگ زده و صنعت سینمای آن برگزار میکند. این رویداد برای نخستین بار سال گذشته و با ابتکار بینال ونیز برگزار شد و در دوره امسال نیز با حضور «روبرتو چیکوتو» رئیس دوسالانه ونیز و «آلبرتو باربرا» مدیر هنری جشنواره ونیز برپا خواهد شد.
اولین نشست برنامه «روزهای اوکراین» با عنوان «صنعت فیلم اوکراین در دوران جنگ» برگزار میشود که با ارائه وضعیت کنونی سینمای این کشور توسط «مارینا کودرچوک» رئیس آژانس دولتی سینمای اوکراین همراه خواهد بود. همچنین میزگرد دیگری با عنوان «فیلمسازی با اوکراین: حمایت و همکاری» برگزار می شود و چندین سینماگر اوکراینی در آن شرکت خواهند کرد.
داستان واقعی یک سقوط در اختتامیه
فیلم اسپانیایی «انجمن برف» ساخته «خوان آنتونیو بایونا» کارگردان اسپانیایی، در اولین نمایش جهانی خود در اختتامیه هشتادمین جشنواره فیلم ونیز به روی پرده میرود.
این فیلم اسپانیایی زبان برگرفته از داستان سقوط واقعی پروازی در سال ۱۹۷۲ است که یک تیم راگبی اروگوئه را به شیلی بر فراز کوه های آند می برد و در نهایت از ۴۵ مسافر، ۲۹ نفر توانستند زنده بمانند.
بازیگران اسپانیایی این فیلم شامل «انزو ووگرینچیچ»، «ماتیاس رکالت»، «آگوستین پاردلا»، «استبان کوکوریچک» و «توماس ولف» هستند که تحت تأثیر اعتصاب انجمن بازیگران آمریکا قرار نگرفتند و بنابراین میتوانند به جشنواره ونیز بروند.
فیلم انجمن برف
هشتادمین جشنواره فیلم ونیز از ۳۰ آگوست تا ۹ سپتامبر (۸ تا ۱۸ شهریور) در ایتالیا برگزار خواهد شد.
رویداد سالانه «هفته برگمن» که برای یادبود «اینگمار برگمن» کارگردان بزرگ سینمای جهان برگزار میشود، امسال میزبان اصغر فرهادی به عنوان میهمان افتخاری و نمایش فیلم «درباره الی» خواهد بود.
به گزارش سینمای خانگی از ایسنا، هفته فیلم برگمن از فردا ۲۶ ژوئن (۵ تیر) در جزیره فارو در کشور سوئد آغاز میشود و تا ۳۰ ژوئن ۲۰۲۳ ( ۹ تیرماه) ادامه خواهد داشت. امسال اصغر فرهادی فیلمساز شناختهشده ایرانی در عرصه بینالمللی میهمان این رویداد سالانه خواهد بود.
«اینگمار برگمن» در دهه ۱۹۶۰ به جزیره کوچک فارو (فره) در کشور سوئد نقل مکان کرد و «هفته برگمن» به پاس هنر او در این مکان برگزار میشود که با نمایش فیلم، سخنرانی و گفتوگوهایی همراه است.
امسال فیلم «درباره الی» ساخته فرهادی یکی از آثاری است که در این رویداد نمایش داده میشود که با حضور کارگردان و معرفی فیلم نیز همراه است. همچنین فیلم «شرم» ساخته «برگمن» در سال ۱۹۶۸ به انتخاب فرهادی و با معرفی او به نمایش گذاشته میشود.
علاوه بر اصغر فرهادی کارگردان برنده دو جایزه اسکار، «اوبری پلازا» بازیگر آمریکایی و «آدری دیوان» کارگردان فرانسوی، «ایزابلا اکلوف» کارگردان سوئدی و میلاد عالمی سینماگر ایرانی-سوئدی، «کاله لیند» روزنامهنگار، «ایریس ویلجانن» موسیقیدان و «ماریان ماتیاس» کارگردان آمریکایی و برنده جایزه «اینگمار برگمان برای فیلم اول» در جشنواره فیلم گوتنبرگ از دیگر میهمانان این رویداد هستند.
«اینگمار برگمن» از چهرههای برجسته تاریخ سینمای جهان بود که در طول شش دهه فعالیت هنری، ۹ بار نامزد جایزه اسکار شده بود و در توصیف شرایط زندگی انسانی از مایههای کمدی، امید، یاس و ناامیدی بهره میگرفت.
او در طول سالها فعالیت سینمایی در مجموع ۶۲ فیلم ساخت که فیلمنامه بسیاری از آنها را نیز خودش نوشته بود و علاوهبر آن، کارگردانی ۱۷۰ نمایش تئاتر از او یک چهره درخشان در عرصه این هنر نمایشی ساخته بود.
کارگردانان بسیاری آثار برگمن را الهامبخش حیات سینمایی خود دانستهاند که از آن جمله میتوان به «روبرت آلتمن»، «وودی آلن»، «مارتین اسکورسیزی»، «استنلی کوبریک»، «دیوید لینچ»، «پل شریدر»، «وس اندرسون»، «فرانسوا اوزون»، «فرانسیس فورد کاپولا»، «ایناریتو»، «کوراساوا»، «میشائیل هانکه» و … نام برد.
از مهمترین فیلمهای این فیلمساز تاثیرگذار میتوان به «پرسونا»، «فریادها و نجواها»، «مهر هفتم»، «توتفرنگیهای وحشی»، «لبخندهای یک شب تابستانی»، «همچون یک آینه»، «چراغ زمستانی»، «سکوت»، «آستانه زندگی»، از «مردی با یک چتر»، «سرزمین آرزو»، «آینده با من است»، «زندان»، «رازهای زنان»، «تابستانی با مونیکا»، «درسی در عشق»، «چشم شیطان» و «صحنه یک ازدواج» نام برد. «برگمان» در دسامبر ۲۰۰۳ از دنیای سینما کناره گرفت و روز سیام جولای ۲۰۰۷ در سن ۸۹ سالگی در جزیره فارو درگذشت.
نویسنده و کارگردان فیلم کوتاه «وودی آلن انتقام میگیرد» با اشاره به دغدغههایش برای ساخت این فیلم کمدی، تأکید کرد که با ساخت این فیلم میخواسته از «مرگ» بابت ترسهایش انتقام بگیرد!
به گزارش سینمای خانگی به نقل از مهر، دست در همین سالهایی که سینمای ایران بهواسطه قهر مخاطبان سایه سنگین رکود حاکم بر گیشهها را تجربه میکند و فرآیند عرضه محصولات نمایشی در آستانه ورود به دورانی تازه بهواسطه فراگیر شدن بسترهای عرضه جدید در فضای مجازی قرار دارد، «سینمای کوتاه ایران» انگیزه بالایی برای یافتن مخاطبانی تازه برای خود دارد.
«فیلم کوتاه» یکی از محصولات بصری مهم و جریانساز در دنیای جدید محسوب میشود و به همین دلیل دیگر بهسختی میتوان تولیدات این حوزه را نادیده گرفت.
فیلم کوتاه «وودی آلن انتقام میگیرد» نوزدهمین فیلمکوتاهی است که در قالب این سلسله گفتگو میزبان کارگردان و عواملش بودیم.
این فیلم کوتاه همانطور که از عنوانش مشخص است، یک کمدی فانتزی درباره یک گروه تئاتر است که در حین تمرین نمایش با اتفاقاتی غیرمنتظره مواجه میشوند.
پیمان ناجی کارگردان با همراهی سامان صفاری و عرشیا براتی از بازیگران فیلم کوتاه «وودی آلن انتقام میگیرد» در این نشست حضور داشتند.
* اینکه در قالب یک کمدی فانتزی سراغ سوژهای مانند مرگ رفتهاید در نوع خود قابل توجه است. چه شد که این ایده در ذهنتان شکل گرفت؟
پیمان ناجی: چند مسئله مختلف بهصورت جداگانه جزو علایق من بود که از کنار هم قرار گرفتن آنها، فیلمنامه این فیلم بهصورت کلاژ شکل گرفت. چند سال پیش داستانی خیلی ساده از یکی از دوستانم خوانده بودم که البته شباهتی به داستان این فیلم نداشت. دوستی آن را برایم فرستاده بود تا از روی آن فیلمی بسازد اما نساخت و داستان آن در پس ذهن من مانده بود. من در ساخت این فیلم خیلی مضمونمحور عمل کردم، یعنی سوژههایی که مدنظر داشتم را مقابل خودم قراردادم و این سوال را مطرح کردم که چگونه میتوان اینها را بههم مرتبط کرد. به نوعی از فرم به محتوا رسیدم. یکی از این مسائل سینمای وودی آلن بود. البته مدعی نیستم که این فیلم کوتاه به سینمایی وودی آلن نزدیک شده است بلکه بهعنوان یک مخاطب که به سینمای او لذت بردهام دربارهاش صحبت میکنم.
* بهنوعی فیلم یک ادای دین به وودی آلن است.
ناجی: بله. آن هم ادای دینی از سوی یک مخاطب. در کنار این موضوع به مسئله کولاژ هم بهشدت علاقه داشتم و خودم نمایشنامهای هم دارم که تلفیقی از چند نمایشنامه ایرانی است. در این فیلمنامه هم، نشانههایی از ادبیات نمایشی داریم که نمونهاش «مرگ در میزند» وودی آلن است که پایه اصلی فیلم است. از سینما شاهد ارجاع به «مهره هفتم» برگمان هستیم و از فضای سریالسازی هم اشارههایی به «گیم آو ترونز» را در کار داریم. وقتی روی ارتباط این ایدهها با یکدیگر کار میکردم، یاد آن داستان دوستم افتادم که البته هیچکدام از این تمها در آن نبود و تنها درباره یک گروه بود که میخواستند تئاتری را اجرا کنند.
با او تماس گرفتم و گفتم چه میکنی؟ گفت مانند ۹۰ درصد دانشجویان هنر فضای هنری را رها کردهام و در حال بیزینس هستم! (میخندد) گفتم میخواهم از آن قصهات استفاده کنم که گفت «اصلا یادم نیست کدام را میگویی و اگر خواستی اسم من را هم نیاور!» اما از آنجایی که خودم در سینمای بلند از این ناحیه ضربه خورده و حال بدش را تجربه کرده بودم، نام او را در تیتراژ هم آوردم. در نهایت ما تمرین سه ماههای براساس فیلمنامه داشتیم که یک سری ایدهها هم در همین سه ماه تمرین شکل گرفت.
پیمان ناجی
* بازی بامزهای هم با شخصیت «مرگ» داشتید و او را از کاراکتری که شاید دیگران حرفهایش را باور نداشتند، به کاراکتر دیگری منتقل کردید!
ناجی: برگمان که بهشدت از بیماریهای مختلف روحی رنج میبرد جمله معروفی دارد. او میگوید من ترسهایم را تبدیل به فیلم میکنم و از آنها عبور میکنم! من این جمله را خیلی دوست دارم. در دورهای مانند خیلی از آدمها که ارزشها و اعتقادات خود را به چالش میکشند، من هم دچار چالشی شدید با مقوله مرگ شدم و مدام به این فکر میکردم اگر انتهای همه چیز مرگ است، زندگی چه فایدهای دارد؟ جالب اینکه وقتی به عباس کیارستمی هم میگفتند چقدر خوب است وقتی شما میروید آثار هنریتان میماند و او میگفت کاش همه این آثار میرفتند و من خودم میماندم! فلسفه عمیقی در پس این جمله نهفته است. من هم چنین درگیریای در ذهنم داشتم و وقتی به یاد جمله برگمان افتادم با خودم گفتم باید انتقامم را از مرگ بگیرم.
ناجی: وقتی به عباس کیارستمی هم میگفتند چقدر خوب است وقتی شما میروید آثار هنریتان میماند و او میگفت کاش همه این آثار میرفتند و من خودم میماندم! فلسفه عمیقی در پس این جمله نهفته است. من هم چنین درگیریای در ذهنم داشتم و وقتی به یاد جمله برگمان افتادم با خودم گفتم باید انتقامم را از مرگ بگیرم
* یعنی این پیشزمینه را درباره مرگ در ذهن خود داشتید؟
ناجی: بله. این موضوع هم یکی از همان مسائلی بود که اشاره کردم به آنها فکر میکردم. یک سری معانی در ذهنم بود که میخواستم آنها را با هم کلاژ کنم که یکی از آنها همین مسئله مرگ بود. در کنار آن به موضوعات دیگری مانند تئاتر هم پرداختهام. البته تایم فیلم کوتاه است اما در حد توان اگر دقت کرده باشید ما یک پارودی از وضعیت حاکم بر تئاتر را هم در فیلم شاهد هستیم.
شخصیتی که سامان آن را بازی میکند شبیه خیلی از آدمهایی است که در عرصه تئاتر خودمان هستند و اصلاً نمیدانند تئاتر چیست! مثل سامان که میگوید با مسافرکشی پول جمع کردم تا دختری که با او آشنا شدهام در تئاتر حضور داشته باشد! در اصل ولی میخواستم با این فیلم از «مرگ» انتقام بگیرم؛ بابت دو سه سالی که خیلی اذیتم کرده بود. به همین دلیل هم یک مرگ خیلی خنگ طراحی کردم که حتی فکر میکند دو هفته میشود ۱۵ روز!
* بازی با فیلمهای سینمایی و ارجاعات به برخی از آنها در این فیلم کوتاه، خیلی یادآور فیلم «مسخرهباز» همایون غنیزاده بود. چقدر این شباهت را میپذیرید؟
ناجی: شیلر نمایشنامهنویس آلمانی جملهای دارد مربوط به صد سال پیش که میگوید ما کلاً ۳۶ موقعیت داستانی داریم و همه داستانها روایت شده است. خاطرم هست زمانی میخواستم قصهای را برای سروش صحت تعریف کنم اما گفت این کار را نکن. گفتم چرا؟ گفت چون من نویسندهام و ممکن است بعداً بدون آنکه بدانم از آن استفاده کنم. با احترام به همایون غنیزاده من آن فیلم را ابداً دوست ندارم و حتی دیدنش برای بار دوم بسیار برایم سخت بود. در عین حال معتقدم ما هر کاری که انجام میدهیم؛ خواه ناخواه تحت تأثیر کارهایی که دیدهایم هست. از نظر خودآگاهم این شباهت و ارجاع را به ضرص قاطع رد میکنم و حتی اولینبار دارم از شما این شباهت را میشنوم، اما از نظر ناخودآگاه نمیدانم که آیا تأثیر گرفتهام یا نه.
* جناب صفاری شما بهعنوان بازیگر چه مواجههای با متن این فیلمنامه داشتید و خروجیای که امروز تماشا کردید چقدر مطابق با حال و هوایی بود که از متن دریافت کرده بودید؟
سامان صفاری: وقتی زندگی برخی بازیگران مطرح را میخوانم، میبینم برخی از آنها شاید در مقطعی برای یکی دو سال هم بیکار بودهاند اما ناگهان با حضور در یک تئاتر دانشجویی، خط زندگیشان تغییر کرده است. میتوانم بگویم حضور در فیلم کوتاه «وودی آلن انتقام میگیرد» راه جدیدی در مسیر بازیگری من بهوجود آورد. زمانی که این کار به من پیشنهاد شد در خیلی فیلم و سریالها بازی کرده بودم اما فیلمنامه این فیلم کوتاه را بهشدت دوست داشتم و میدانستم اتفاقات خوبی برای آن میافتد.
سامان صفاری
* از کارگردان مطمئن بودید یا متن نظرتان را جلب کرده بود؟
صفاری: اصولاً متن برای من خیلی مهمتر است. به نوعی معتقدم متن رکن اصلی یک فیلم است. وقتی با پیمان هم مواجه شدم، میدانستم که او فیلمنامه فیلم سینمایی «چهارشنبه» را هم نوشته و ناراحت هم بودم که آن کار بهعنوان یک فیلم از سینمای مستقل خیلی خوب دیده نشد. خیلی خوشحال بودم که قرار است با پیمان همکاری کنم و شاید حتی اگر این کار با یک پروژه سینمایی و یا سریال هم تداخل داشت، بازهم ترجیح میدادم در این فیلم بازی کنم.
به واسطه همین فیلم کوتاه من برای سه فیلم سینمایی پیشنهاد گرفتم. بعد از حضور در این فیلم آنقدر درگیر کار شدم که تا همین امروز فیلم را ندیده بودم. امیدوارم پیمان ناجیها و دیگر فیلمسازانی که سواد فیلمسازی دارند، بیشتر در این فضا کار کنند.
متأسفانه در سینمای ما رانتهایی وجود دارد که باعث میشود آنهایی که زبان چرب و نرمتری دارند، راحتتر هم کار میکنند! من واقعاً منتظر فیلم سینمایی پیمان هستم. سختی حضور در این کار برای من این بود که یک هفته مانده به آغاز ضبط به گروه اضافه شدم اما شبانهروز برای آن وقت گذاشتم. با گروهی مواجه شدم که انگیزه بسیار بالایی داشتند و همین انگیزه هم باعث شد که من هم تلاشم را بیشتر کنم تا کاراکتر «ممزی» در فیلم شکل بگیرد.
این جنس سینما را بسیار دوست دارم و عاشق فیلم «مچ پوینت» هم هستم. مواجه شدن با اسدالله یکتا بهعنوان یک چهره باسابقه در این پروژه هم تجربه جذابی برای من بود و در تمام طول کار گویی رفیق همه ما بود. نکته مهم درباره این قبیل کارها این است که یک ریسک بزرگ به حساب میآیند؛ یک میگیرد و خوب میشود یا بهشدت شکست میخورد. آنچه امروز دیدم بهگونهای بود که امیدوارم تعدادی تهیهکننده و سرمایهگذار باهوش در سینما پیدا شوند و روی کارهای بعدی پیمان ناجی سرمایهگذاری کنند.
* آقای براتی شما چه نگاهی به این همکاری داشتید، به خصوص که گویا خودتان هم تجربههایی در تئاتر داشتهاید؟
عرشیا براتی: بله من هم کارگردان و هم بازیگر تئاتر هستم. تجربه این کار اتفاق پیچیدهای برای همه ما بود و طی سه ماه مدام داشتیم با یک متن تازه مواجه میشدیم. جلسات اتودمحوری داشتیم و پیمان از موضع هوشی که داشت مدام ما را در موقعیتهای بکر قرار میداد. او کارگردان بسیار ایدهمحوری است و به همین دلیل حتی سر دیالوگها خیلی همفکری و چکشکاری میکردیم. خیلی وقتها هم چانه زدیم و حتی خاطرم هست دیالوگ اصلی کاراکتر من سر صحنه فیلمبرداری عوض شد. این حاصل اعتماد ما به پیمان بود که نتیجه خیلی خوبی هم داشت. من خیلی بازیگر اهل متد و طراحی هستم اما در این فیلم برای اولینبار تصمیم گرفتم هیچ طراحیای نکنم و کاملاً طبیعی بازی کنم. شبیه یک آدم نابازیگر. برای اولینبار این کار را کردم و احتمالاً دیگر هم چنین کاری نکنم.
عرشیا براتی
* یعنی از خروجی کار راضی نبودید!؟
براتی: چرا اتفاقاً اما فکر میکنم کمتر کارگردانی بتواند مانند پیمان فیلم بسازد. ما امروز با فیلمنامههایی طرف هستیم که برای بازی تا ۷۰ درصد متن را خودمان تغییر میدهیم چرا که با یک پلات خوب و فیلمنامه بد مواجهیم. مجبوریم در این شرایط در فرآیند طراحی، شخصیتها را بسازیم. در مواجهه با فیلمنامه پیمان و جنس کارگردانیاش اما چیزی در حدود ۹۵ درصد دکوپاژها هم در متن مشخص بود. وقتی کارگردان این اندازه بر کارش مسلط است و میداند چه میخواهد، حالت ایدهآل برای یک بازیگر است که به او اعتماد کند.
صفاری: جنس این کار از اساس متفاوت بود و اتفاقاً فکر میکنم از این دست تجربهها در این ژانر خاص در سینمای ما بسیار اندک است.
* ژانرهایی که اتفاقاً باید ابتدا در سینمای کوتاه آنها را تجربه کنیم تا بتوانیم بعدها در سینمای بلند هم آن را داشته باشیم.
صفاری: دقیقاً.
براتی: خیلی خوشحالم که در این تجربه با پیمان ناجی همکاری داشتم و بسیار یاد دوست دارم در کارهای بعدی او هم حضور داشته باشم.
* «دیده شدن» در فرآیند بازیگر خیلی مهم است. چه چیزی باعث میشود حضور در یک فیلم کوتاه را آن هم در شرایطی که میدانیم بستر مناسبی برای دیده شدن فیلمهای کوتاه وجود ندارد، بپذیرید؟
صفاری: اصلاً امکان ندارد در زندگی حرفهای من بازی در فیلم کوتاه حذف شود. آنقدر که حضور در یک فیلم کوتاه به من انرژی میدهد حضور در سریالهای تلویزیونی و حتی شبکه نمایش خانگی به من انرژی نمیدهد. این واقعاً شعار نیست
صفاری: در مسیر که به اینجا میآمدم داشتم به این فکر میکردم که مگر میتوان بازی در فیلم کوتاه را از سامان صفاری گرفت؟ اصلاً امکان ندارد در زندگی حرفهای من بازی در فیلم کوتاه حذف شود. آنقدر که حضور در یک فیلم کوتاه به من انرژی میدهد حضور در سریالهای تلویزیونی و حتی شبکه نمایش خانگی به من انرژی نمیدهد. این واقعاً شعار نیست. تابستان همین امسال برای یک بازیگر دهه هشتادی در یک روستا، نقش بازی کردم چرا که فیلمنامهاش را دوست داشتم. حالم بد میشود که چرا چند ماه میشود و فیلم کوتاه بازی نمیکنم اما برای فیلم بلند و سریال چنین دغدغهای ندارم. اعتقادم این است که فیلمکوتاه میتوان منجر به اتفاقات ویژه در کارنامه یک بازیگر شود.
* حتی اگر بستری برای عرضه و دیده شدن آن وجود نداشته باشد؟
صفاری: برای من دیده شدن یا نشدن مهم نیست. مهم این است که میتوانم اتودهای جدیدی در بازیگریام بزنم. در فیلم کوتاه درگیر پیچیدگیهای حرفهای که در سینما و سریالهای دیگر مشاهده میکنیم، نمیشویم. به خصوص که سریالهای امروز دیگر کیفیت سابق را ندارند. در فیلم کوتاه هنوز دغدغه هنری آدمها حفظ شده است. در همین جشنواره فجر سالهای اخیر مشاهده کنید. آرمان خوانساریان همین امسال در جشنواره فیلم دارد و یا آرمان فیاض بهعنوان فیلمبردار در سینمای بلند مشغول است. همه اینها برخاسته از سینمای کوتاه هستند.
براتی: نکته جالب این است که معتقدم کارگردانی که بستر لازم برای ساخت فیلم بلند ایدهآل خود را ندارد، در سینمای کوتاه میتواند خود واقعیاش را بروز دهد. کمااینکه به شخصه بهترین فیلمهای دیوید لینچ را فیلمهای کوتاهش میدانم. هنوز که هنوز است فیلم کوتاه مارتین مکدونا را دوست دارم و این ویژگی را یک ویژگی بینالمللی میدانم. کارگردانها در فیلم کوتاه خیلی خودشان هستند و چه چیز از این بهتر؟
صفاری: در همین فیلم «وودی آلن انتقام میگیرد» شاهد وسواس پیمان برای رسیدن به ایدهآلهایش بودیم. برای ضبط آن سکانسهای پایانی به یک باغ در حوالی ساوه رفتیم. وقتی از او پرسیدم چرا تا اینجا آمدیم و میتوانستیم در همان حوالی لواسان صحنهها را ضبط کنیم، پاسخ داد، آنجا این طبیعت را ندارد و من همین طبیعت را میخواهم.
* یعنی بهصرف ساخت فیلم کوتاه، از ایدهآلهایش کوتاه نمیآمد!
صفاری: دقیقاً. یعنی اگر یک فیلم سینمایی و یا سریال معمولی بود، عوامل تولید کاری میکردند که در همان منطقه لواسان کار جمع شود! برای همین است که باغهایی که در سریالها میبنیم، حتی جای درختهایشان را هم حفظ شدهایم! همه اجزای این درختها دیگر برایمان آشناست. پیمان اما در این زمینه وسواس داشت.
* مدتی میشود که روایتهای مرتبط با پشتصحنه تئاتر و سینما، در فیلمهای و سریالها باب شده است و گویی این بستری برای داستانهای خاص است. این پشتصحنه واقعاً چه ظرفیت ویژهای برای روایت دارد؟
ناجی: یک ضربالمثلی در هالیوود وجود دارد که میگوید آنهایی که تازه وارد سینما شدهاند، اولین سوژهای که میخواهند دربارهاش فیلم بسازند، پشت صحنه همین سینماست! فارغ از این نگاه آماتوری، من معتقدم برای کسی که از فیلتر درام به دنیا نگاه میکند، زندگی در همه مشاغل از یک جنس است. منی که کمی علاقه به فوتبال دارم میتوانم ساعتها درباره این مسئله صحبت کنم که مثلاً آفساید، شبیه کدام بخش از زندگی است و یا کامبک در بازی لیورپول و میلان من را یاد کدام واقعه در تاریخ میاندازد.
ناجی: من برای فیلم «وودی آلن» پخشکننده خارجی افتضاحی داشتم که سر فیلم ما هم کلاه گذاشت. ما پول را به او پرداخت کردیم اما بدون آنکه کاری برای فیلم انجام دهد، پولهای افراد بسیاری را گرفته و به ایتالیا رفته بود!
برای مایی که محیط کارمان همین فضای پشتصحنه تئاتر و سینماست، طبیعتاً این فضا ملموستر است. آقای فراستی جمله معروفی دارد که میگوید فیلمسازان هرچه جلوتر میروند کیفیت فیلمهایشان پایینتر میآید چون ابتدا خانه و زندگی فیلمساز در دل مردم است اما هر چه پولدارتر میشود خانهاش به سمت بالای شهر میرود و دیگر درکی از بطن جامعه ندارند. از این منظر فضای سینما برای ما ملموسترین فضاست.
* آقای ناجی چرا هنوز فیلم بلند نساختهاید؟
ناجی: من یک قصه فیلمکوتاه دارم که قالب آن هم کلاژ است و عاشقانه آن را دوست دارم. با خودم تصمیم گرفتهام تا زمانی که آن فیلم کوتاه را نساختهام سراغ سینمای بلند نروم. واقعیت این است که من برای فیلم «وودی آلن» پخشکننده خارجی افتضاحی داشتم که سر فیلم ما هم کلاه گذاشت. ما پول را به او پرداخت کردیم اما بدون آنکه کاری برای فیلم انجام دهد، پولهای افراد بسیاری را گرفته و به ایتالیا رفته بود! سر فیلم قبلی این بلا سر ما آمدم اما میدانم این فیلم جدیدم حتماً به جشنوارههای رده A در دنیا میرود. من تغییراتی در این فیلم دادم تا کمی فستیوالپسند شود و از طرف دیگر کارم به کیفیتی برسد که اگر خواستم وارد سینمای بلند شوم، فقط همان نمونه کار را برایشان ارسال کنم. از طرف دیگر این نکته را هم خیلی واضح میگویم که من بیزینس سینما را بلد نیستم!
* یعنی آمادگی ورود به سینمای بلند را ندارید؟
ناجی: اتفاقاً فکر میکنم پنج سالی میشود که حس میکنم این آمادگی را دارم اما بازاریابی و پرزنت خودم در این فرآیند را بلد نیستم. من شاید کاربلدتر از برخی فیلمسازان جوان هم باشم اما آنها گویی قواعد پشتپردهها را هم بلد هستند. نمیگویم من آدم خیلی خوبی هستم اما تن دادن به این قواعد خیلی برایم سخت است. برای همین فیلم «وودی آلن» هم جا دارد یک تشکر ویژه از خانم شراره محمودی داشته باشم که به معنای واقعی پشت ما ایستاد، حتی در مرحلهای که بودجهمان ته کشیده بود. واقعاً تیم بسیار خوبی در این پروژه داشتم و از شما بهعنوان یک رسانه هم بابت این توجهی که نسبت به فیلم کوتاه دارید تشکر میکنم و انشالله خیلی زود برای کارهای بعدیمان در خدمت باشیم.