سامانه جامع اخبار، آثار، اشخاص، و نهادهای فیلم و سینمای ایران و جهان
گنجینه اخبار
یادداشت سردبیر
  • چوب حراج بر اعتبار جشنواره کن

    جعفر پناهی، کارگردان ایرانی، در جشنواره کن ۲۰۲۵ برای فیلم «یک تصادف ساده» جایزه نخل طلای بهترین فیلم را دریافت کرد. این جایزه، هرچند ممکن است برای سینمای ایران افتخاری محسوب شود، اما انتقادهایی را نیز برانگیخته است که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنم.

    برخی منتقدان معتقدند که انتخاب فیلم پناهی بیش از آنکه بر اساس ارزش‌های سینمایی باشد، تحت تأثیر مسائل سیاسی قرار گرفته است. جشنواره‌های بین‌المللی مانند کن اغلب به فیلم‌هایی با مضامین اعتراضی و انتقادی از جوامع – به اعتقاد آنان با فضای سیاسی بسته – توجه ویژه‌ای نشان می‌دهند. فیلم «یک تصادف ساده» که بر اساس گفته خود پناهی از تجربه‌های زندان اوین الهام گرفته و بدون مجوز رسمی در ایران ساخته شده، به نظر می‌رسد بیش از کیفیت هنری، به دلیل مضمون سیاسی و روایت انتقام‌جویانه‌اش مورد توجه داوران بوده است. این رویکرد شائبه سیاسی‌کاری در انتخاب برنده را تقویت نموده، ارزش‌های احتمالی سینمایی اثر را تحت‌الشعاع قرار داده است.

    دوم، برخی رسانه‌های کشور مثل روزنامه فرهیختگان، فیلم پناهی را سیاه‌نما توصیف کرده و تأکید می­کند چون این فیلم تصویری یک‌جانبه و منفی از جامعه ایران ارائه می‌دهد و البته با واقعیت‌های پیچیده کشور نیز همخوانی چندانی ندارد، مورد توجه واق شده است، ضمن این که جعفر پناهی همواره با تمرکز بر موضوعاتی مانند فقر، نابرابری و سرکوب، صرفاً به دنبال جلب توجه جشنواره‌های غربی است که به چنین روایت‌هایی تمایل دارند.

    سوم، برخی معتقدند که موفقیت‌های مکرر پناهی در جشنواره‌های بین‌المللی، از جمله کن، ونیز و برلین، تا حدی به دلیل «شرق‌شناسی» و نگاه کلیشه‌ای این جشنواره‌ها به سینمای ایران است. این دیدگاه می‌گوید که جشنواره‌های غربی اغلب به دنبال آثاری هستند که با پیش‌فرض‌های آن‌ها درباره جوامع شرقی همخوانی داشته باشد، و این ممکن است باعث شود ارزش واقعی آثار سینمایی کمتر مورد قضاوت قرار گیرد.

    در هر حال، هرچند نمی‌توان بی­باکی و تهور پناهی را در ساخت فیلم تحت شرایط – به قول خودش – دشوار و محدودیت‌های سیاسی نادیده گرفت، اما اعلام نظر وزیر امورخارجه ی فرانسه جایی برای حدس و گمان باقی می­گذارد که آیا جایزه نخل طلا به دلیل کیفیت سینمایی به او اهدا شده یا عوامل سیاسی علیه جمهوری اسلامی در این تصمیم نقش داشته است. این موضوع اعتبار هنری چنین جوایزی را در نگاه مخاطبان و منتقدان خدشه‌دار می­کند.

سینمای ایران
فیلم کوتاه
استان ها
پیشنهاد ما
سایه / روشن

نوشتــه ی مهمــان

  • کیوان امجدیان: بازتولید سینمای آبگوشتی و تهدید دستاوردهای فرهنگی

    در دوره گذشته، سازمان سینمایی با تمرکز بر نجات سینماها از ورشکستگی ناشی از کرونا، سیاست افزایش فروش گیشه را ــ با هر روش قانونی ــ در پیش گرفت. حمایت از فیلمهای کمدی سطحپایین به راهحلی سریع تبدیل شد. آمارهای فروش چشمگیر این فیلمها چنان مدیران را شیفته کرد که گویی مأموریت سازمان، ترویج همین آثار است. در این روند، فیلمهای اجتماعی، سیاسی و تجربی به حاشیه رانده شدند و این آغاز فاجعه بود.

    ریشه‌یابی فاجعه:
    سینمای ایران در دهه‌های ۲۰ و ۳۰ با عنوان «فیلمفارسی» یا «سینمای آبگوشتی» شناخته می‌شد؛ سرگرمی‌های مبتنی بر رقص و آواز که سودآوری کلانی داشتند. مثلاً فیلم «گنج قارون» در زمانی که قیمت یک خانه اعیانی ۶۰ هزار تومان بود، ۳ میلیون تومان فروخت (معادل ۱۰۰۰ میلیارد تومان امروز). هر کمپانی سالانه ۱۰ فیلم می‌ساخت و درآمدی نجومی کسب می‌کرد.

    ورود فیلمسازانی مثل بیضایی و کیمیایی در دهه ۴۰، جریان نوگرایی را ایجاد کرد که با مقاومت شدید صاحبان سینمای بازاری روبه‌رو شد. فشارها تا حدی بود که بدون وقوع انقلاب، این جریان احتمالاً شکست می‌خورد. پس از انقلاب، فضای فرهنگی تغییر کرد و سینمای فکور رشد یافت، اما از دهه ۷۰، جریان فیلمفارسی با عنوان‌های جدیدی مانند «سینمای گیشه» بازگشت تا ذائقه مخاطب را به سمت سرگرمی‌های سطحی بازگرداند.

    نتیجه:
    سیاست‌های کوتاه‌مدت سازمان سینمایی، تکرار چرخه‌ای خطرناک است که پیش‌ازاین، سینمای ایران را به ورطه ابتذال کشاند. امروز نیز اولویت دادن به گیشه بر کیفیت، تهدیدی برای دستاوردهای فرهنگی دهه‌های اخیر محسوب می‌شود

دسته ها

شبکه خانگی
هشلهف نامه
مجامع و جشنواره ها
سینمای جهان
ویژه سینمای خانگی