بیژن همدرسی: نفوذ فرهنگی در سینما و تلویزیون؛ توهم یا واقعیت ؟ (۱)


در جهان امروز، کمتر حوزه‌ای به اندازه فرهنگ و هنر از پیچیدگی روابط قدرت، سیاست، اقتصاد و رسانه تأثیر می‌پذیرد. فرهنگ، به‌ویژه در قالب‌های دیداری و شنیداری چون سینما و تلویزیون، نه‌تنها بازتابی از زیست اجتماعی و تاریخی یک ملت است، بلکه بستر اصلی شکل‌گیری ذهنیت جمعی و هدایت گفتمان‌های آینده‌ساز نیز محسوب می‌شود. در این میان، ایران به عنوان کشوری با پیشینه‌ای عمیق در هنر و اندیشه، همواره با چالش حفظ هویت فرهنگی در برابر امواج گاه نرم و گاه تند جهانی‌شدن مواجه بوده است. آنچه این چالش را بغرنج‌تر می‌سازد، پرسشی‌ست که در سال‌های اخیر بیش از پیش ذهن تحلیل‌گران و دلسوزان فرهنگی را به خود مشغول کرده: آیا در پس برخی تحولات محتوایی و ساختاری در سینما و تلویزیون ایران، چیزی فراتر از تغییر ذائقه یا روند طبیعی توسعه هنری در کار است؟ آیا آنچه امروز در قالب سریال‌ها، فیلم‌ها، دیالوگ‌ها، پوشش‌ها، قهرمان‌ها و حتی سکوت‌های روایی دیده می‌شود، نتیجه‌ی صرف تغییر نسل و سلیقه است یا نشانه‌هایی از یک جریان آهسته، اما هدفمند برای دگرگون ساختن بنیان‌های فکری جامعه؟

این نظریه که نظام رسانه‌ای ما درگیر نوعی “نفوذ خزنده فرهنگی” است، نه صرفاً بر پایه شواهد سیاسی، بلکه بر اساس نشانه‌شناسی هنری، روندشناسی تولید محتوا و تحلیل مناسبات سرمایه و سلیقه در دهه‌های اخیر مطرح شده است. نفوذ، در این معنا، نه لزوماً حضور فیزیکی عوامل معاند، بلکه گاه به‌صورت انتخاب‌های آگاهانه یا ناآگاهانه سازندگان، سرمایه‌گذاران و مدیرانی است که خواسته یا ناخواسته مسیر تولید فرهنگی را از ریشه‌های بومی جدا کرده‌اند. از آن‌سو، ردپای الگوبرداری بی‌رویه از محصولات خارجی، حضور پررنگ سرمایه‌های بی‌نام‌ونشان در تولیدات پلتفرمی، کم‌رمق شدن روایت‌های ملی‌محور و گسست میان نسل جدید هنرمندان با زیست سنتی جامعه، همگی نشانه‌هایی‌ هستند که این نگرانی را تقویت می‌کنند.

اما پرسش کلیدی همچنان باقی‌ست: اگر فرض وجود نفوذ در سیستم فرهنگی مان را بپذیریم؛
این نفوذ از چه جنس و با چه سازوکارهایی عمل می‌کند؟
از بیرون هدایت می‌شود یا از درون رشد می‌کند؟
تحت سلطه سرمایه است یا بی‌خبری نهاد سیاست‌گذار؟
آگاهانه است یا نتیجه ساختار؟
این مقاله در تلاش است تا به این پرسش از چهار منظر نفوذ مفهومی، بیرونی، درونی و سرمایه‌محور پاسخ دهد و تصویری واقعی، بی‌طرفانه و منصفانه از پدیده‌ای ترسیم کند که اگر آن را نشناسیم، ممکن است هویت فرهنگی‌مان را به‌آرامی بزداید.

اکران فیلمی تحسین شده، با تاثیر روانی فراموش‌نشدنی در خانه هنرمندان

به گزارش پایگاه خبری سینمای خانگی، فیلم سینمایی تحسین‌شده «مالیخولیا» ساخته لارس فون‌تریه در خانه هنرمندان ایران به نمایش درمی‌آید.

«مالیخولیا» یک فیلم علمی-تخیلی و درام روانشناختی به کارگردانی لارس فون تریه است که در سال ۲۰۱۱ منتشر شد. این فیلم دومین بخش از «سه‌گانه افسردگی» فون تریه است که شامل «ضدمسیح» (۲۰۰۹) و «نیمفومانیاک» (۲۰۱۳) می‌شود. داستان فیلم حول محور دو خواهر به نام‌های جاستین (کیرستن دانست) و کلر (شارلوت گنزبور) می‌چرخد که در آستانه برخورد یک سیاره به نام «مالیخولیا» با زمین، واکنش‌های متفاوتی به پایان جهان نشان می‌دهند. فیلم به‌دلیل نگاه فلسفی به افسردگی، مرگ و پوچی هستی مورد تحسین قرار گرفته است .

این فیلم در دو بخش روایت می‌شود؛ در بخش اول، جاستین در مراسم عروسی مجلل خود دچار افسردگی شدید می‌شود و رفتارهای غیرقابل پیش‌بینی از خود نشان می‌دهد. این بخش به فروپاشی روانی او و رابطه‌اش با خانواده و همسرش می‌پردازد. و در بخش دوم، کلر و همسرش جان (کیفر ساترلند)، که یک ستاره‌شناس است، متوجه نزدیک شدن سیاره مالیخولیا به زمین می‌شوند. درحالی که کلر هراسان است، جاستین با آرامش عجیبی با پایان جهان روبه‌رو می‌شود .

فیلم از افسردگی (مالیخولیا) نه به‌عنوان یک اختلال، بلکه به‌عنوان درکی عمیق از پوچی جهان یاد می‌کند. جاستین، که از ابتدا با این حس زندگی می‌کند، در مواجهه با پایان جهان آرامش دارد، درحالی که کلر (نماد انسان بهنجار) دچار هراس می‌شود . از دیدگاه اسلاوی ژیژک، سیاره مالیخولیا نماد «امر واقع» (The Real) است که ساختارهای اجتماعی و توهمات زندگی روزمره را ویران می‌کند . شخصیت جان (ستاره‌شناس) با تکیه بر محاسبات علمی، احتمال برخورد سیاره را رد می‌کند، اما در نهایت علم ناتوان از نجات بشر است. این نگاه، نقدی به علم‌باوری و تکنولوژی در جهان مدرن است . جاستین نماینده پذیرش مرگ و پوچی است، درحالی که کلر نماد انسان بورژوایی است که تا آخر به برنامه‌ریزی و کنترل اوضاع چنگ می‌زند .

فیلم با تصاویر رویایی و اسلوموشن آغاز می‌شود که صحنه‌های آخرالزمانی را پیش‌بینی می‌کنند، و استفاده از نقاشی‌های پیتر بروگل (مثل «شکارچیان در برف») و موسیقی واگنر (به‌ویژه «تریستان و ایزولده») به فضای مالیخولیایی فیلم عمق می‌بخشد.

کریستن دانست برای بازی در نقش جاستین، جایزه بهترین بازیگر زن جشنواره کن را دریافت کرد. فیلم با واکنش‌های متفاوتی روبه‌رو شد: برخی آن را شاهکار روانشناختی دانستند، درحالی که برخی دیگر آن را کند و بیش از حد فلسفی ارزیابی کردند .

«مالیخولیا» فیلمی است درباره سقوط روانی و فیزیکی انسان در مواجهه با مرگ. فون تریه با ترکیب سینمای هنری و مضامین فلسفی، اثری خلق کرده که هم به افسردگی فردی می‌پردازد و هم به نابودی جمعی. این فیلم برای کسانی که به سینمای فکری و روانکاوانه علاقه دارند، تجربه‌ای عمیق و به‌یادماندنی است .

«مرد مصلوب به گاو مرده»؛ نمایشی با فضایی سورئال و اکسپرسیونیست

تهران- ایرنا- ایمان میرهاشمی کارگردان تئاتر از دومین تجربه کارگردانی خود با «مرد مصلوب به گاو مرده» به نویسندگی مسعود هاشمی‌نژاد می‌گوید که قرار است در نیمه دوم خرداد به صحنه رود؛ نمایشی که با فضایی شاد آغاز می‌شود و به مرور به اعماق تاریکی ذهن فرو می‌رود.

سووشون؛ نداشتن مجوز، تمکین نکردن از قانون، توقیف!

مرکز رسانه قوه قضاییه اعلام کرد: سریال سووشون به دلیل نداشتن مجوز قانونی و تمکین نکردن از مراجع ذیربط توقیف شد.

به گزارش پایگاه خبری سینمای خانگی به نقل از ایرنا از مرکز رسانه قوه قضاییه، سریال سووشون محصول شبکه نمایش خانگی است. این سریال به دلیل عدم دریافت مجوزهای قانونی توقیف شد.

براساس این گزارش، با توجه به تخلف صورت گرفته از سوی شبکه نمایش خانگی نماوا و امتناع آن از انجام تعهدات قانونی، این پلتفرم (سکو) مسدود شد.

سریال «سووشون» به کارگردانی نرگس آبیار و تهیه‌کنندگی محمدحسین قاسمی در ۳۰ قسمت تولید شده است. سریال «سووشون» تولید سنگینی را پشت سر گذاشته و پس از حدود چهار سال آماده نمایش شده است. این سریال به زندگی خانواده‌ای ایرانی در زمان اشغال کشور توسط نیروهای متفقین در جنگ جهانی دوم می‌پردازد. داستان در شهر تاریخی شیراز می گذرد؛ زری، همسر و مادری جوان است که علاوه بر مواجهه با آرزوی داشتن یک زندگی خانوادگی سنتی و نیاز برای یافتن هویت فردی، تلاش می کند تا به طریقی با همسر کمال گرا و سخت گیر خود کنار آید…

بهنوش طباطبایی، میلاد کی‌مرام، فرشته صدرعرفایی، سام درخشانی، مریم سعادت، ترلان پروانه، آرمین رحیمیان، مزدک میرعابدینی، بابک کریمی، سهیل مستجابیان، هوتن شکیبا، آزاده صمدی و…و با هنرمندی مجید صالحی ازجمله بازیگران سریال هستند.

نگاهی تحلیلی بر پیام رییس ستاد کل نیروهای مسلح به ششمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه رسام / مهدی عظیمی میرآبادی

به گزارش پایگاه خبری سینمای خانگی به دنبال انتشار پیام سرلشکر باقری رییس ستاد کل نیروهای مسلح «اینجا»، مهدی عظیمی میرآبادی با تحلیلی بر این پیام، به بررسی آن پرداخت.

پیام رییس ستاد کل نیروهای مسلح به ششمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه رسام که در مراسم اختتامیه ی این جشنواره قرائت شد، به وضوح بر نقش جشنواره­ های فیلم دفاع مقدس و مقاومت در حفظ و انتقال ارزش‌های تاریخی انقلاب اسلامی تأکید دارد. این جشنواره، و جشنواره ­هایی از این دست مثل جشنواره ­ی فیلم مقاومت که روی آثار برتر این حوزه دست می ­گذارد و آن­ ها را به جامعه ­ی مخاطبان معرفی می ­کند، به عنوان یک رسانه فرهنگی مؤثر، بخش مهمی از مسئولیت انتقال میراث گرانقدر انقلاب اسلامی و دفاع مقدس به نسل‌های جدید را بر عهده دارد. نمونه­ های بارز این آثار را می‌توان در میان مجموعه­ ای از فیلم­ های سینمایی، فیلم ­های کوتاه، سریال ­ها، پویانمایی­ ها و امثال آن جستجو کرد و نام ­های شاخصی مثل «آژانس شیشه‌ای»، «بازمانده»، «بر بال فرشتگان»، «سفر به چزابه»، «افق»، «مردی شبیه باران»، «حماسه ­ی مجنون»، «حمله به H3»، «تک تیرانداز»، «سرزمین خورشید»، «جنگ نفتکش ­ها»، «موقعیت مهدی» و… را یافت که ضمن توجه به ارزش­های بیانی زبان سینما، روحیه ایثار و مقاومت را به مخاطبان فراوان خود منتقل نموده و در حفظ هویت ملی، ارزش­ های انسانی، و آموزه ­های الهی اسلام تأکید ورزیده ­اند.

این پیام، به درستی بر قدرت منحصر به فرد سینما در انتقال مفاهیم عمیق فرهنگی و تاریخی نیز تأکید می‌کند. سینمای مقاومت و دفاع مقدس در ایران ثابت کرده است که می‌تواند هم جنبه سرگرمی و هم جنبه آموزشی داشته باشد که ضمن بازنمایی واقعیت‌های جنگ و دفاع، و تلاش برای همذات­ پنداری مخاطبان با قهرمان­ های داستان و بهره­ مندی از لذت داستان­ پردازی و درام، آنان را به لطایف و ظرایف جزئی­ ترین ارتباطات رزمندگان دفاع مقدس و مقاومت (از شهیدان شاخص و منحصر به فرد گرفته تا آحاد مردمی که در مسیر آنان گام بر می­ دارند) بیش از پیش آگاه کند. ظرفیت­ های الهی و انسانی مبتنی بر عدالت و ظلم ­ستیزی، ارتقای روحیه­ ی سلحشوری و مقاومت، و تعالی ویژگی ­های ایمان و پایداری در این سینما، به صراحت آن را به سوی بهره­ مندی از ظرفیت‌های جهانی سوق می­ دهد.

از دیگر نقاط قوت این پیام، توجه به مقوله ایثار و فداکاری به عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از تاریخ معاصر ایران بزرگ و قدرتمند است. ضرورت حفظ یاد و خاطره رشادت‌های دوران دفاع مقدس و مقاومت که از کلیدی­ ترین ایام و فرازهای انقلاب اسلامی است، و بی­ تردید، همچنان در تاریخ ایران تا ابد خواهد درخشید، از مهم­ترین و راهبردی ­ترین الگوهای مدیریت جزئی و کلی در جمهوری اسلامی است و هر مسئول آگاه و دلسوزی بر روشن نگهداشتن این چراغ پرفروغ تأکید می­ ورزد. هر چند ممکن است برخی افراد خواسته یا ناخواسته در کاستن اهمیت آن تلاشی داشته باشند. در این راستا، همراه با آثار فیلم و سینما باید از برگزاری نمایش ­ها، ساخت و ارائه­ ی آثار موسیقایی، عکس، هنرهای تجسمی، و انتشار خاطرات رزمندگان در قالب کتاب‌های مختلف نیز نام برد که مکمل یکدیگر در انتقال ارزش‌های دفاع مقدس و مقاومت به نسل‌های بعد بوده و هستند.

توجه این پیام که به طور خاص هنرمندان را به خلق آثار هنری در حوزه مقاومت و دفاع مقدس تشویق می‌کند، نشان از شناخت صحیح از نقش مؤثر هنرمندان در جامعه است. همراهی هنرمندان به صورت عام، و تلاش برای حفظ و انسجام هنرمندان مؤثر و فعال در عرصه ­ی هنر مقاومت و دفاع مقدس به ویژه در زمینه­ ی فیلم و سینما، و جلوگیری از انزوا و دلسردی آنان، مسیر مطلوب انقلاب اسلامی را در بستر فیلم و سینما هموارتر می ­سازد و با پرورش استعدادهای جوان در سایه­ ی اساتید مجرّب، مبرّز، و برجسته ضمن ارتقای کیفیت تولید و عرضه­ ی آثار، آینده ­ای شکوفا و روشن را به تصویر می­ کشد.

این همه به نتیجه نخواهد رسید، اگر بین نهادهای مختلف فرهنگی، هنری، سینمایی، تلویزیونی، دولتی، عمومی، و خصوصی همکاری لازم صورت نپذیرد. تأکید بر این نکته­ ی بسیار مهم، یکی دیگر از نقاط قوت پیام سردار ریاست ستاد کل نیروهای مسلح است که هماهنگی سازمانی را برای پیشبرد اهداف فرهنگی مورد نظر ضروری می­ نماید. قطعاً همکاری و هماهنگی بین نهادهای مختلف به ارتقای کیفیت رویدادهای فرهنگی می ­انجامد و این الگوی برگرفته از سال­ های دفاع مقدس! می‌تواند به تولید و عرضه ­ی آثار هنری باکیفیت‌تر و تأثیرگذارتر در حوزه دفاع مقدس و مقاومت منجر شود.

به یاری خدا؛ مدیریت جوان، پرانگیزه، و خوش فکری که مسئولیت جدید سازمان هنری و امور سینمایی دفاع مقدس و مقاومت را به عهده گرفته است، تلاش مؤثر و مفید این سازمان را در راستای اجرای اهداف بلند تصویر شده توسط ریاست ستاد کل نیروهای مسلح نوید می­ دهد.

متن پیام رییس ستاد فرماندهی کل قوا به جشنواره رسام

به گزارش پایگاه خبری سینمای خانگی له نقل از روابط عمومی سازمان هنری و امور سینمایی دفاع مقدس و مقاومت متن پیام سرلشکر محمد باقری رییس ستاد فرماندهی کل نیروهای مسلح که شامگاه چهارشنبه در مراسم اختتامیه ششمین جشنواره بین المللی فیلم کوتاه رسام قرائت شد، به شرح زیر است:
«بسم‌الله الرحمن الرحیم
جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه دفاع مقدس و مقاومت؛ تجلی‌گر رشادت و جانفشانی مردان و زنانی است که با ایثار و فداکاری نهال نوپای انقلاب اسلامی را به درختی تناور و استوار بدل ساخته است؛ درختی که سایه‌سار گسترده‌اش امروز فرهنگ مقاومت و دفاع مقدس را در اقصی‌نقاط عالم توسعه بخشیده است.
امروز بیش از هر زمان دیگری ضرورت دارد ارزش‌ها و آرمان‌های متعالی انقلاب اسلامی در قالب آثاری هنری و ماندگار به انسان‌های تشنه حقیقت و نسل‌های امروز و فردای جهان منتقل شود.
نقش برجسته هنرمندان خلاق و مدیران دلسوز فرهنگی و راویان حقیقی حماسه‌های جهاد و مقاومت در این رسالت بی‌بدیل است.
اینجانب ضمن ارج نهادن به تلاش دست‌اندرکاران و هنرمندان حاضر در ششمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه دفاع مقدس و مقاومت از حمایت‌های بی‌دریغ حامیان و تمامی مسئولان کشوری در برگزاری این رویداد بزرگ فرهنگی تشکر می‌نمایم.
قدر مسلّم امروز عرصه هنری و سینمایی دفاع مقدس و مقاومت نه‌تنها نیازمند بازآفرینی و هویت‌بخشی است؛ بلکه ابزار و زبان گویای نظام جمهوری اسلامی ایران برای انتقال گنجینه عظیم مقاومت به سراسر ایران اسلامی و جهان به شمار می‌رود.
از همین رو از همه مدیران فرهنگی، هنرمندان متعهد، نویسندگان، فیلم‌سازان و فعالان این عرصه دعوت می‌کنم در مسیر اعتلا و ترویج و تثبیت فرهنگ والای مقاومت و دفاع مقدس گام‌های مؤثری بردارند.
در پایان ضمن تشکر از اهتمام سازمان هنری و امور سینمایی دفاع مقدس و مقاومتِ بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس و مقاومت برای این حرکت ارزشمند و موثر؛ به همه برگزیدگان این رویداد ارزنده تبریک عرض می‌کنم و از خداوند متعال برای تمامی اهالی فرهنگ و هنر این سرزمین توفیق ثبات قدم در مسیر گران‌سنگ شهیدان و ادامه راه امام راحل رحمت الله علیه تحت زعامت مقام معظم حضرت امام خامنه‌ای آرزومندم.

خروج از نسخه موبایل