برچسب: کودکان

پیام مجید زین‌العابدین دبیر سی و پنجمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان در آستانه آغاز این رویداد، منتشر شد.

به گزارش سینمای خانگی به نقل از ستاد اطلاع‌رسانی و ارتباطات رسانه‌ای سی و پنجمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان، متن پیام مجید زین‌العابدین دبیر جشنواره سی و پنجم فیلم‌های کودک و نوجوان به شرح زیر است:

«به نام خدا

سینما هنر متعالی و جامعی است که علاوه بر وجوه هنری، تکنیکی و حرفه‌ای، از علوم انسانی و علوم تربیتی نیز الهام گرفته است.

سینما امروز مظهر دیپلماسی عمومی و زبان مشترک بین ملت‌ها و هنر تبادل فرهنگ‌ها و تمدن‌ها را در ذات و ماهیت خود دارد.

سینما کلید پیشرفت کشور است و سینمای کودک و نوجوان به همین نسبت می‌تواند راهنمای بچه‌های ایران زمین برای نیل در مسیر پیشرفت باشد.

شعار جشنواره امسال هم با همین رسالت و نگرش، تنقیح و تهذیب یافت؛ بچه‌ها کمال‌طلب، حقیقت‌جو و آرمان‌خواه هستند و میلِ صعود به قلّه‌ها را دارند. پرواز به آسمان آرزوها و صعود به دست نیافتنی‌ها، رویای بچه‌هاست. حرکت به سمت قلّه، افکار و شخصیت بچه‌ها را به سوی کمال رشد می‌دهد.

اینک پس از چهار سال فترت از برگزاری این رویداد به شکل حضوری، چراغ جشنواره فروغ دوباره گرفته و خانه جشنواره بار دیگر سرشار از شور و شوق و هیاهوی کودکان و نوجوانان است که از یک سو اندیشه و خلاقیت هنری سینماگران کودک و نوجوان را به رخ می‌کشد و از دیگر سو نشاط و ذوق دنیای کودکی را در سرزمین سینما متجلی می‌کند.

قطار فیلم‌های جشنواره در سی و پنجمین ایستگاه برای بیست و سومین مرتبه به اصفهان، شهر زندگی رسیده است. شهری که نمادی از عقبه تمدنی و فرهنگی ما ا یرانیان است و همه به داشتن اصفهان در قلب ایران عزیز افتخار می‌کنیم؛ اصفهان شهر فرهنگ و هنر، دیار صنعت و علم و بلاد ایمان و اخلاق است.

معتقدم باید نسل آینده این سرزمین با اتکای به اصالت دینی و فرهنگی تربیت شوند و ریشه‌های هویتی خود را بشناسند، به همین علت در تولیدات مضمون محور سینمای کودک، برای کودک و نوجوان ایرانی حرف نو و ایده جذاب نیاز است.

سینمای کودک و نوجوان با معصومیت کودکانه و لطافت نوجوانانه قرین و هم‌نشین است. جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان، محل تعاطی افکار اهالی این سینما نیز هست. واقعیت این که سینمای کودک و نوجوان با وجود همه گام‌های خوبی که در چهار دهه برای رشد و بلوغ خود برداشته، هم‌چنان نیازمند برنامه‌ریزی، راهبری و حمایت برای احیای تولید و اکران است. افول تولید و اکران در دوره کرونا، توقف‌ها و تکانه‌هایی را در آثار این حوزه ایجاد کرد. باید دست در دست هم دهیم تا سینمای کودک و نوجوان از نو روی پا بایستد.

جشنواره سی و پنجم فرصت جدید برای توجه به آثار و تولیدات سینمای کودک و نوجوان است. همه سینماگران، اهالی فرهنگ و هنر و خانواده اصلی سینما میزبان اصلی این رویداد هستند. خداوند مهربان را شاکر هستم که توانستیم با همراهی و همدلی همکارانم در تهران و اصفهان، مدیران و مسؤولان ذیربط، چراغ جشنواره را بیافروزیم. تلاش همکارانم در دبیرخانه، ایجاد بهترین شرایط شایسته نام جشنواره و شأن سینمای کودک و نوجوان است. اینک فصل از نو ایستادن است.»

نشست داوران و خبرنگاران کودک و نوجوان جشنواره فیلم کودک با مدیران جشنواره، در گلستان شهدای اصفهان برگزار و طی آن از سرود «بچه‌ها به سمت قله» رونمایی شد.

به گزارش سینمای خانگی به نقل از ستاد اطلاع‌رسانی و ارتباطات رسانه‌ای سی و پنجمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان، نشست داوران و خبرنگاران کودک و نوجوان جشنواره فیلم کودک صبح امروز سه‌شنبه ۱۱ مهر ۱۴۰۲ در خجسته‌روز میلاد پیامبر رحمت (ص) و امام جعفر صادق (ع) با حضور کودکان و نوجوانان به همراه خانواده‌های‌شان، پس از ادای احترام به شهدا برگزار شد.

در این مراسم، کمال حیدری معاون فرهنگی شهردار و رئیس سازمان فرهنگی، تفریحی و ورزشی شهرداری اصفهان، مجید زین‌العابدین دبیر جشنواره سی و پنجم، رئیس و اعضای شورای اسلامی شهر اصفهان، وحید ملتجی مدیر هفتمین المپیاد فیلمسازی نوجوان و تعدادی از مسولان شهری حضور داشتند.

ایران از کودکان و نوجوانان اصفهان انرژی می‌گیرد

کمال حیدری رییس سازمان فرهنگی، تفریحی و ورزشی شهرداری اصفهان خطاب به داوران و خبرنگاران کودک و نوجوان گفت: شما به عنوان آینده‌سازان کشور وظیفه سنگینی بر دوش دارید و قرار گرفتن در جوار مزار شهدا، این مسئولیت را سنگین‌تر می‌کند و در روزهای برپایی جشنواره فیلم کودک، حضور شما باید برای کل ایران انرژی‌بخش باشد.

وی با اشاره به شعار «بچه‌ها به سمت قله» در این دوره جشنواره گفت: همیشه چشم‌تان باید به سمت قله باشد. موفقیت‌های زیادی را داشتیم که باید به کمک شما روزبه‌روز بیشتر شویم خیلی راه نرفته داریم اما رسیدن به قله دور نیست و جشنواره بهانه‌ای است برای این که آینده بهتری بسازیم.

استقبال هنرمندان از دوره ‌۳۵ و نگاه بچه‌ها به سمت قله

در ادامه، مجید زین‌العابدین دبیر جشنواره با تبریک میلاد پیامبر (ص) و امام جعفر صادق (ع) گفت: استقبال ۵۵۹ اثر متقاضی، نشانه جایگاه جشنواره در بین هنرمندان سینمای کودک و نوجوان است. امیدواریم با شور و نشاطی که بیش از ۸۳۵ نفر از بچه‌های اصفهان در هیات داوران ایجاد کردند، جشنواره بتواند امید و انگیزه پیشرفت فرزندان این سرزمین را به همه مردم ایران نشان دهد.

وی افزود: جشنواره در این دوره با استقبال فیلمسازان از کشورهای خارجی روبه‌رو شده است. فیلمسازانی از ۴۰ کشور در جشنواره شرکت کرده‌اند که از بین این ۴۰ کشور، تعدادی از فیلم‌هایی که از نظر کیفیت و مضمونی بهتر بودند و قصه‌های جذاب‌تری برای کودکان و نوجوانان روایت می‌کردند به عنوان منتخبان بخش رقابتی در این دوره حضور پیدا کردند.

زین‌العابدین با اشاره به شعار این دوره خطاب به مخاطبان اصلی این رویداد گفت: بچه‌ها، امید ما به شماست. قله‌های عزت و پیشرفت را در همه زمینه‌ها فتح کنید. این شعار همچنین‌ به مادرها و پدرها می‌گوید که بچه‌هایتان را آرمان‌گرا و کمال‌طلب تربیت کنید.

زین‌العابدین سپس از کارگاه‌های آموزشی این دوره جشنواره و نقش آن در ارتقای دانش کودکان و نوجوانان علاقه‌مند به سینما گفت.

وی گفت: امسال از هنرمندان ایرانی و خارجی علاقمند به سینمای کودک به اصفهان دعوت شده است که امید می‌رود هنرمندان خارجی حاضر در جشنواره بتوانند بخشی از ویژگی‌های این فرهنگ را از نزدیک ببینند و روایت‌گر آن باشند.

دبیر جشنواره سی و پنجم سپس از ویژگی‌های المپیاد فیلمسازی نوجوانان و تغییرات مثبتش در این دوره گفت: امید می‌رود المپیاد زمینه‌ای باشد که بچه‌های فیلمساز بتوانند فیلم‌های خوبی را سال آینده به جشنواره بفرستند.

میثم بکتاشیان مدیر اجرایی اصفهان نیز به ارائه گزارشی از فعالیت‌های آماده‌سازی این دوره جشنواره پرداخت.

این مراسم با غبارروبی مزار شهدا، توسط داوران و خبرنگاران کودک و نوجوان و خانواده‌های‌شان به پایان رسید.

سی و پنجمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوان از پانزدهم تا بیستم مهرماه سال جاری (۷ تا ۱۲ اکتبر ۲۰۲۳) در اصفهان برگزار می‌شود.

حسین ریگی گفت: در همه جای دنیا سینمای کودک جدی گرفته می شود و حتی در صحبت های مدیران سینمایی ما نیز حوزه سینمای کودک همواره جدی است اما در عمل هرگز جدی گرفته نمی شود.

به گزارش سینمای خانگی، حسین ریگی کارگردان سینما در آستانه برگزاری جشنواره فیلم کودک گفت: متأسفانه حساسیت و اهمیت سینمای کودک و نوجوان درک نمی شود این در حالی است که در همه جای دنیا این سینما جدی گرفته می شود و حتی در صحبت های مدیران سینمایی ما نیز حوزه سینمای کودک همواره جدی است اما در عمل هرگز جدی گرفته نمی شود و صرفاً اگر کاری هم صورت می گیرد از روی رفع تکلیف است و عزمی برای حمایت از سینمای کودک وجود ندارد چون دغدغه ای در کار نیست.

کارگردان فیلم های «هوک» و «لیپار» در گفتگو با سینماپرس، گفت: امروز یکی از پرسش ها و مشغولیات ذهنی بنده به عنوان فیلمسازی که سال ها در زمینه سینمای کوتاه، مستند و سینمایی برای کودکان و نوجوانان کار کردم این است که چرا سینمای کودک که روزگاری مهمترین گونه سینمایی در کشورمان بود این گونه فراموش شده است؟ چه چیز باعث تغییرات منفی در این سینما شده؟ نگاه مدیران؟ نگاه سینماگران؟ توجه صرف به گیشه و درآمدزایی از طریق تولید فیلم؟ به هر صورت هرچه هست باعث شده تا دیگر کسی اهمیت سینمای کودک را متوجه نباشد و به نوعی این سینما فراموش شود.

وی ادامه داد: ما باید در تربیت نیروی فعال در حوزه سینمای کودک و نوجوان کوشا باشیم. این سینما علاوه بر تربیت نیروهای زبده و دغدغه مند نیازمند حمایت های مالی، فنی، مدیریتی و معنوی از زمان پیش تولید تا اکران است.

این سینماگر سپس با انتقاد از اینکه بسیاری از فیلم های سینمایی مجبور هستند در پلتفرم ها به صورت آنلاین پخش شوند یا کپی غیرمجاز آن ها در فضای مجازی پخش شود اظهار داشت: تنها دلیل این اتفاق عدم سیاست گذاری و برنامه ریزی مناسب در حوزه اکران است. در حوزه اکران باید آیین نامه ای تدوین شود که صرفاً نگاه اجرایی نداشته باشد و رفع تکلیف نباشد تا بتوان کلیت سینما را از این بحران نجات داد.

ریگی تأکید کرد: مدیران سینمایی باید از سینماگری که دغدغه کودک و نوجوان را دارد حمایت کنند. متأسفانه وضعیت امروز سینما به گونه ای شده که تهیه کنندگان اصلاً کار برای کودکان را نمی پسندند چرا که اکران مناسبی به این فیلم ها داده نمی شود و سرمایه آن ها هدر می رود. این مدیران سینمایی هستند که می توانند سینما را به سمتی هدایت کنند که دغدغه اصلی سینماگران تولید فیلم کودک باشد.

این کارگردان سینما سپس در پاسخ به این پرسش که به عقیده شما چرا در شرایطی که سینمای کودک و نوجوان اوضاع نابسامان و بحرانی دارد مدیران سینمایی اصرار به برگزاری جشنواره فیلم کودک دارند متذکر شد: به نظر بنده برگزاری جشنواره خوب است. البته ما باید چرخه سینما را کامل کنیم. اینکه فقط بخواهیم به جشنواره فکر کنیم دردی از ما درمان نمی شود و ما نیازمند تولید درست و حمایت درست از فیلم های کودک در زمان اکران هستیم.

وی در پایان این گفتگو افزود: نجات دادن سینمای کودک و نوجوان کار دشواری نیست! مدیران دولتی می توانند فیلم های کودک را به صورت رایگان برای کودکان و خانواده های شان اکران کنند و در واقع یک سوبسید صد در صدی به این سینما بدهند. این اتفاق باعث می شود تا توجه به سینمای کودک جدی شود و تهیه کنندگان علاقمند به تولید اثر در این حوزه شوند. از سوی دیگر بودجه مناسب باید به فیلم های کودک داده شود؛ متأسفانه امروز وضعیت به گونه ای شده که تا اسم فیلم کودک می آید می گویند چون فیلم کودک است بودجه کم می خواهد و همین اختصاص بودجه های اندک برای تولید فیلم های کودک باعث افت کیفی آن ها شده است و آن وقت کارگردان توسط برخی افراد قضاوت می شود که تله فیلم ساخته است.

فریدون جیرانی گفت:من به طور کلی معتقدم نیمه‌ دوم دهه ۶۰، سینمای متفکر ایران رشد کرده اما گفتمان سینمای دهه ۴۰ و ۵۰، ضدمدرنیسم است و برایش تحلیل دارم. در سینمای اعتراضی یا اجتماعی آن زمان زن مدرن نمی‌بینیم.

به گزارش سینمای خانگی از ایسنا، طبق گزارش رسیده، نخستین شب از سلسله نشست‌های «بر سینمای ایران چه گذشت» به میزبانی امیر قادری و با حضور جمعی از سینماگران و اهالی رسانه روز دوشنبه سوم مهر در سالن شهر هفتم پردیس سینمایی آزادی برگزار شد. مهدی فخیم‌زاده، فریدون جیرانی، بهروز افخمی و سیدضیاء هاشمی از جمله سینماگرانی بودند که در میزگرد این نشست حاضر شدند.

امیر قادری ابتدا ضمن خوشامدگویی به مهمانان گفت: در ۴ برنامه‌ای که از این سلسله نشست در مهرماه خواهیم داشت و ۴ قسمت از مستند «بر سینمای ایران چه گذشت» محصول سازمان سینمایی سوره را به نمایش می‌گذاریم، درباره تاریخ سینمای دهه ۶۰ صحبت خواهیم کرد. در ادامه این نشست‌ها که احتمالا در آبان ماه برگزار می‌شود، موضوع سینمای دهه ۷۰ را محل بحث قرار خواهیم داد.

وی ادامه داد: اغلب آنچه در سینمای ایران اتفاق افتاده است، حاصل دو دهه اول است. در ادامه مسیر مدیریت سینمای ایران آنچنان تغییر مسیر نداده و بنیاد آن از همان سال‌ها گذاشته شده است. اگر بخواهیم به سال های منتهی به انقلاب بازگردیم، روایتی وجود دارد که گفته می‌شود سینما در سال ۵۶ در آستانه تعطیلی قرار گرفت و با اکران فیلم خارجی و محدودیت سالن، تقریبا همه چیز به پایان خود رسیده بود. با همین موضوع نشست را شروع می‌کنیم.

در ابتدای این نشست، سیدضیاء هاشمی تهیه‌کننده سینما درباره نقش خود در روزهای نخست سینمای ایران پس از انقلاب گفت: من با حوزه هنری به سینما ورود پیدا کردم. حوزه هنری در ابتدا حوزه اندیشه و هنر اسلامی بود و جمعی از جوانان انقلابی و متعهد برای تشکیل آن پای کار آمده بودند. در سال ۶۰، بخش سینمایی حوزه هنری تازه شروع به کار کرد و به مرور منسجم شد. اولین اثری که در حوزه هنری ساخته شد، فیلم «توجیه» با بازی مجید مجیدی و کارگردانی زنده یاد منوچهر حقانی‌پرست در سال ۱۳۶۰ بود. نویسنده این اثر محسن مخلباف بود که در واقع نقش پُررنگی داشت.

وی افزود: آقای مخملباف به واسطه ورود به حوزه هنری توانست فیلمساز شود. او خود را اسلام‌گرای تندرو می‌دانست و در تندروی، مشهورترین چهره حوزه هنری بود. به واسطه همین تندروی‌های برخی در اوایل انقلاب، این تصویر از بسیاری از افراد فعال در حوزه هنری آن زمان شکل گرفته بود.

این تهیه‌کننده سینما یادآور شد: در آن دوران، این فیلم‌ها معروف به فیلم اتوبوسی بود؛ چراکه عمدتا با اتوبوس مردم را از جاهای مختلف به سینما و مسجد می‌بردند و فیلم‌ می‌دیدند. زمانی که «برزخی‌ها» با چهره‌های بزرگ سینمای پیش از انقلاب آمد، برخی از افراد جامعه واکنش تندی به آن نشان دادند. در خاطرم است که فیلم «حاجی واشنگتن» اثر علی حاتمی در سینما اکران شده بود و به همراه مخملباف برای تماشای این فیلم رفته بودیم که او بسیار برافروخته و عصبانی شد.

در ادامه مهدی فخیم‌زاده، بازیگر پیشکسوت سینما و تلویزیون با بیان اینکه فیلم «میراث من جنون» را هنوز دوست دارد، در پاسخ به پرسش امیر قادری مبنی بر اینکه بیشترین دل‌مشغولی‌اش پس از انقلاب چه بود، تصریح کرد: من ۶ یا ۷ سال قبل از انقلاب با فیلم «تپلی» ساخته محمدرضا میرلوحی به سینما ورود کردم، در حقیقت با بازیگری شروع کردم و بعد به دستیاری، کارگردانی و… پرداختم. ناگفته نماند که در آن زمان فیلم‌فارسی را نمی‌شد ادامه داد. قبل از انقلاب اگر کارگردانی می‌خواست اثر متفاوتی بسازد، باید به جایی وصل می‌بود.

وی ادامه داد: حتی در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان هم افراد خاصی می‌توانستند ورود کنند و باید نفوذ می‌داشتیم. برای مثال در آن زمان، چهره‌های خاصی ازجمله عباس کیارستمی، اسفندیار منفردزاده، فروزش و..‌. در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان فعالیت می‌کردند.

این بازیگر پیشکسوت در جواب به این سوال که آیا روایتی که می‌گویند سینما در سال ۵۶ در آستانه تعطیلی بود، درست است یا نه، مطرح کرد: این روایتی را که می‌گویند سینما قرار بود در سال ۱۳۵۶ تعطیل شود، به این شکل قبول ندارم؛ بلکه سالن‌هایش را از دست داده بود. چراکه با هجوم فیلم‌های خارجی مواجه بودیم. برای مثال، سال ۱۳۵۱، ما ۹۰ اثر تولیدی داشتیم؛ در حالی که سال ۱۳۵۶، ۱۱ اثر خروجی سینمای ایران بود. سود اکران فیلم‌های خارجی برای سینماداران بیشتر از اکران فیلم‌فارسی بود. لفظ تعطیلی به معنی از دست‌دادن تماشاچی نبود و همان‌طور که گفتم فیلم ایرانی در مقایسه با فیلم‌های خارجی تماشاگر کمتری داشت.

این هنرمند با اشاره به خط فکری محسن مخملباف ذکر کرد: در سال‌های ابتدایی پس از انقلاب، محسن مخملباف تندروترین فرد سینما بود. نقل می‌کردند زمانی که سر صحنه می‌رفت، پاکتی همراهش بود که تصور می‌کردند، انار است اما بعد متوجه شدند، نارنجک با خود همراه دارد.

وی ادامه داد: محسن مخملباف روزی از فیلم «فرار» که تهیه‌کننده آن بودم و در ژانر دفاع مقدس تولید شده بود، تمجید کرد. حتی به من گفت «معتقد بودم که همه شما باید اعدام شوید؛ اما با این فیلم از شما خوشم آمده!‌». مخملباف مدام از مدیران وزارت ارشاد و فارابی و… انتقاد می‌کرد که این‌ها فراماسون هستند. حدود دو سال بعد، همراه سیروس الوند بودیم که مخملباف را هم دیدیم‌. کاملا تغییر کرده و از عقاید خود برگشته بود و به ما تذکر می‌داد که مراقب حزب‌الهی‌های تندرو باشید تا وارد شوراهای سینمایی نشوند.

در ادامه سیدضیاء هاشمی با رد برخی سخنان فخیم‌زاده، افزود: مجموعه سینمای پس از انقلاب به این تندی که گفتند نبود. این را هم بگویم به عنوان کسی که در کارهای او به عنوان تهیه‌کننده حاضر بودم، محسن مخملباف حتی چاقو هم همراه خودش سر صحنه نداشت. در آن دوران از حوزه هنری افراد زیادی عازم جبهه شدند و به یاد دارم در عملیات مرصاد تیمی متشکل از کارگردانان و فیلمبرداران رفتند، اما محسن مخملباف در دوران تندرویی‌اش هم هیچ‌وقت جبهه هم نرفت و در اصل، دل و جرات این کارها را هم نداشت.

وی افزود: البته بهروز افخمی از جمله افراد استثنایی بود که از همان ابتدا از محسن مخملباف متنفر بود و هیچ وقت حسی خوبی به او نداشت. افرادی آن زمان در حوزه هنری بودند که عاشق سینما باشند و فیلم‌ها را دنبال کنند، اما کسی به شدت بهروز افخمی پیگیر فیلم نبود. در حقیقت ایشان قبل از انقلاب به شدت اهل سینما بود؛ مدام به سینما می‌رفت و فیلم‌های آن دوران را هم می‌دید و حتی برای هم‌محلی‌هایش به مدت ۲ ساعت کل فیلم را تعریف می‌کرد.

وی درباره طیف بندی سینمای پس از انقلاب ادامه داد: در سینمای ایران آن زمان از حوزه هنری انقلابی‌تر وجود نداشت و حتی فضای تلویزیون که بهروز افخمی در آن مشغول بود، به نسبت بازتر بود. خاطرم هست که آن زمان برخی افراد تلویزیون فیلم «توبه نصوح» را که محصول حوزه بود، مسخره می‌کردند. البته این فیلم واقعا انبوهی از مخاطبان و روحانیون را با خود همراه کرده بود.

در ادامه نشست بهروز افخمی نویسنده و کارگردان پیشکسوت در جواب به این سوال که آیا تجربه‌اش از سال ۵۶ تعطیل‌شدن سینمای ایران است یا خیر، بیان کرد: قطعا تجربه من از سال ۱۳۵۶، تعطیل شدن سینماهاست و اینکه تولید فیلم به زیر ۱۰ اثر رسید. البته آن سال دیگر بحبوبه انقلاب اسلامی بود و این مساله بر رفتار حکومت تاثیر داشت. برای بررسی دقیق‌تر این پرسش باید به سال ۵۵ توجه کرد که در آن سال نیز تولید فیلم به زیر ۲۰ اثر رسید. معتقدم روش‌هایی برای گران‌کردن تولید فیلم از سوی دولت به کار رفته شد که باعث شد بخش خصوصی کاملا ناتوان شود. در حقیقت شاید بتوان گفت هدف دولت کنترل کامل فیلمسازی توسط خودش بود؛ البته بهتر است بگویم سازمان‌های نیمه‌دولتی مانند شرکت گسترش صنایع سینمایی هزینه تولید را افزایش دادند و همین امر موجب شد قیمت تولید فیلم در فاصله کوتاهی ۵ برابر شود.

در ادامه سیدضیاء هاشمی درباره رویکردهای سینمای ایران پس از وقوع انقلاب عنوان کرد: زمانی که پس از انقلاب، سینمای گلخانه‌ای به راه افتاد، الگوی آن از سینمای روسیه گرفته شد. اساسا فارابی عصاره‌ای از کمونیست بود. اینکه می‌گویند الگویی از سینمای فرانسه بوده، ابدا اینجور نیست. بلکه نگاه واقعی سینمای چپ‌گرای کمونیست بودند. حوزه هنری مخملباف هم اصل سینمای کمونیست بود. اینها متاثر از نگاه افراط و تفریطی به دین بود و این در همه بخش‌ها حتی غیر از سینما وجود داشت. این مساله را حتی در احکامی که آن دوران علیه سینما صادر می‌شد می‌توان دید. آن زمان اغلب سینماهای کشور به جرم آنکه مال حرام داشتند، از مالکانشان گرفته و به بنیاد مستضعفان داده شد. برخی هم البته با دادن خمس مال‌شان پاک شدند. بنابراین به طورکلی الگوی سینمایی خانه سینما و فارابی از روسیه گرفته شده بود و طی سفرهای آقایان به اروپا به سینمای چپ‌گرا متمایل شده بود.

در ادامه امیر قادری با طرح این موضوع که بنابراین شما معتقدید همه اینها انشئابات مختلف سینمای مارکسیسم بوده، نظر فخیم‌زاده را درباره این موضوع جویا شد. وی گفت: اواخر دهه پنجاه به طور کلی دولت غایب بود و نقش چندانی در شکل‌گیری سینما نداشت. به مرور یعنی سال ۶۰ حوزه هنری پیدا شد. قبل از این تنها یک پروانه ساخت صادر می‌شد. بنیاد سینمایی فارابی هم در همان زمان به دنبال پیدا کردن معنایی برای سینمای اسلام‌گرا بود. در واقع دست و پا می‌زدند تا الگوی سینمای اسلامی به وجود بیاورند. به یاد دارم آن زمان از محمد بهشتی می‌پرسیدیم، سینمای اسلامی که می‌گویید، یعنی چه و ایشان یک جایی بالاخره پاسخ داد که “شما نمی‌دانید سینمای اسلامی چیست و من هم نمی‌دانم!”. حوزه هنری سنگ انقلاب و حزب الله را به سینه می‌زد و متشکل از کسانی بود که یا انقلابی بودند یا انقلابی شدند. اما در سوی مقابل در دوره‌ای، بنیاد سینمایی فارابی که بیشتر روشنفکران را به خود جذب می‌کرد، رسما اعلام ‌کرد عرفان، وجه هنری اسلام است و به دنبال ارایه این تعریف از سینمای اسلامی بودند.

قادری در ادامه نشست با طرح این پرسش از افخمی که آیا سینمای ما پس از انقلاب بیشتر به سینمای مارکسیستی گرایش پیدا نکرد؟، بیان کرد: چراکه تعریفی برای سینمای اسلام‌گرا نداشتیم، اگرچه به دنبال آن بودیم. اما باید بگویم که تعریف سینمای مارکسیستی را جای سینمای اسلام‌گرا گذاشتیم چون در دنیا تعریف داشت.

افخمی درباره این موضوع پاسخ داد: با این پرسش تفاوت سینمای فاشیست با سینمای مارکسیست چیست؟ بنظر من این مقایسه خیلی وجهی ندارد. اما اگر با رویکرد محتوایی بخواهیم بررسی کنیم، می‌توان تحلیلی داشت. از آنجایی که بخشی از سینمای کشورهای کمونیستی، قهرمان‌پرداز، امیدآفرین و پرداختن به طبقه فرودست بود و انقلاب را تبلیغ می‌کرد. هرچند این مضمون‌های قهرمان‌پرداز را هم می‌توان در سینمای هند هم پیدا کرد.

این فیلمساز درباره شرایط متفاوت سینما و تلویزیون در دهه ۶۰ با کنایه مطرح کرد: من آن سال‌ها در تلویزیون بودم. البته تلویزیون در آن دوران برخلاف سینما، مشغول نظریه‌پردازی نبود! و یک کار ضروری داشت؛ آن هم این بود که اوقات فراغت مردم را باید پُر کند؛ اوقات فراغتی که هر روز داشت جدی‌تر هم می‌شد. از سال ۱۳۶۱ به بعد، سریال‌سازی در تلویزیون آغاز شد و من هم در سال ۶۲ مدیر گروه فیلم و سریال تلویزیون شدم‌. زمانی که مدیر شدم، دیگر مسئولیت پُرکردن اوقات فراغت با این گروه بود و مدام برنامه تولید می‌شد. می توانم بگویم به اندازه مدیریت دو شبکه فعلی حجم و وسعت کار داشتیم. مسئولیت سنگینی هم بود و به محض اینکه در این کار کمی شکست می‌خوردیم و ضعیف عمل می‌کردیم، انواع ناسزاها به ما گفته می‌شد. به یاد دارم آن زمان فیلم‌های آمریکایی را نشان می‌دادیم و برای یک فیلم که حق رایتش تمام شده بود، بعدها در دادگاه لاهه جریمه شدیم و مجبور شدیم چند برابر حق پخش آن را بپردازیم!

در ادامه این نشست فریدون جیرانی نویسنده و کارگردان باسابقه، نظر خود را درباره تعطیلی‌ سینماها در سال ۱۳۵۶ این گونه شرح داد: از سال ۱۳۵۵ بحران سینما آغاز و جلسات مهم حزب رستاخیز درباره این بحران تشکیل شد. فکر می‌کنم تندترین نظرات درباره سانسور در سینما در آن جلسات گفته شده است. افراد زیادی مانند ناصر تقوایی و سعید مطلبی در آن جلسات درباره سانسور تند و تیز حرف زدند.

وی ادامه داد: سانسور در آن زمان وجود داشت. همان سال ۱۳۵۵، فیلم‌هایی همچون «دایره مینا»، «مرثیه» و… هنوز توقیف بودند. به یاد دارم که با هاشم خردمند که از مدیران ارشاد بود در روزنامه اطلاعات درباره توقیف شدن فیلم «مرثیه» حرف زده بودم و گفتم چرا آزاد نمی‌شود. این فیلم‌ها اواخر سال ۱۳۵۶ پروانه نمایش گرفتند و ۵۷ به نمایش درآمدند. در واقع از سال ۱۳۵۳ که نسخه کامل فیلم «گوزن‌ها» در جشنواره فیلم تهران اکران شد، سانسور در سینما هم شدید شد.

جیرانی خاطرنشان کرد: «گوزن‌ها» اثری به روز و بهتر است بگویم تبلیغ چریک‌های فدایی بود و تصاویر زیبایی داشت. پس از نمایش این فیلم، جشنواره هم زیر سوال رفت و هم فضای سینمای اجتماعی، سینمای اعتراضی و یا متفکر بسته‌تر شد. من به طور کلی معتقدم نیمه‌ دوم دهه ۶۰، سینمای متفکر ایران رشد کرده اما گفتمان سینمای دهه ۴۰ و ۵۰، ضدمدرنیسم است و برایش تحلیل دارم. در سینمای اعتراضی یا اجتماعی آن زمان زن مدرن نمی‌بینیم.

وی ادامه داد: گفتمان بومی‌سازی، روشنفکران را در اواخر دهه ۴۰ به خودش جلب کرد. در گفتمان بومی‌سازی تفکر و فرهنگ غرب به مثابه پوششی تلقی می‌شود که فرهنگ استعمار را یادآوری می‌کند؛ این همان چیزی است که کوبا و الجزایر هم تجربه‌اش را دارند. ما هم این گفتمان بومی‌سازی را دنبال کردیم که هم روشنفکران در کنارش قرار می‌گیرند، هم طبقه‌ پایین. بنابراین علت اینکه در سینمای اجتماعی و اعتراضی ایران زن و انسان مدرن می‌بینیم، این است.

این ژورنالیست در ادامه عنوان کرد: فرهنگ غرب با فرهنگ امپریالیسمی یکی انگاشته می‌شد، در حالی که این دو موضوع از هم جدا هستند. اما چون ما آن را یکی می‌پنداریم شاهد آثاری مانند فیلم‌های ساعدی هستیم. البته همه این موارد دلیل نمی‌شود که بگوییم این سینما عقب‌افتاده است؛ سینما دچار یک تفکر غرب‌ستیزی است که در آن دوره در تمام دنیا وجود داشت. در آن دوره فرهنگ غرب یک تهاجم محسوب می‌شد و مانند حالا تعاریف تغییر نکرده بود.

جیرانی ادامه داد: آن زمان شهر مدرن با فرمانروایش تعریف می‌شد. آن زمان داستان شهر مدرن، داستان امروزی نبود. آنچه که شاه از مدرناسیون نشان می‌داد؛ حاشیه‌نشینان را دچار از خودبیگانگی کرد و روشنفکران تحت تاثیر بیشتر گفتمان چپ آمریکا لاتین یعنی همان بومی‌سازی قرار گرفته بودند که باعث شد مخالف شهر مدرن باشند. این نگاه باید طبیعتا بعد از انقلاب ادامه پیدا می‌کرد. چراکه نیروهایی که قدرت را در دست گرفتند، دو مدل بودند؛ دولت موقت و نیروهایی که مسئولیت نهادهای انقلابی را داشتند.

وی یادآور شد: پس از آنکه جنگ شروع شد و مهدی کلهر آمد، تفکر دیگری پدیدار شد و اولین روحانی که به وزارت ارشاد رفت، صادقی اردستانی بود. اولین اقدام شورای پروانه نمایش ارشاد بعد از جنگ این بود که جلوی فیلم‌های روسی را گرفت.

این سینماگر خاطرنشان کرد: حال که آقای افخمی اینجا حضور دارند، باید بگویم که تلویزیون در آن زمان با تهیه کردن فیلم بهرام بیضایی در سال ۶۰ نقش مهمی ایفا کرد.

جیرانی درباره موفقیت فیلم‌هایی نظیر «سوته‌دلان» و «در امتداد شب» در در رقابت با فیلم‌های خارجی در سال‌های منتهی به انقلاب بیان کرد: رقابتی در کار نبود. تماشاچی فیلم فارسی، طبقه پایین و حاشیه‌نشین، و تماشاچی فیلم خارجی طبقه متوسط و مرفه بودند. سینماهای‌ نمایش‌دهنده فیلم‌های ایرانی از میدان انقلاب به بالاتر نبودند. یعنی بهترین سینمای نمایش دهنده فیلم ایرانی «کاپری» در میدان انقلاب بود. با نمایش فیلم‌های «دایره مینا» و «سفر سنگ»، فیلم ایرانی در بالاشهر نیز نمایش داده شد. رقابت بین فیلم‌های ایرانی و خارجی سخت بود و مهمترین مساله در بحران سینما علاوه بر رقابت، بریدن تماشاچی از فیلم ایرانی بود. ۲ فیلم در سال ۵۷ خوب فروخت؛ اثری از ایرج قادری و و فیلم «در امتداد شب» که رکورد تاریخ را شکسته است و من معتقدم تفکری که پشت فیلم در «امتداد شب» بود، می‌توانست سینمای ایران را مانند سینمای ترکیه کند.

جلسه دوم سلسله نشست «بر سینمای ایران چه گذشت» امشب سه شنبه ۴ مهر با نمایش قسمت دوم این مستند و میزگردی با حضور فریدون جیرانی، مهدی مسعودشاهی، سیدمحمد حسینی و هوشنگ گلمکانی ساعت ۱۷ در سالن شهر هفتم سینما آزادی ادامه خواهد یافت.