کارگردان سینمای ایران گفت: آموزش افراد در عرصه فیلمسازی بسیار مهم است و از خروجی مدارس شبانه روزی فیلمسازی باید استفاده کرد و این استعدادها در حقیقت باید آینده سینمای ایران را بسازند.
به گزارش سینمای خانگی از مهر، جواد افشار در افتتاحیه دوره تابستانه مدارس شبانه روزی فیلمسازی در کشور که در تالار فرهنگ و هنر اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قم برگزار شد اظهار داشت: عنصر اصلی خلق آثار توسط هنرمندان خیال پردازی است و این امر نیازمند تربیت و آموزش دارد.
کارگردان سینمای ایران بیان داشت: تربیت افراد و آموزش در عرصه فیلمسازی بسیار سخت و مهم است و خوشحالیم که مدارس شبانه روزی فیلمسازی فعالیت خود را آغاز کرده و در این مجموعه توجه به قرآن ملاک بوده چرا که قرآن ریشه‌های انسانی را تقویت می‌کند و توجه به قرآن در حقیقت بهار دل‌ها است که می‌تواند شکوفایی ایجاد کند و در برابر سیل حوادث انسان را مستحکم کند.
وی گفت: سیر در تاریخ نیز بسیار مهم است که باید بدانیم که مبانی فکری و ریشه‌های اندیشه ورزی در ایرانیان بسیار قوی بوده است و بسیاری از آداب ادبی و هنری ایرانیان در جهان شناخته شده است که در راستای تعالی بشر می‌توان از آن بهره برد.
افشار در ادامه با بیان اینکه امروز در جنگ روایتها هستیم که باید روایت‌های ریشه دار و دست اول را به مخاطب ارائه داد بیان داشت:. در این زمینه ضعف‌هایی وجود دارد که باید برطرف شود.
وی در توصیه به نوجوانان علاقمندی که پا در عرصه فیلمسازی گذاشتند گفت: داشتن دوست صمیمی که درک مشترکی از مسیری که می‌خواهند در آینده طی کنند بسیار مهم است.
وی افزود: تأثیراتی که دوست خوب بر روی همدیگر می‌توانند داشته باشد بسیار مهم و با ارزش است و انسان در زندگی نیازمند یک همراهی است که در شرایط سخت انسان را یاری دهد و به همدیگر تکیه کنند.
قم در تولید محتوا و فرم در عرصه‌های هنری ریشه دار است
افشار عنوان کرد: شهر قم در حوزه تئاتر ظرفیت‌های خوبی دارد و در عرصه فیلمسازی نیز باید حرف برای گفتن داشته باشد و این استان در تولید محتوا و فرم در عرصه‌های هنری ریشه دار است.
کارگردان تلویزیون در ادامه عنوان داشت: در جنگ روایتها عقب هستیم و رهبر معظم انقلاب نیز به این امر اشاره کردند و امروز در عصر رسانه کسانی که اولین روایت را داشته باشند موفق تر هستند.
وی با بیان اینکه در حوزه‌های تربیتی کم کاری‌هایی صورت گرفته است افزود: رهبر معظم انقلاب توصیه دارند که باید در حوزه‌های فرهنگی آتش به اختیار عمل کرد که ایجاد این مدارس فیلمسازی برای تربیت افراد متعهد و متخصص از جمله آنان است.
وی‌گفت: امروز در جنگ رسانه‌ای نباید عقب باشیم و باید بتوانیم لحظه به لحظه در چالش‌های مختلف حاضر شویم و باید خودمان در رسانه‌های داخل، حرف مردم را بزنیم نه اینکه مردم از رسانه‌های خارجی مسائل خود را دنبال کنند.
افشار گفت: دامنه‌های مطالعات هنرمندان باید گسترده شود و انسان هنرمند باید دائماً در حال مطالعه باشد و بر بار علمی خود را در عرصه‌های مختلف بیفزاید.
وی تاکید کرد: از خروجی‌های مدارس شبانه روزی فیلمسازی باید استفاده کرد و این استعدادها در حقیقت آینده سینمای ایران را باید بسازند.
یکی از جذابیت‌های سینمای مستند در قیاس با سینمای داستانی، مواجهه مخاطب با قصه‌هایی است که خمیرمایه اصلی آن‌ها نه خیال یک نویسنده، که تجربه زیسته یک انسان است.
به گزارش سینمای خانگی از ایرنا، گاهی سینمای مستند می‌تواند گوی داستان‌گویی را از سینمای داستانی برباید، مخاطب می‌داند که با تصویری بی‌واسطه از واقعیت مواجه است.
به همین دلیل هم در بررسی موضوعی محصولات تصویری که در قالب فیلم تولید شده‌اند، بازخوانی و مرور فیلم‌های مستند گاهی جذابیتی مضاعف نسبت به فیلم‌های داستانی دارند. مستندسازان در مسیر رسیدن به ایده‌هایی که قصد بازنمایی آن‌ها در قالب یک فیلم را دارند، گاهی تا سال‌ها پژوهش و پیگیری می‌کنند و سرانجام اثری را به تولید می‌رسانند.
سینمای مستند ایران طی سال‌های اخیر چنان قدرت‌نمایی‌ای کرده است که از نگاه برخی منتقدان می‌توان برخی از فیلم‌های مستند را رقیب جدی فیلم‌های داستانی دانست و فراتر از آن از منظر استاندارد می‌توان امتیاز فنی بالاتری به روایت‌های ثبت‌شده در آثار مستند داد.
در آستانه برگزاری نخستین جشنواره بین‌المللی فیلم «حوا» که در بخش‌های مستند، کوتاه و داستانی به بازنمایی تصویر زن و خانواده در سینما می‌پردازد، در این گزارش نیم‌نگاهی به سهم تصویر زنان از سینمای مستند طی سال‌های اخیر داشته‌ایم:
منظر اول؛ مستندهای پرتره
یکی از گونه‌های جذاب در سینمای مستند، مستندهای پرتره است؛ مستندهایی که با محوریت بازخوانی زندگی یک فرد و کارنامه او ساخته می‌شوند. از این منظر وقتی می‌خواهیم درباره تصویر زنان در سینمای مستند صحبت کنیم هم می‌توانیم دسته اول را به آثاری اختصاص دهیم که در قالب پرتره، سراغ یکی از زنان نامدار رفته‌اند.
یکی از شاخص‌ترین نمونه‌های اخیر در این راستا را می‌توان مستندهایی دانست که طی چند سال اخیر با محوریت شخصیت مریم میرزاخانی به‌عنوان یکی از چهره‌های معتبر ایرانی در جهان ریاضیات ساخته شده است.
از این قبیل مستندهای پرتره با محوریت هنرمندان زن ایرانی هم ساخته شده است. «تهران سیمین» ساخته هادی آفریده یکی از شاخص‌ترین این آثار در سال‌های اخیر است که با تمرکز بر زندگی فاطمه معتمدآریا به تولید رسیده است. «از میان مردگان» به کارگردانی غلام‌عباس فاضلی با محوریت زندگی ایران درودی هنرمند نامدار نقاشی را هم می‌توان از همین نمونه‌ها دانست.
یکی از شاخص‌ترین و پراستقبال‌ترین مستندهای پرتره از این جنس در سال‌های اخیر مستند «توران خانم» به کارگردانی رخشان بنی‌اعتماد و مجتبی میرطهماسب بود که داستانی پرکشش درباره زندگی توران میرهادی چهره پرتلاش عرصه کتاب‌های کودک و نوجوان را به تصویر درآورده بود.
مستندهای پرتره ساخته شده درباره چهره‌های ماندگاری همچون فروغ فرخزاد و یا پروین اعتصامی را هم می‌توان در دسته همین آثار طبقه‌بندی کرد. از منظر ژانری می‌توان نمونه‌های دیگری از فیلم‌های مستند را هم مورد اشاره قرار داد که شخصیت یک زن در محور روایت آن قرار دارند اما در این بخش تمرکز را بر مستندهای پرتره مرتبط با چهره‌های مشهور گذاشتیم و در بخش بعدی به جنس دیگر این آثار می‌پردازیم.
منظر دوم؛ قهرمانان در قاب
برخی از مستندسازان برای انتخاب سوژه‌ای خاص برای مستند خود، سراغ شخصیت‌هایی رفته‌اند که شاید از شهرت بی‌بهره باشند اما تجربه‌های متفاوتی که در طول عمر کسب کرده‌اند، زندگی آن‌ها را واجد جذابیت‌هایی برای روایت در قالب یک مستند کرده است.
یکی از پرمصداق‌ترین نمونه‌ها در این زمینه، مستندهایی است که با محوریت زندگی مادران شهدا در سینمای ایران ساخته شده است. «بانو» را می‌توان یکی از مطرح‌ترین این نمونه‌ها در سال‌های اخیر دانست که محمد حبیبی‌منصور آن را کارگردانی کرده بود.
آثار دیگری همچون «کل فاطمه» ساخته مهدی زمان‌پور کیاسری، «پریزاد» ساخته مهدی ایمانی شهیدی، «جمیله» ساخته محمدباقر شاهین و «لسک» ساخته محمدرضا وطن‌دوست را هم می‌توان نمونه‌های دیگری از این دست آثار دانست که حضور قهرمانانه یک زن در مرکز روایت آن‌ها جذابیت ویژه‌ای دارد.
اما گاهی مستندسازان سراغ زنانی با تجربه‌های خاص هم می‌روند. مستند «پا به توپ» به کارگردانی حدیث جان‌بزرگی با محوریت یک زن روستایی فوتبالیست از همین جنس است. «نوش جان» به کارگردانی پوریا سنماری با داستانی مرتبط با جمعی از زنان که در کنار یک دیگر کیک می‌پزند و کارآفرینی می‌کنند را هم می‌توان در همین دسته جای داد.
«مادر جبهه‌ها» با روایت حضور زنان در جنگ و «دلبند» با موضوع روایت زندگی یک مادر تنها در دامنه البرز را هم می‌توان نمونه‌های دیگری از این دست دانست.
به عنوان یکی از موفق‌ترین تجربه‌ها در این زمینه می‌توان به دو مستند «صفر تا سکو» با موضوع زندگی خواهران منصوریان و مستند «جایی برای فرشته‌ها نیست» با موضوع دخترانی هاکی‌باز اشاره کرد که در حوزه مستندهای ورزشی آثاری ماندگار شدند.
منظر سوم؛ آسیب‌های زنانه
در میان مستندسازان اما هستند هنرمندانی که تلاش کرده‌اند در روایت‌های خود نیم‌نگاهی به آسیب‌های مرتبط با زنان داشته باشند. آسیب‌هایی که در موارد بسیاری بیشتر جنبه اجتماعی دارند. مستند «کسی منتظرت نیست» ساخته محسن اسلام‌زاده یکی از این نمونه‌هاست که هرچند از زاویه‌ای می‌توان آن را یک روایت پرتره از یک زنان فعال اجتماعی قلمداد کرد اما از منظری دیگر در حال روایت آسیب‌هایی است که زنان کارتن‌خواب در معرض آن قرار دارند.
«قصه دختران فروغ» به کارگردانی خاطره حناچی و یا «مثل اسمم پگاه» ساخته سودابه بیضایی را هم می‌توان از همین جنس آثار قلمداد کرد که اعتیاد دختران هم در آن موضوعیت دارد.
این روایتها گاهی با تمرکز بر زندگی یک زن و یا دختر، جنبه‌ای تکان‌دهنده‌تر هم پیدا می‌کنند. مستند «مهین» ساخته محمدحسین حیدری با روایتی از زندگی اولین قاتل زن سریالی ایران و یا مستند «خاتمه» با روایتی تلخ از زندگی یک دختر افغان را می‌توان از همین دسته آثار دانست.
در زمینه آسیب‌ها البته گاهی مستندساز سراغ آسیب‌های جسمی هم می‌رود که شاخص‌ترین نمونه از این دست مستندها در سال‌های اخیر که بسیار هم مورد توجه قرار گرفت را می‌توان مستند «چیزهایی که جای‌شان خالی است» به کارگردانی زینب تبریزی دانست که به موضوع سرطان سینه و چالش‌های آن برای زنان می‌پردازد.
واقعیت این است که در حوصله یک گزارش کوتاه نمی‌توان فهرستی جامع از تمامی آثاری که با محوریت زنان در قالب فیلم‌های مستند به سرانجام رسیده است ارائه کرد اما در آستانه برگزاری رویدادی از جنس جشنواره بین‌المللی فیلم «حوا» می‌توان نگاهی جدی‌تر به ظرفیت سینمای مستند برای بازنمایی دغدغه‌ها و مسائل مرتبط با زنان و خانواده داشت.
نخستین جشنواره بین‌المللی فیلم حوا به همت بنیاد بین‌المللی گوهرشاد ۱۶ تا ۲۳ تیر ۱۴۰۲ برگزار می‌شود.
مسئول دبیرخانه جشنواره بین‌المللی فیلم حوا از ارسال ۶۳۴ اثر به به بخش ملی جشنواره فیلم‌حوا خبر داد.
به گزارش سینمای خانگی از ستاد خبری نخستین جشنواره بین‌المللی فیلم حوا؛ از مجموع ۶۳۴ اثر واصل شده به دبیرخانه جشنواره ۳۸ فیلم بلند، ۴۵۹ فیلم کوتاه داستانی و ۱۳۷ اثر، مستند است.
همچنین پیش از این آمار دریافت ۳۰۰ فیلم در بخش بین‌الملل جشنواره حوا نیز اعلام شده بود.
نخستین جشنواره بین‌المللی فیلم حوا به همت بنیاد بین‌المللی گوهرشاد به دبیری مهدیه سادات محور ۱۶ تا ۲۳ تیر ماه سالجاری در سطح کشور و از ۲۰ تا ۲۳ در تهران برگزار می شود. این رویداد محوریت موضوع زنان و خانواده را در دستور کار خود دارد و با همکاری مراکز و سازمان‌های فرهنگی مختلف فعالیت خود را دنبال می‌کند.
«سینما جوان»، برنامه ترکیبی شبکه مستند سیما با محوریت بررسی آثار کوتاه سینمای ایران، روی آنتن می‌رود.
به گزارش سینمای خانگی از انجمن سینمای جوانان ایران، اولین قسمت برنامه ترکیبی «سینما جوان» تازه‌ترین برنامه شبکه مستند سیما که در تعامل و همکاری با انجمن سینمای جوانان ایران و با محوریت پخش، تحلیل و بررسی آثار و وضعیت فیلم کوتاه در سینمای ایران و با نگاهی آموزش محور به این مدیوم از سینما، ۱۰ تیرماه ۱۴۰۲ ساعت ۲۰ تا ۲۱ از شبکه مستند پخش می‌شود.
«سینما جوان» که در ۲۶ قسمت برنامه‌ریزی شده است، برای ارتقا و نشان دادن اهمیت آثار کوتاه سینمایی و ایجاد بستری برای دیده شدن استعدادهای جوان سینما، روی آنتن برود که نازنین چیت‌ساز نویسنده و کارگردان فیلم کوتاه، اجرای این برنامه را برعهده دارد و سید وحید نامی، نویسنده و کارگردان فیلم کوتاه، به عنوان سردبیر، این برنامه تلویزیونی است.
این برنامه سعی دارد به اخبار، حواشی و اطلاعاتی که برای اهالی سینما جذابیت دارد، بپردازد و با رویکردی متفاوت از نگاه جشنواره محور و یا رویدادی، به صورت مستمر اخبار و اتفاقات حوزه فیلم کوتاه را دنبال کند.
برنامه ترکیبی «سینما جوان» قرار است در یک بسته یک ساعته از شبکه مستند پخش شود و علاوه بر پخش و گفتگو درباره فیلم‌های کوتاه، بخش‌های متنوع دیگری مانند تحلیل فیلم‌های کوتاه، مرور آثار کوتاه کارگردان‌های سرشناس بین‌المللی و بررسی ژانرهای سینمایی دارد.
تهیه‌کننده پیشکسوت سینما و تلویزیون گفت: ساختن فیلم درباره زنان، نیاز به شناخت درباره آن‌ها دارد و هر کسی نمی‌تواند این کار را انجام دهد. این ربطی به زن و مرد هم ندارد و ما کارگردانان زنی داریم که تصویر مناسبی از زنان در آثار خود ارائه نکرده‌اند.
رسانه سینمای خانگی، امیرحسین شریفی در آستانه برگزاری نخستین جشنواره بین‌المللی فیلم «حوا» درباره ماندگارترین تصویر «زن» در سینمای ایران به ایرنا گفت: در سینمای ایران فیلم‌های بسیاری را به یاد می‌آورم که زنان در آن‌ها نقش داشته‌اند اما اگر بخواهم واقعیت را بگویم، باید روی این نکته تأکید کنم که هنوز حق زنان ایران در سینمای ایران ادا نشده است. اگر بخواهیم سراغ از فیلم‌هایی بگیریم که مقام واقعی زن در آن‌ها به تصویر درآمده باشد، باید بگوییم که نمونه‌های بسیار کمی داشته‌ایم.
بودجه فرهنگی به اندازه کافی وجود دارد که ما بتوانیم مقام والای زن را در فیلم‌های خود به تصویر درآوریمتهیه کننده «اشک سرما» درباره دلیل این سهم اندک ادامه داد: تقصیر اصلی متوجه مدیران فرهنگی این کشور است. مدیران فرهنگی ما چه در تلویزیون و چه در سینما بیشتر به دنبال مسائل دیگر هستند. خود من فیلم «پری» را که با نقش‌آفرینی خانم نیکی کریمی تهیه کرده‌ام می‌توانم ارائه تصویری واقعی از یک زن در سینما بدانم. «سیب سرخ حوا» هم در کارنامه تهیه‌کنندگی من هست که در آن هم مقاوم بودن شخصیت زن، موضوع اصلی بود.
شریفی افزود: در مقطعی جریان تهیه‌کنندگی به این سمت رفت که همه تهیه‌کننده‌ها دغدغه بازگشت سرمایه پیدا کردند و به همین دلیل است که معتقدم در این دست موضوعات فرهنگی، نیاز به حمایت مدیران دولتی دارد. بودجه فرهنگی به اندازه کافی وجود دارد که ما بتوانیم مقام والای زن را در فیلم‌های خود به تصویر درآوریم. زن است که در موارد بسیاری می‌تواند جامعه را در برابر بلایا حفظ کند.
تهیه‌کننده «مستاجر» در پاسخ به اینکه یک قهرمان زن باید چه ویژگی‌هایی در روایت یک فیلم داشته باشد ادامه داد: نکته اصلی این است که این فیلم‌نامه‌نویس است که می‌تواند مفاهیم مرتبط با مقام والای زن را براساس سفارشی که از یک تهیه‌کننده می‌گیرد، در قالب یک داستان ترسیم کند. اصل این موضوع هم به طرحی بستگی دارد که توسط نویسنده نوشته می‌شود و یک کارگردان آن را به تصویر در می‌آورد. خروجی این فرآیند حتما کار زیبایی درباره مقام زن خواهد بود.
برخی افراد به بهانه توفیق در گیشه از جایگاه زن‌ها سوءاستفاده کردندشریفی درباره مهمترین وجه تمایز تصویر زن در سینمای ایران نسبت به سینمای جهان هم گفت: به نظرم در سینمای دنیا، مقداری از جنسیت زن سوءاستفاده شده است و در مقطعی در سینمای ایران هم شاهد پیروی از این رویکرد بودیم. البته در اوایل انقلاب شرایط سینمای ما خوب بود اما بعد از آن بود که آرام‌آرام برخی افراد به بهانه توفیق در گیشه از جایگاه زن‌ها سوءاستفاده کردند. من به شخصه بالغ بر ۱۴۰ فیلم و سریال و تله‌فیلم ساخته‌ام و همواره مواظب بوده‌ام که شخصیت زن را در آثار خودم محافظت کنم. به‌هیچ عنوان حاضر نبودم به خاطر پول این جایگاه و مقام را خدشه‌دار کنم.
تهیه‌کننده «آشوبگران» در پاسخ به اینکه اگر روزی بخواهد فیلمی با محوریت یکی از زنان نامدار ایرانی بسازد سراغ کدام چهره می‌رود، گفت: هم در میان شخصیت‌های علمی ما زنان نامداری داریم که می‌توان از زندگی آن‌ها فیلم ساخت و هم در میان شخصیت‌های تاریخی. نکته مهم این است که نباید شخصیت این چهره‌های نامدار را مانند برخی از تجربه‌هایی که در این سال‌ها داشته‌ایم، خراب کنیم.
وی گفت: ساختن فیلم درباره زنان، نیاز به شناخت درباره آن‌ها دارد و هر کسی نمی‌تواند این کار را انجام دهد. این ربطی به زن و مرد هم ندارد و ما کارگردانان زنی داریم که تصویر مناسبی از زنان در آثار خود ارائه نکرده‌اند. جشنواره‌ای مثل «حوا» باید بستری برای طرح همین مباحث و گفتگو درباره همین موضوعات باشد.
نخستین جشنواره بین‌المللی فیلم حوا به همت بنیاد بین‌المللی گوهرشاد ۱۶ تا ۲۳ تیر ۱۴۰۲ برگزار می‌شود.
مدیر بخش بین‌الملل نخستین جشنواره بین‌المللی فیلم «حوا» از ارسال ۳۰۰ فیلم بلند، کوتاه و مستند توسط فیلمسازان خارجی به این رویداد خبر داد.
به گزارش سینمای خانگی به نقل از ستاد خبری نخستین جشنواره بین‌المللی فیلم «حوا»، فاطمه جواهرساز مدیر بخش بین‌الملل نخستین جشنواره بین‌المللی فیلم «حوا» درباره تعداد آثار رسیده به دبیرخانه رویداد در این بخش بیان کرد: بخش بین‌الملل جشنواره «حوا» از مدتی قبل کار خود را شروع کرد و با کشورهای مختلف نامه‌نگاری برای دریافت آثار صورت گرفت.
مدیر بخش بین‌الملل جشنواره فیلم «حوا» افزود: خوشبختانه علی‌رغم زمان محدودی که وجود داشته، تاکنون حدود ۳۰۰ اثر در بخش‌های فیلم بلند سینمایی، مستند و فیلم کوتاه از کشورهای مختلف دریافت شده است و این آثار در مرحله بازبینی قرار دارند.
وی با بیان اینکه مهلت دریافت آثار در بخش بین‌الملل جشنواره تا نهم تیر ادامه دارد، درباره داوران این بخش توضیح داد: برای انتخاب اعضای گروه داوری نیز رایزنی‌هایی در حال انجام است که طی روزهای آینده اسامی آن‌ها اعلام خواهد شد.
جواهرساز درباره مهمانان خارجی جشنواره گفت: از بانوان فیلمساز غیرایرانی، روسای جشنواره‌های خارجی و برخی از فیلمسازانی که پیش از این آثاری را با موضوع خانواده، نقش مادری و زنان تولید کرده‌اند، دعوت کرده‌ایم که امیدواریم بتوانیم میزبان خوبی برایشان باشیم و بخش بین‌الملل جشنواره فیلم حوا را به بهترین شکل برگزار کنیم.
نخستین جشنواره بین‌المللی فیلم حوا به همت بنیاد بین‌المللی گوهرشاد و به دبیری مهدیه سادات محور در مرحله دریافت آثار قرار دارد. این رویداد که با محوریت موضوع زنان و خانواده برگزار می‌شود، ۱۶ تا ۲۳ تیر ۱۴۰۲ میزبان علاقه‌مندان به سینما خواهد بود.
سینمای ایران طی چهار دهه گذشته شاهد حضور درخشان فیلمسازان زن در دوره‌های مختلف بوده است و اگر بخواهیم برآیندی کلی از عملکرد زنان در عرصه کارگردانی سینما داشته باشیم، حتما می‌توان نمره قبولی برای آن در نظر گرفت.
به گزارش سینمای خانگی از ایرنا، جشنواره بین‌المللی فیلم «حوا» یکی از رویدادهای موضوعی است که به تازگی به تقویم رویدادهای موضوعی سینمای ایران افزوده شده؛ رویدادی که هدف‌گذاری اصلی آن تمرکز بر تشکیل اتحادیه مشترکی از فیلمسازانی است که مقام زن و جایگاه خانواده، موضوع محوری آثارشان است.
درباره «تصویر زنان» در سینمای ایران طی دهه‌های مختلف گزارش‌ها و مقالات متعددی نوشته شده است و در این گزارش قصد داریم نگاهی کوتاه به «جایگاه زنان» در فضای سینمای ایران و فرآیند فیلمسازی در آن داشته باشیم. در میان صنوف مختلف سینمایی که زنان در آن‌ها حضوری تأثیرگذار داشته‌اند، «زنان کارگردان» را می‌توان در زمره موفق‌ترین‌ها قرار داد.
نگاه اول؛ چرا فیلمساز زن مهم است؟
پوران درخشنده کارگردان فیلم سینمایی «هیس دخترها فریاد نمی‌زنند»
در یک نگاه کلان و اصولی، طبیعتا وقتی صحبت از فن کارگردانی و هنر فیلمسازی می‌شود، جنسیت را نمی‌توان در آن دخیل دانست و درست این است که در رویکرد حرفه‌ای تفاوتی میان فیلمسازان زن و مرد قائل نباشیم. کمااینکه در حوزه‌های دیگر هنری هم وقتی پای ارزیابی شاخص‌های هنری به میان می‌آید، تفکیک از منظر جنسیت خالق آن اثر خطاست.
از این منظر بازخوانی کارنامه سینماگران زن، بیشتر جنبه ژورنالیستی دارد و اینگونه نیست که زن بودن فی‌نفسه ارزش افزوده‌ای برای این فیلمسازان قلمداد شود.
در عین حال آنچه به‌صورت ویژه‌تر در کارنامه هنرمندان زن و در اینجا کارگردانان زن می‌تواند مورد توجه قرار گیرد، سهم و تأثیر «نگاه زنانه» در آثارشان است.
نگاه دوم؛ کدام فیلمسازان زن پیش‌تازند؟
مرضیه برومند کارگردان فیلم سینمایی «شهر موش‌ها»
یکی از ویژگی‌های سینمای ایران که در قیاس با دیگر کشورهای دارای صنعت سینما می‌تواند به‌صورت ویژه موردتوجه قرار بگیرد، آمار بالای فیلمسازان زن در آن است. اگر بخواهیم نسبتی میان تعداد کارگردانان زن در قیاس با تعداد کارگردانان مرد در سینمای کشورهای مختلف به‌ویژه کشورهای صاحب‌نامی چون آمریکا و هند تعریف کنیم، سینمای ایران با فاصله‌ای معنادار می‌تواند مدعی پیش‌تازی در این میدان باشد.
شهلا ریاحی بازیگر فقید سینمای ایران تنها یک تجربه کارگردانی در کارنامه حرفه‌ای خود داشت که همان سبب شد تا عنوان اولین کارگردان زن تاریخ سینمای ایران را به نام خود ثبت کند.
در سال‌های پیش از انقلاب زنان فیلمساز حضور چندان ویژه‌ای در میدان تولید نداشتند اما در دهه ۶۰ به‌عنوان دهه احیای سینمای ایران در سال‌های پس از پیروزی انقلاب این مرضیه برومند بود که در حوزه ساخت فیلم‌های کودک و نوجوان، در کنار کارهای تلویزیون، در سینما هم حضوری موثر را رقم زد. در همین دهه پوران درخشنده و رخشان بنی‌اعتماد هم با فیلم‌های شاخص خود در حوزه سینمای اجتماعی پرچم‌دار ورود زنان به عرصه کارگردانی بودند.
تهمینه میلانی هم از کارگردانانی بود که در همان اواخر دهه ۶۰ وارد میدان شد و جنس خاصی از فیلمسازی زنانه را به نام خود در سینمای ایران ثبت کرد. نقشی که فریال بهزاد دیگر زن کارگردان ایرانی در حوزه سینمای کودک از آن خود کرد.
جریان ورود فیلمسازان زن به میدان تولید در سینمای ایران در دهه‌های بعد شتاب بیشتری گرفت و در یک نگاه کلی می‌توان به چهره‌های شاخصی چون انسیه شاه‌حسینی، منیژه حکمت، پریسا بخت‌آور، نیکی کریمی، تینا پاکروان، آیدا پناهنده، آزیتا موگویی، مونا زندی، مرجان اشرفی‌زاده و… اشاره کرد که هر یک با آثاری قابل توجه، حداقل برای یک بار بر کرسی کارگردانی تکیه زدند.
در این میان چهره‌هایی همچون نرگس آبیار و یا منیر قیدی هم بوده‌اند که توانستند با آثار خود هم‌تراز با سینماگران مرد، در حوزه تولید فیلم‌هایی بیگ‌پروداکشن قدرت‌نمایی کنند و اتفاقا نمره قبولی هم بگیرند.
منیر قیدی کارگردان فیلم سینمایی «سرهنگ ثریا»
نگاه سوم؛ عملکرد فیلمسازان زن چگونه بوده است؟
واقعیت این است که سینمای ایران طی چهار دهه گذشته شاهد حضور درخشان فیلمسازان زن در دوره‌های مختلف بوده است و اگر بخواهیم برآیندی کلی از عملکرد زنان در عرصه کارگردانی سینما داشته باشیم، حتما می‌توان نمره قبولی برای آن در نظر گرفت.
با این همه اما نکته مهم این است که اگر بخواهیم فهرستی از فیلم‌هایی با نگاه زنانه داشته باشیم که بخشی از «دنیای زنان» در آن بازنمایی شده باشد، کمتر می‌توان سراغ از آثار فیلمسازان زن گرفت و اتفاقا برخی از شاخص‌ترین این آثار را کارگردانان مرد به سرانجام رسانده‌اند.
به تعبیر دیگر می‌توان گفت شاید حضور زنان فیلمساز در عرصه تولید سینمای ایران حضوری قابل‌توجه بوده است اما این حضور متضمن بازنمایی بی‌واسطه جهان زنانه و نگاه زنانه در سینمای ایران نبوده است.
حتی کارگردانی چون رخشان بنی‌اعتماد و یا نرگس آبیار که در کارنامه خود تجربه‌های مهمی چون «گیلانه» و یا «شیار ۱۴۳» را با محوریت زنانی قدرتمند به تصویر درآورده‌اند، در اکثر فیلم‌های خود دست روی سوژه‌ها و فضاهای داستانی‌ای گذاشته‌اند که الزاما متأثر از دنیای زنان و دغدغه‌های زنانه نبوده است.
این البته به معنای انتقاد از عملکرد سینماگران زن و یا نقص در کارنامه آن‌ها نیست بلکه می‌توان آن را در قالب یک حسرت مطرح کرد؛ حسرتی که برگزاری رویدادهایی از جنس جشنواره بین‌المللی فیلم «حوا» می‌تواند فرصتی برای توجه ویژه‌تر و یا شاید حتی جبران آن در آینده باشد.
نخستین جشنواره بین‌المللی فیلم حوا به همت بنیاد بین‌المللی گوهرشاد ۱۶ تا ۲۳ تیر ۱۴۰۲ برگزار خواهد شد.
در سال جاری، تنها ۴ فیلم کمدی به روی پرده رفت و ۱۲ فیلم دیگر در گونه‌های اجتماعی و کودک بودند. با این حال به‌مانند سال‌های گذشته نبض گیشه در اختیار کمدی است.
به گزارش سینمای خانگی از ایرنا، در شرایطی که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت کنونی در حوزه سینما، یکی از پرکارترین فعالیت‌های ادوار اخیر این وزارتخانه را رقم زده است اما جریانی بدون پشتوانه فکری و منطقی عنوان کرده که سینمای در سال جاری، در اختیار کمدی قرار گرفته و فیلم‌های فسیل و شهر هرت، آثاری هستند که فروش دارند و مابقی آثار، تاثیر چندانی در راندمان فروش سینما و کلیت اقتصاد آن ندارند.
این ادعا، به اندازه‌ای عجیب است که نشان می‌دهد مطرح‌کنندگان چنین ادعایی، حتی یک نگاه ظاهری هم به کنداکتور اکران امسال نداشته‌اند. طی ۳ ماه ابتدایی امسال، از میان ۱۶ فیلم جدیدی که به روی پرده رفتند، تنها ۴ فیلم کمدی حضور داشته که همین اتفاق، همواره به محلی برای اعتراض به شورای صنفی نمایش تبدیل شده است. منتقدان به این انتخاب‌ها عنوان کرده‌اند که برای مناسبت‌هایی چون نوروز، فطر و آغاز تعطیلات تابستانه، باید به مانند سالیان گذشته، نمایندگان بیشتری از سینمای کمدی حضور داشته باشند و نه‌اینکه تنها ۲۵درصدی از ناوگان آثار، مربوط به فیلم‌های کمدی باشد.
اگرچه سازمان سینمایی، گرایش بیشتری به سینمای اجتماعی دارد اما توانسته با انتخاب‌هایی هوشمندانه در حوزه انتخاب آثار موفق کمدی، نبض گیشه را در دست گرفته و راندمان بالایی را طی ۳ ماه اخیر امسال به ثبت برساند.فارغ از این ادعای عجیب، سینمای کشور برای همین امسال، فیلم‌هایی با ساختار خوب را به نمایش گذاشته که ازجمله این فیلم‌ها می‌شود به جنگ جهانی سوم، دسته دختران، نگهبان شب، مصلحت، سه کام حبس، کت چرمی، عروسی مردم و تصور اشاره کرد که می‌تواند حق انتخاب را برای مشکل‌پسندان حوزه سینما فراهم آورد. بنابراین اولا، برای سال جاری، فیلم‌های کمدی چندانی نمایش نداشتند و ثانیا؛ حداقل نیمی از آثار اکران‌شده امسال، فیلم‌های اجتماعی با ساختار قابل‌دفاع هستند که می‌تواند برگ برنده خوبی برای عملکرد شورای صنفی نمایش، سازمان سینمایی و وزارت ارشاد در این حوزه باشد.
در مورد گیشه ۱۶ فیلمی که امسال نمایش داده شدند، ۲۰۹ میلیارد آن در اختیار سینمای کمدی و ۶۳ میلیارد نیز به سینمای اجتماعی و کودک تعلق دارد. اگر بخواهیم این آمار را کامل‌تر کرده و فیلم‌های کمدی سال گذشته که در سینمای امسال نیز نمایش داشتند را نیز مورد بررسی قرار دهیم متوجه می‌شویم که از مجموع گیشه امسال، ۲۲۵ میلیارد در اختیار آثار کمدی و ۷۵ میلیارد نیز در اختیار سینمای اجتماعی و کودک است. البته در این آمار باید به این نکته مهم اشاره داشته باشیم که سرفصل‌های زمانی خوب نظیر عید نوروز، عید فطر و آغاز تعطیلات تابستانی، زمینه را برای استقبال بیشتر از آثار کمدی فراهم آورده است.
البته این گزاره برای تمام کسانی که حتی آشنایی حداقلی با گیشه دارند، مبرهن است که همواره فیلم‌های کمدی، فروش به‌مراتب بیشتری نسبت به دیگر گونه‌های سینمایی دارند. در گیشه جهانی نیز وضع به همین منوال است و این رویکرد، موردی نیست که تنها در انحصار سینمای ایران باشد. نیاز مردم به شادی و تماشای فیلم‌های کمدی، در هر دوره‌ای وجود داشته و حتی آثار کارگردانان شاخصی چون داریوش مهرجویی، مسعود کیمیایی، اصغر فرهادی، سعید روستایی و . . . نیز در جدول فروش، پائین‌تر از آثار کمدی قرار می‌گیرند.
برای مشخص شدن این رویه ثابت، نگاهی به گیشه ۲ دهه اخیر سینمای ایران داشته‌ایم که این آمار نیز نشان می‌دهد که از مجموع ۱۰۰ فیلم پرفروش و پرمخاطب ۲ دهه اخیر سینمای ایران، ۶۷ درصد از این تعداد، آثار کمدی بوده‌اند.
حال اگر بخواهیم این آمار را به تفکیک مورد بررسی قرار دهیم، به موارد زیر می‌رسیم:
سال ۸۲: توکیو بدون توقف، عروس خوش‌قدم، دنیا، دختر ایرونی
سال ۸۳: کما، مارمولک، خوابگاه دختران، مهمان مامان
سال ۸۴: شارلاتان، شاخه گلی برای عروس، مجردها، مکس
سال ۸۵: آتش‌بس، زیر درخت هلو، شام عروسی
سال ۸۶: اخراجی‌ها، توفیق اجباری، کلاهی برای باران، کلاغ‌پر
سال ۸۷: چارچنگولی، دایره زنگی، زن‌ها فرشته‌اند، همیشه پای یک زن در میان است
سال ۸۸: اخراجی‌ها ۲، خروس جنگی، زندگی شیرینی، پسر تهرونی
سال ۸۹: لطفا مزاحم نشوید
سال ۹۰: اخراجی‌ها ۳، ورود آقایان ممنوع، شیش‌وبش، زنان ونوسی، مردان مریخی
سال ۹۱: کلاه قرمزی و بچه ننه، خوابم میاد، گشت ارشاد
سال ۹۲: رسوایی، تهران ۱۵۰۰، جابه‌جا
سال ۹۳: شهر موش‌ها، طبقه حساس، آتش‌بس ۲، معراجی‌ها، رد کارپت
سال ۹۹: خوب، بد، جلف ۲، آقای سانسور، زن‌ها فرشته‌اند
سال ۱۴۰۰: دینامیت، گشت ۳
سال ۱۴۰۱: انفرادی، بخارست، سگ‌بند
همان‌گونه که مشاهده می‌شود ۶۷ فیلم از میان ۱۰۰ فیلم پرفروش و پرمخاطب ۲۰ سال اخیر سینمای ایران را کمدی‌ها تشکیل می‌دهند. این آمار اگر ۱۰ فیلم پرمخاطب هر سال را در نظر بگیریم، به بالای ۷۰ درصد نیز می‌رسد. همچنین طی ۲ سال از این ۲۰ سال، هر ۵ فیلم پرفروش سال، آثار کمدی بوده‌اند.
برای ۷ سال نیز ۴ فیلم از میان ۵ فیلم از آثار کمدی بوده است. طی ۹ سال هم ۳ فیلم از ۵ فیلم، کمدی بوده‌اند. برای سال ۱۴۰۰ که سینما به‌دلیل کرونا، اکران چندانی نداشت، ۲ فیلم کمدی، پرفروش شد و برای سال ۸۹ نیز تنها ۱ فیلم پرفروش، در جمع ۵ فیلم برتر قرار گرفته است.
بنابراین این یک علاقمندی تاریخی است که همواره فیلم‌های کمدی، نه‌تنها با استقبال قابل‌توجهی از سوی مخاطب مواجه می‌شوند بلکه کمک بزرگی به گیشه سینما و فرآیند صنعتی‌شدن سینمای ملی کرده‌اند. در چنین شرایطی و درحالی‌که کشور نیاز به تزریق نشاط و شادی دارد این انتظار وجود داشته که فیلم‌های کمدی بیشتری نمایش داده شود که متاسفانه تنها ۴ فیلم کمدی برای سال جاری به روی پرده رفت که از این تعداد، تنها ۲ کمدی موفق به جذب مخاطب حداکثری شده است: فسیل که از ابتدای امسال روی پرده است و شهر هرت که اکنون ۲ هفته است که به نمایش درآمده.
اینکه مدیران سینمایی، با نمایش فیلم کمدی، متوجه آن قشر طالب کمدی هستند و حواسشان نیز به گیشه سالانه کشور است، یک بحث است و اینکه با نمایش فیلم در گونه‌های دیگری چون کودک، اجتماعی و . . . نیازهای سینمایی دیگر دوستداران سینما را پاسخ می‌دهند، یک بحث است که بررسی آمارها نشان می‌دهد که اگرچه سازمان سینمایی، گرایش بیشتری به سینمای اجتماعی دارد اما توانسته با انتخاب‌هایی هوشمندانه در حوزه انتخاب آثار موفق کمدی، نبض گیشه را در دست گرفته و راندمان بالایی را طی ۳ ماه اخیر امسال به ثبت برساند.
مهلت ارسال آثار به المپیاد فیلمسازی «دختران حوا» تا روز جمعه ۹ تیر ۱۴۰۲ تمدید شد.
به گزارش سینمای خانگی به نقل از ستاد خبری نخستین جشنواره بین‌المللی فیلم حوا، المپیاد فیلمسازی دختران حوا رویدادی است که به همت بنیاد سینمایی فارابی با همکاری بنیاد بین‌المللی گوهرشاد در ۲ بخش «ایده» و «فیلم» برگزار می‌شود.
این المپیاد با تاکید بر شعار «ما پای خانواده ایستاده‌ایم» و با لحاظ کردن لزوم بیان حقیقت و مقام والای زن در فرهنگ اسلامی- ایرانی، تأکید بر ارتقای جایگاه زن در همه ابعاد اجتماعی، حقوقی، سیاسی، فرهنگی و توانمندسازی دختران مستعد و فیلمساز ایران اسلامی، ۱۹ تا ۲۳ تیر و همزمان با نخستین جشنواره بین‌المللی فیلم حوا برگزار می‌شود.
در فراخوان المپیاد فیلمسازی دختران حوا که در سایت جشنواره و وبگاه بنیاد سینمایی فارابی قرار دارد، به شرایط سنی شرکت در این رویداد هنری، بخش‌های گوناگون آن، موضوعات و چگونگی ثبت نام اشاره شده است.
تهیه‌کننده سینما موضوع زن در سینمای ایران را یک موضوع جدی دانست و با بیان اینکه باید توجه جدی‌تری به این مقوله داشت، گفت: در سینما از فضاسازی کلیشه‌ای و نگاه تخت به جایگاه زن و مادر باید پرهیز کرد.
به گزارش سینمای خانگی از ایرنا، نخستین جشنواره بین‌المللی فیلم «حوا» به دبیری مهدیه سادات محور و با همت بنیاد بین‌المللی گوهرشاد ۱۶ تا ۲۳ تیر ۱۴۰۲ برگزار می شود.
ناصر باکیده به بهانه برگزاری نخستین جشنواره بین‌المللی فیلم حوا در پاسخ به اینکه آیا سینما می‌تواند ارتقادهنده جایگاه زن و خانواده باشد، گفت: قطعا همین‌طور است؛ سینما با توجه به اینکه گونه‌های متعدد و جذاب و خاص خودش را دارد چنین تاثیرگذاری‌هایی خواهد داشت. اگر نیم‌نگاهی به آثار سینمایی جهان در ژانر خانواده و فیلم‌های خانوادگی در عرصه سینما و تلویزیون داشته باشیم این تاثیرات را خواهیم دید.
او با تاکید براینکه سینما می‌تواند در هر موضوعی که هدف‌گذاری‌هایی صحیح صورت گیرد اثرات مثبت داشته باشد، افزود: طبیعتاً در کشورمان بعد از پیروزی انقلاب اسلامی توجه ویژه‌ای به ژانر خانواده و مضامین خانوادگی در سینما شد.
این تهیه کننده سینما تصریح کرد: موضوعاتی در ژانر خانوادگی وجود دارند که می‌تواند اثرات مثبت اخلاقی داشته باشند؛ ضمن اینکه خانواده شامل ارکان همسر، مادر و فرزندان است لذا در درون این خانواده موضوعاتی در زمینه کودک و نوجوان، زنان و مردان وجود دارد که تجمیع مجموعه این‌ها تنوع موضوعی خوبی برای سینما به‌همراه دارد.
باکیده خاطرنشان کرد: سینما در ذات صنعت و هنر است و از طرفی به‌عنوان رسانه می‌تواند نقش‌آفرینی کند و طبیعتاً می‌توانیم همه این جوانب را در آثار سینمایی که مربوط و منتسب به ژانر خانواده است، ببینیم. از طرفی این آثار باید دارای مضامین اخلاقی و خانوادگی باشند تا مخاطب و خانواده‌ها را جذب کند لذا این ژانر سینمایی باید تمام این خصوصیات را در خود داشته باشد تا تاثیرگذاری نهایی را محقق کند.
او درباره جشنواره بین‌المللی فیلم حوا و محوریت قرار دادن زن و خانواده در این رویداد گفت: زن و خانواده در فرهنگ ایرانی‌اسلامی ما نقشِ بسزایی دارند؛ کلمه‌ی مادر و نقش مادر در مباحثی مختلف تربیتی، اخلاقی و حتی اقتصادی محوری و اساسی است. یکی از ارکان اصلی و نقش‌محوری در خانواده را مادر برعهده دارد و بازی می‌کند که تجربه شیرین انعکاس نمونه‌های به‌شدت تاثیرگذار آن را در سینمای خودمان داشته‌ایم.
این تهیه کننده سینما افزود: زنانی که وجهه قهرمانانه و نقش مادر در سینمای ایران داشته‌اند بسیارند که در این زمینه می‌توان به فیلم «مادر» زنده‌یاد علی حاتمی اشاره داشت که ابعاد یک خانواده را به‌شدت مورد کندوکاو قرار می‌دهد تا مخاطب به‌نقش محوری مادر پی ببرد.
باکیده موضوع زن در سینمای ایران را یک موضوع جدی دانست و با بیان اینکه باید توجه جدی‌تری به این مقوله داشت، ادامه داد: در سینما از فضاسازی کلیشه‌ای و نگاه تخت به جایگاه زن و مادر باید پرهیز کرد.
او درباره برگزاری جشنواره‌های موضوعی گفت: معتقدم برگزاری اینگونه جشنواره‌های موضوعی که توجه ما را به یک موضوع خاص متمرکز می‌کند از دو جهت به‌شدت اثرگذار است؛ اولین بحث ارتباط و تمرکزی است که منجر به شناخت درباره موضوع جشنواره در سطح جامعه می‌شود یعنی با انتخاب و برگزاری جشنواره عموم جامعه درباره یک مفهوم تامل می‌کنند. سپس این جشنواره‌ها فضاسازی مثبتی را برای هنرمندان سینما صورت می‌دهند که می‌تواند زمینه‌ساز یک‌سری تولیدات فاخر را فراهم آورد.
باکیده به‌فضاسازی رسانه‌ای علیه جایگاه زن و خانواده پرداخت و تصریح کرد: درباره موضوع خانواده و زن تعابیر مختلفی وجود دارد؛ رسانه‌های معاند به‌شدت تلاش دارند زن ایرانی را دچار خلط مبحث کنند و او را از نقش‌آفرینی اصلی دور کنند که برگزاری چنین جشنواره‌هایی می‌تواند حرکت رو به جلویی ایجاد کند.
باکیده در پاسخ به‌اینکه تصویر سینمای ایران از زن ایرانی چقدر صحیح است، گفت: به‌نظرم نگاه مثبت به زن ایرانی در سینما کمتر دیده و تجربه شده است. بخش مهمی از انعکاس نقش و جایگاه زن می‌تواند در سینمای مستند صورت گیرد. باتوجه به تاریخ ۴۳ ساله‌ی انقلاب نمی‌توانیم چشممان را نسبت به زنان در هشت سال دفاع مقدس و یا همسران و مادران شهدا ببندیم درحالی که در روایت نقش آفرینی آن‌ها در ایجاد ایثارگری‌ها و جانفشانی‌های این زنان کم‌کاری شده است و باید با نگاه خاص‌تر این موضوع جبران شود.
او درباره نقش زنان در هشت سال دفاع مقدس گفت: قطعا نقش تجهیز روحی و روانی رزمندگان دوران دفاع مقدس که فرزندان و همسرانِ زنانِ این سرزمین بودند برای حضور در جبهه‌ها برعهده زنان بود؛ این زنان امروز نیز در جایگاه مادران و همسران شهیدان مدافع حرم نقش‌آفرینی می‌کنند و این مفاهیم به‌شدت می‌تواند مورد توجه هنرمندان سینما باشد.
این تهیه کننده سینما به پیشینه جشنواره‌های سینمایی با موضوع زن در کشورمان پرداخت و با بیان اینکه در گذشته جشنواره فیلم پروین اعتصامی با محوریت زنان برگزار می‌شد که ادامه‌دار نبود، گفت: جشنواره بین‌المللی فیلم حوا بخاطر توجه به زن و خانواده و قالب‌هایی را که شامل می‌شود و ابعاد بین‌المللی آن دارای نوآوری و جذابیت است که امیدوارم استمرار داشته باشد.
