دسته: سینما

زنده یاد نادر طالب زاده یکی از هنرمندانی است که سال های سال با عشق برای اعتلای فرهنگ و هنر انقلاب اسلامی تلاش کرده بود و در اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۱ به دیار باقی شتافت. همزمان با سالگرد درگذشت این هنرمند متعهد با ۳ تن از چهره های شناخته شده سینمای کشور آقایان: جواد شمقدری، محمدرضا اسلاملو و محمد قهرمانی به گفتگو نشستیم.

به گزارش سینمای خانگی به نقل از سینماپرس، نادر طالب‌زاده متولد ۱۳۳۲ در تهران و مستندساز، تهیه‌کننده و مجری تلویزیونی، و کارگردان اهل ایران بود. او دبیر کنفرانس بین‌المللی افق نو، دبیر جشنواره فیلم عمار، از افراد مؤثر در تأسیس شبکه افق سیما و عضو هیأت اندیشه‌ورز این شبکه بود.

طالب‌زاده دارای مدارک تحصیلی کارشناسی ادبیات انگلیسی از دانشگاه راندولف میکن و کارشناسی ارشد کارگردانی سینما از دانشگاه کلمبیا بود. او فعالیت هنری را از ۱۳۵۹ در صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران با ساخت فیلم‌های مستند آغاز کرد. از دیگر فعالیت‌های او می‌توان به تدریس در مرکز اسلامی آموزش فیلمسازی و مدیریت مرکز تحقیقات و مطالعات سینمایی در معاونت سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اشاره کرد. وی در جنگ بوسنی شرکت داشته‌است.

وی کارگردان سریال «بشارت منجی» و تهیه‌کننده برنامه «راز» بوده و از دیگر فعالیت‌های جنبی او می‌توان به تدریس در مرکز اسلامی آموزش فیلمسازی و مدیریت مرکز تحقیقات و مطالعات سینمایی در معاونت سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اشاره کرد. طالب زاده که در لیست شخصیت‌های تحریم شده از سوی آمریکا قرار داشت در جنگ بوسنی نیز شرکت داشته‌ است.

سه تن از اهالی هنر سینمای ایران آقایان: جواد شمقدری، محمدرضا اسلاملو و محمد قهرمانی همزمان با نوروز ۱۴۰۲ در فراق این هنرمند پیشکسوت سینمای کشور با سینماپرس گفتگو کردند و از او برایمان گفتند.

*****************

جواد شمقدری رئیس پیشین سازمان سینمایی با ارسال یک یادداشت اختصاصی به سینماپرس نوشت: مرحوم نادر طالب زاده از نمونه های بسیار درخشان افرادی است که با دم مسیحایی امام (ره) به حیات طیبه دست یافتند. امام (ره) بسان خورشیدی در آسمان تفکر و اندیشه ها و مکاتب ظلمانی جهان تابید و دلهای پاک و مشتاق حقیقت را جذب خود کرد. انقلاب اسلامی در عصر بی دینی و دین گریزی، داعیه نجات بشر و رهایی او از یوغ ستم ظالمان و حکومت های جائر را بر پایه دین و ایمان الهی سر داد. این پدیده ی نو و متفاوتی بود و آنهایی که در چرخ دنده های تمدن غربی و زندگی خالی از ایمان الهی گرفتار شده بودند و به دنبال راه نجاتی می گشتند عظمت آن را دریافتند و سر از پا نشناخته بسوی این شتافتند. نادر طالب زاده یکی از این عاشقان و طالبان این حقیقت بزرگ بود. خودش می گوید زمانی که گروه گروه افراد غرب زده و دست پرورده های فرهنگ آمریکایی راه خروج از ایران اسلامی را در پیش گرفته بودند وی سر از پا نشناخته راهی ایران می شود و به همه سرمایه های اجتماعی و داشته ها و موقعیت های کاریش در آمریکا پشت می کند. مرحوم طالب زاده عطای غرب را به لقایش می بخشد تا بتواند در هوای پاک انقلاب اسلامی نفس بکشد و خود را بالا بکشد. طالب زاده کار را از همان جا آغاز می کند که مهارتش را دارد. فیلمسازی و فعالیت رسانه ای و تلویزیونی محور تلاش او در خدمت به حرکت انقلاب اسلامی می شود. البته مثل همه ی کسانی که خود را وقف انقلاب و راه امام می کنند او هم خود را در این مسیر رها و یله می سازد و دوره ای کوتاه به کارهای جهادی از نوع دیگر می پردازد اما دست تقدیر او را به سمت همان توانایی ویژه اش یعنی کار هنری و رسانه ای سوق می دهد. شناخت عمیق او از قدرت شیطانی جریان صهیونیسم و آمریکای جهانخوار باعث شد عمده تلاش رسانه ای و فیلمسازی او در این راستا شکل بگیرد. او بیش از ما مفهوم آمریکا شیطان بزرگ را درک و هضم می کرد و برای همین تلاش کرد در آثار و ارتباطاتش ابعاد مختلف این پدیده ی شیطانی و صهیونی را بشناساند. چه زمانی که در جبهههای حق علیه باطل و چه در جنگ بوسنی حضور یافت و چه زمانی که فیلم مستند ساعت بیست و پنج را بر اساس واقعیتهای جامعه آمریکایی ساخت. انگیزه ی او از ساخت سریال منجی یا همان زندگی حضرت مسیح نیز باز بر این اساس بود که می خواست با تحریف تاریخی روایت یهودی از زندگانی حضرت مسیح مقابله کند و باور رایج در جامعه مسیحی را تغییر دهد و بر اساس انجیل به روایت بارنابا که صادق ترین روایت از مسیح است سریالش را ساخت. طالب زاده انسان بی ریا و بی تکلفی بود و در ارتباطاتش و مروادات دوستانه اش بخوبی این ویژگی را می دیدی. وی مدتی هم مدیر مرکز اسلامی فیلمسازی معاونت سینمایی شد و در این دوران سعی کرد شاگردانش را با همین تفکر و نگاه آشنا سازد.

اوج کارهای طالب زاده ساخت برنامه های گفتگو محور در سیمای جمهوری اسلامی ایران بود که سعی می کرد دریچه های متفاوتی از معرفت و حقیقت را به روی مخاطبانش بگشاید.

در سال ۸۸ من تلاش کردم در کنار جشنواره فیلم فجر عرصه های جدیدی از شناخت سینمای آمریکا و جریانات مظلوم فرهنگی در غرب را بازنمایی کنیم از مرحوم طالب زاده دعوت کردم این مسئولیت را بپذیرد و وی بدون لحظه ای درنگ لبیک گفت و کنفرانس هالیودیسم از دل این همکاری بیرون آمد. سال بعد به این کار ابعاد جدیدی دادیم و قرار شد جشنواره ای با هدف شناسایی فیلمسازان حقیقت جو و مخالف جریان صهیونیسم و آمپریالیسم آمریکا در جهان و فرصت نمایش فیلم های آنها در یک جشنواره را رقم بزنیم که حاصل این ایده، جشنوارهی افق نو شد. البته به دلیل محدودیت ها و موانعی که بر سرراه این جشنواره به وجود آمد در دوره های بعد این جشنواره به کنفرانس افق نو محدود گردید. این کنفرانس باعث شد مرحوم طالب زاده جریان بزرگی از متفکران و اندیشمندان اروپایی و آمریکایی را شناسایی کند که معترض سیستم کنونی غرب و فرهنگ منحط غربی بودند و بیش از همه با جریان تسلط صهیونیسم بین الملل بر همه شوون زندگی مردم جهان مخالفت داشتند و زخم خورده ی این تقابل بودند. جالب است این افراد که همگی از اندیشمندان و صاحب نظران و اساتید دانشگاه بودند برای اولین بار احساس می کردند مامن امنی برای بازگویی دیدگاهها و نظراتشان یافته اند. افق نو فرصتی شده بود تا عقده های خفته ی چندین ساله شان را باز گویند و مرحوم طالب زاده بسان پناهگاهی برای این افراد شده بود.

مجموعه کارهای طالب زاده را به یقین می توان از جنس جهاد تبیین تلقی کرد. برای من افتخاری بود که با این روح پر تلاش و ناآرام که در جستجوی بازنمایی لایه های مختلف حرکت انقلاب اسلامی می جوشید از سال ۶۴ آشنا شدم و توفیق دیدارهای متعدد و نشستهای دوستانه و کاری با یکدیگر داشتیم. حقیقتا از دست دادن نادر طالب زاده در زمانه ای که بیش از هر دوره ای تحرکات جریانات مقابله با انقلاب اسلامی ذیل طرح صهیونیسم و آمریکای جهانخوار اوج گرفته خسارت بزرگی است. اما خوشحالیم میوه ی پر ثمر مجاهدتهای عاشقان انقلاب اسلامی امروز در جبهه مقاومت در منطقه به ثمر نشسته است. بی تردید جریان و فرهنگ مقاومت دست بلند انقلاب اسلامی در منطقه و جهان است که امیدواریم با بذرهایی که به همت افرادی همچون مرحوم طالب زاده پاشیده شد بزودی شاهد تحولات و دگرگونی های مصلحانه ای در عرصه بین المللی باشیم.

محمدرضا اسلاملو کارگردان سینما در این باره به سینماپرس گفت: رفاقت من با حاج نادر طالب زاده به سال ها قبل بر می گردد. او انسانی بی نظیر، دارای قلبی مهربان، بسیار خونگرم، خوش قلب و صاحب قلبی رئوف بود. هر کس یک بار با او برخورد می کرد ناگاه جذب وی می شد چرا که نیتی خالص و الهی داشت و قلب کودکانه و مهربانش به او کمک می کرد که با دیگران ارتباط برقرار کند؛ حاج نادر به علاوه شوخ طبع بود و همین شوخ طبعی اش باعث می شد کارها برایش ساده شود.

وی ادامه داد: او علاوه بر این خصایص انسانی متعهد، انقلابی و خستگی ناپذیر نیز بود؛ در بحث ترویج و توسعه سینمای استراتژیک تلاش بسیار می کرد و آرزوی من و او از سال های دور این بود که بتوانیم این سینما را رشد دهیم.

اسلاملو خاطرنشان کرد: در دوره ریاست حاج جواد شمقدری در سازمان سینمایی فرصتی فراهم شد تا مسأله سینمای استراتژیک مطرح شود چرا که او مدیری بود که می خواست حرکت متفاوتی را در این سینما ایجاد کند. ما معتقد بودیم بدنه سینما باید به جای سینمای سرگرمی، سینمای استراتژیک شود و همواره مثال می زدیم کشورهایی نظیر روسیه و لهستان هم سینمای بدنه شان استراتژیک است و پای اهداف نظام شان ایستاده اند و بر اساس آن اهداف به پیش می روند.

کارگردان فیلم های سینمایی «شهابی از جنس نور» و «باغ سید» متذکر شد: همین الآن هالیوود در راستای اهداف نظام سلطه آمریکا جلو می رود. حاج نادر معتقد بود سینمای ما باید استراتژیک شود و این اتفاق برخلاف اهداف و مقاصد انتلکتوئل ها بود و به همین دلیل همواره تلاش می کردند تا بنده و حاج نادر را نکوهش کنند.

این سینماگر یادآور شد: اما حاج نادر هیچ وقت از پا ننشست و همیشه کارهای خاص انجام می داد. او مستندهای عالی در راستای اهداف بین الملل نظام تولید کرد؛ او اولین شخصی بود که در صدا و سیما با او برخورد کردم و در نگاه اول فکر کردم آمریکایی است!

اسلاملو افزود: من حاج نادر و شهید آوینی را بسیار دوست داشتم؛ این دو انسانی بودند که غیر از نگاه استراتژیک نگاه دیگری نداشتند. زنده یاد طالب زاده در عمل توانست با حرکات جمعی و سمینارهای مختلف قدم های مثبتی برای رشد و تحول سینمای استراتژیک و مقاومت اسلامی بردارد.

وی در پایان این گفتگو تأکید کرد: نیت او خیر بود. ااو نیت داشت که بتواند در زمینه رسانه بصری سینما و تلویزیون آثار آبرومند به میدان بیاورد و خداوند کمک کرد و راه را برای او باز کرد. او با دلش به میدان آمد و توانست فصل درخشانی را از انسان رسانه استمرار بخشد.

محمد قهرمانی تهیه کننده سینما نیز در گفتگو با سینماپرس اظهار داشت: زنده یاد طالب زاده به معنای واقعی کلام یک مدیر جهادی در حوزه فرهنگی و هنری کشور بود. او همه شاخصه های یک مدیر جهادی را داشت و فردی به شدت فکور و دلسوز و با گذشت بود.

وی ادامه داد: او که سال ها در آمریکا زندگی کرده بود برای کشور دست شست و به ایران اسلامی آمد و برای آرمان هایش از خودگذشتگی نشان داد. زنده یاد طالب زاده انسانی خستگی ناپذیر بود و در همه عرصه های هنری حضور داشت و سعی می کرد کمک کننده باشد. او بسیار خوش فکر بود و فکر می کرد برای انقلاب چه بکنیم و جشنواره عمار ثمره فکر و ایده ایشان بود.

قهرمانی با بیان اینکه این ویژگی های خاص باعث ماندگاری زنده یاد طالب زاده در تاریخ کشور شد اظهار داشت: اگر مدیران فرهنگی تنها چند درصد از ویژگی های زنده یاد طالب زاده را داشتند سینما دچار روزمرگی نمی شد و به این حال روز رقت بار کنونی نمی افتاد.

سیدمحمد حسینی با اشاره به اینکه در سینمای ایران برای روایت عملکرد کشورمان در جنگ‌های اخیر منطقه اثر چندانی تولید نشده، تأکید کرد: کشورهایی چون ترکیه که اتفاقاً در کشتار مردم کردنشین حامی داعش بودند، فیلم‌هایی می‌سازند که قصه را برعکس تعریف می‌کنند و خود را در مقابل داعش و قهرمان نجات‌دهنده مردم کرد نشان می‌دهند.

به گزارش سینمای خانگی به نقل از سینماپرس، انجمن سینمای دفاع مقدس سال‌هاست که در حوزه تولید فیلم‌های سینمایی در حوزه مقاومت و دفاع مقدس فعالیت دارد و در سالی که گذشت نیز فیلم ضعیف «اتاقک گلی» با سرمایه‌گذاری نجومی و غیر منطقی این انجمن در جشنواره فیلم فجر حضور داشت.

برای شناخت بیشتر از وضعیت فعلی و درک این واقعیت که این انجمن در حوزه تولید آثار سینمایی دچار چرخه معیوب تولید وبزرگنمایی فعالیت‌های خود شده است می‌توان به مرور گفتگو سیدمحمد حسینی (مدیرعامل انجمن سینمای دفاع مقدس) با ایلنا پرداخت که در ادامه مشروح این گفتگو را می‌خوانید:

انجمن سینمای دفاع مقدس برای امسال چه برنامه‌هایی در نظر دارد؟

در سالی که گذشت انجمن روی فیلم «اتاقک گلی» سرمایه‌گذاری کرد که به نظر من فیلم موفقی بود و نکته بسیار مهمی که داشت این بود که هم تهیه‌کننده و هم کارگردان هر دو تجربه اولشان بود و علی‌رغم این موضوع فیلم نمره قابل قبول و خوبی گرفت. در سال جدید یک پروژه ملی خیلی بزرگی را شروع کردیم که «ارس» نام دارد و اگر توفیق باشد این فیلم ساخته می‌شود.

مسئله اصلی در اعلام برنامه‌ها دو وجه دارد؛ پروژه‌هایی که در ذهن ما برای ساخت و تولید وجود دارد که الان ۱۵ فیلمنامه آماده برای تولید داریم و در واقع زیرساخت خوبی برای تولید فیلم وجود دارد و یکسری جوان با انگیزه که می‌توانند آثار خوبی تولید کنند و البته وجه دیگر واقعیتی است که در میدان جامه عمل به آن پوشانده می‌شود و همه آن در گروی مسائل دیگری مثل مسائل مالی است. طبیعتاً سینما هنر گران‌قیمتی است و باید زمینه مالی برای تولید فراهم باشد. طبیعتاً نهادها و ارگان‌هایی که می‌توانند فیلم بیشتری تولید کنند جذب سرمایه بهتری داشته‌اند و می‌توانند فیلم‌های بهتری هم تولید کنند. به نظر من این مسئله بسیار مهمی است؛ ما وقتی برنامه‌ای را اعلام می‌کنیم آن برنامه خواست ذهنی ما است اما اینکه خواسته ذهنی جامه عمل پوشانده شود نیاز به سرمایه دارد که باید بتوانیم آن سرمایه را فراهم کنیم.

با توجه به وضعیت جاری اجتماع و بودجه اندک دولت اتفاقی که رخ می‌دهد این است که همچنان تولید همینطور لاغر پیش می‌رود اما باید بدانیم سینمای دفاع مقدس یک سینمای گرانقیمت است و از طرفی این سینما به دلیل گران بودن بازگشت گیشه‌اش به لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نیست و این باعث می‌شود که بخش خصوصی در این حوزه رغبتی نداشته باشد و این سینما صرفاً در حوزه تولیدات ارگانی قرار بگیرد.

این وضعیت در همه دولت‌ها بوده و در همه جای دنیا هم به همین شکل است. کسانی که می‌گویند سینمای آمریکا مستقل است یا معنای استقلال را نمی‌دانند یا اصلاً نمی‌دانند سینما چیست و آمریکا کجاست چراکه در آمریکا سینما اتفاقاً همان دولت است. من تصور می‌کنم آنچه که در ایران رخ می‌دهد در واقع خیلی کوچک‌تر از حمایتی است که در کشورهای دیگر دنیا جریان دارد. در کشورهایی مثل چین، روسیه یا کشورهای اروپایی و… سرمایه‌گذاری‌های هنگفتی برای سینما صورت می‌گیرد.

یعنی از نظر شما تا امروز در حوزه سینما حمایت‌های کافی و مناسبی از سوی ارگان‌ها صورت نگرفته است؟

برای شما یک مثال می‌زنم که تراژیک است. در جنگ عجیب و غریب منطقه ما مهم‌ترین کنشگر میدان بودیم؛ سوریه، یمن و لبنان را از حلقوم صهیونیست‌ها بیرون کشیدیم و قهرمان‌های جدی واقعی داریم که در این مناطق شهید شدند ولی هند فیلم می‌سازد که در این جبهه‌ها جنگیده و با اشغالگران مبارزه کرده، چین که حتی یک گلوله در این جبهه‌ها شلیک نکرده فیلم ساخته که در این جبهه‌ها می‌جنگد، سوئد هم حتی درباره جنگ‌های منطقه فیلم ساخته، روسیه هر سال فیلم می‌سازد و ترکیه به طور کل واقعیت را در فیلم‌هایش تغییر داده و چیز دیگری به نفع خود روایت می‌کند.

مثلاً در کوهستان سنجار یا بخشی از جنایتی که داعش در فضای کردنشین مرتکب شد با حمایت مستقیم ترکیه بود و اتفاقاً جایی که ترکیه بیشترین حمایت را داشت در همینجا از داعش بود، هنوز هم ادلب در اختیار النصره است و النصره پیاده نظام ترکیه است. ترکیه از داعش در جنایت علیه کردها حمایت کرد اما فیلم «جان فدا» را ساخته که اصلاً واقعیت را تغییر داده و در این فیلم خود را به عنوان نجات‌دهنده مردم کرد معرفی می‌کند.

از نظر شما انفعال ما به دلیل مشکلات اقتصادی است؟

ما در این جبهه‌ها با صهیونیست‌ها مبارزه می‌کنیم اما نمی‌توانیم از این مبارزات فیلم بسازیم و این فاجعه است. مرزهای ما امروز به مدیترانه رسیده، ما در آن مناطق حضور داریم؛ من نمی‌خواهم سیاسی حرف بزنم و همه این حرف‌ها صرفاً بیان واقعیت‌ها است. ما در میدان عمل حضور پر رنگی داریم اما در فضای فرهنگی کاری نمی‌کنیم و خیلی ضعیف هستیم.

حوزه فرهنگ نیاز به سرمایه‌گذاری دارد، در حوزه تولید و زیرساخت باید اقدامات جدی داشته باشیم. چرا فیلمی درباره نیروهای دریایی ما ساخته نمی‌شود؟ ملتی که می‌خواهد رنگ توسعه را ببیند باید به بخش نیروهای دریایی‌اش توجه داشته باشد. دریا فضا و حسی دارد که فیلمساز باید توانایی خلق و انتقال آن حس را داشته باشد اما دلایل زیادی وجود دارد که اصلاً چنین فیلمی ساخته نمی‌شود.

یکی از دلایل اصلی این است که ما اصلاً زیرساخت لازم را نداریم. ما با دزدان دریایی سومالی می‌جنگیم، اصطلاحاً حسابشان را می‌رسیم و اتفاقاً آمریکایی‌ها را از دست دزدان دریایی سومالی آزاد می‌کنید و قهرمان ارتش ما این کار را انجام می‌دهد اما دو سال بعد آمریکایی‌ها «ناخدا فیلیپس» می‌سازند و ماجرا را تحریف شده به نفع خود روایت می‌کنند چون ما اصلاً زیرساخت تولید چنین اثری را نداریم. در واقع در کشور ما زیرساخت تولید بعضی از آثار سینمایی اصلاً وجود ندارد و سرمایه‌گذاری می‌خواهد. اگر ارتش و سپاه از فیلمسازان فیلم دریایی می‌خواهد باید زمینه‌اش را برای ما فراهم کند.

آیا نمی‌توان گفت که ارگان‌های مختلف اهمیت فیلم و سینما را درک نکرده‌اند و به همین دلیل از ساخت فیلم حمایت نمی‌کنند؟

بله ارگان‌های مختلف باید به این درک برسند که سینما و فیلمسازی امروز بسیار مهم است. سینما آنقدر مهم است که می‌تواند نگاه همه دنیا را نسبت به ما تغییر دهد. در همین بحث فیلمسازی در دریا باید بگویم که دریا ادبیات و فضای قابل فهمی برای همه دنیا دارد، تصاویر زیبایی به فیلمساز می‌دهد و علاوه بر ارزش‌های استراتژیک چنین فیلم‌هایی می‌توانند ارزش هنری بالایی هم داشته باشند.

چرا نهادها و انجمن‌های سینمایی که در تولید فیلم نقش دارند به جای جذب سرمایه به فروش بالای فیلمشان در گیشه توجه ندارند که از آن طریق بتوانند به درآمد و سرمایه برای تولید فیلم‌های بعدی برسند؟

ایجاد گیشه نکته بسیار مهمی است، ما باید جذابیت ایجاد کنیم تا زمینه را برای بازگشت سرمایه فراهم شود. در گیشه ایران اگر شما فیلمی با ۱۵ میلیارد تومان بسازید در صورتیکه فیلمتان طنز باشد احتمال دارد که به سرمایه اولیه‌تان برسید. این نشان می‌دهد که گیشه ایران ظرفیت محدودی دارد و برای تولیدات پر هزینه نمی‌توان به آن چندان امیدوار بود.

به نظر من ما باید با کشورهای همسو در اکران فیلم‌هایمان تعامل داشته باشیم. دوره حضور در جشنواره‌ها به پایان رسیده، ما توانایی هنری خود را به دنیا ثابت کرده‌ایم؛ راجر ایبرت درباره فیلم‌های ایرانی می‌گوید: «با پول کافه‌هایی که در فیلم‌های ما خرج می‌شود، ایرانیان فیلم‌هایی می‌سازند که تحسین‌برانگیز است.»

به نظر من ما در حوزه سینما خود را ثابت کرده‌ایم ولی در حوزه گیشه جهانی عملکرد خوبی نداشتیم. ما باید زمینه فروش ایجاد کنیم؛ پاکستان یک سوم مساحت ایران است و نزدیک سه برابر ایران جمعیت دارد و خوراک سینمایی‌اش را هند و ترکیه تأمین می‌کنند و جالب است که مردم پاکستان گرایشی به آن فرهنگ‌ها ندارند و بیشتر مجذوب فرهنگ ایران هستند و سینمای ایران را دوست دارند اما ما بلد نیستیم آنجا گیشه داشته باشیم.

روسیه گیشه سینمای بسیار قدرتمندی دارد، ما با این کشور مشترکاتی داریم در برخی مناطق در جبهه سوریه با این کشور هم‌رزم بودیم و علیه داعش جنگیدیم. ما می‌توانیم با همکاری هم فیلم بسازیم و این قصه‌ها را روایت کنیم.

چرا برای ساخت چنین آثار مشترکی اقدام نمی‌کنید؟

این کار ما نیست، باید رایزنی فرهنگی ما در حوزه دیپلماسی عمومی این اقدامات را انجام دهد. من نمی‌دانم چرا آن‌ها فکر می‌کنند که با یک نمایشگاه ایران باستان کار خود را انجام داده‌اند. قطعاً بسیار خوب است که ما به گذشته‌مان فخر بورزیم و سرمان را بالا بگیریم اما نباید امروز و اکنون را فراموش کرد.

آمریکایی‌ها مقالات و کتاب‌های متعددی چاپ کرده‌اند؛ مثل «بازداری شیعه» که ولی نصر پسر سید حسین نصر این کتاب را نوشته است و در آن به این مسئله اشاره می‌کند که شیعه و ایران دوباره به سمت احیای امپراطوری فارس می‌رود؛ آن‌ها خودشان این حرف را زده‌اند و مشخص است که به قدرت ما پی برده‌اند اما اینکه ما این قدرت را به زبان فرهنگی ابراز کنیم نیازمند ملزومات فرهنگی هستیم، ملزومات فرهنگی با دیپلماسی عمومی فراهم می‌شود و امروز مهم‌ترین دیپلماسی عمومی در دنیا زبان تصویر است.

امروز تصویر زبان ارائه فرهنگ است، کره از یک افسانه دروغین «جومونگ» می‌سازد و ما می‌بینیم و لذت می‌بریم و در عین حال تصور می‌کنیم که آن‌ها تاریخ دارند در حالیکه اینگونه نیست.

به دست آوردن گیشه تنها در کشورهای منطقه شاید به لحاظ اقتصادی برای ما آورده‌ای داشته باشد اما در بحث معرفی فرهنگمان یا اقداماتمان در منطقه لازم است که فیلم‌هایمان در دیگر نقاط دنیا نیز اکران شوند.

به اعتقاد من اگر می‌خواهیم بازار پیدا کنیم اول باید وجه مشترک بازار را با خودمان بسنجیم. در بازار باید چنین کاری انجام دهیم و این ادبیات خاص بازار است. اروپا و آمریکا مطلقاً به مقاومت ما نگاهی نخواهند کرد. اصلاً لازم نیست به بازار آن‌ها توجه کنیم چراکه اگر درگیر این موضوع شویم باید شبیه آن‌ها شویم و ادای آن‌ها را در بیاوریم؛ ما تا هزار سال دیگر هم ادای تروفو را در بیاوریم تروفو نمی‌شویم چون اروپایی نیستیم.

شهید آوینی می‌گوید مردم جهان جان فورد را می‌ستایند چون به شدت آمریکایی است و کوروساوا را می‌ستایند چون به شدت ژاپنی است؛ ما هم باید خودمان باشیم و در واقع باید ایرانی باشیم. اگر خودمان باشیم جهان هم ما را دوست خواهد داشت اما فکر می‌کنم ما امروز کمی درگیر ادا در آوردن شده‌ایم.

به نظر من به دست آوردن بازار اروپا برای ما خیلی سخت است، هر چند که می‌بینیم در این سال‌ها سینمای کره‌جنوبی موفق به انجام این کار شده و هم بازار اروپا و هم بازار آمریکا را به دست آورده است و سینمای ترکیه هم تا حدی موفق شده است. این‌ها سینماهای رقیب ما بودند و همانطور که در خودروسازی به کره باختیم و به این باخت هم افتخار می‌کنیم در سینما هم باخته‌ایم.

چرا باید به باخت افتخار کنیم؟

نمی‌دانم و برایم عجیب است. این تحقیر یک ملت است و اسم خودروسازی‌مان را باید همین بگذاریم؛ تحقیر یک ملت. ما در این حوزه باخته‌ایم و در سینما هم همینطور است.

کره‌جنوبی نگاهش به جشنواره نیست، شاید بعد از سال‌ها چندین جایزه هم در جشنواره‌های آمریکایی و اروپایی برنده شود اما در مقیاس بزرگ‌تر می‌بینیم که تمرکز اصلی آن‌ها روی بازار اروپا و آمریکاست و موفق هم هستند و اتفاقاً کره پس از اروپا و آمریکا در تلاش است که وارد گیشه چین هم بشود، این تلاش را آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها هم می‌کنند؛ مارول رسماً اعلام می‌کند که حاضر است فیلم‌هایش را برای اکران در سینماهای چین سانسور کند و حتی کاراکتر چینی در فیلم‌هایش قرار می‌دهد. این نشان می‌دهد که گیشه اهمیت بیشتری از جشنواره‌ها دارد و گیشه چین یکی از بزرگ‌ترین گیشه‌های جهان است و به دست آوردن آن قاعده‌ای دارد که باید آن را بلد باشیم. اصل ماجرا این است که سینمای مقاومت باید از این پیله خود که فقط برای بیننده داخل ساخته می‌شود، خارج شود و فیلم‌هایی ساخته شوند که هم حکایت‌گر روز باشند و هم بحث مقاومت را مطرح کنند.

به عنوان مثال به نظر من امروز داعش یکی از ترندهای بالای VOD دنیاست؛ فیلم‌ها و سریال‌هایی که درباره‌اش ساخته می‌شوند را همه دنیا می‌بینند؛ این زمینه وجود دارد و عجیب است که ما از آن استفاده نمی‌کنیم.

ما در جشنواره فیلم فجر فیلم‌های پر هزینه‌ای داشتیم که بحث مقاومت هم در آن‌ها مطرح بود اما چرا حتی یک فیلم هم به موضوع روز و داعش نمی‌پردازد و معمولاً نهادها و ارگان‌هایی که چنین فیلم‌هایی می‌سازند بیشتر به گذشته رجوع می‌کنند؟

بله با این نکته موافقم و شاید دلیل آن به این موضوع مربوط می‌شود که ما و در واقع بدنه سینما هنوز باور ندارد که ما در منطقه چه کارهایی انجام دادیم. باور کنید ما خیلی قوی هستیم و کارهای بزرگی انجام دادیم. ما همیشه از نداشته‌هایمان آسیب دیده‌ایم و حالا که از داشته‌هایمان می‌ترسند از این مسئله چیزی نمی‌گوییم و قدر آن را نمی‌دانیم. ما خودمان را باور نکرده‌ایم و با اعتماد به نفس خود را معرفی نمی‌کنیم.

باید این کار را در سینما انجام دهیم، بدنه سینما ما به لحاظ تکنیک هیچ چیزی از دنیا کم ندارد و حتی بعضی از کارگردان‌ها و افراد فنی سینمای ایران در سطح یک دنیا یا حتی شاید جزو افراد منحصر به فرد دنیا باشند اما دریغ و افسوس که از این توانایی استفاده‌ای نمی‌شود.

در فیلمنامه‌هایی که انجمن سینمای دفاع مقدس در دستور ساخت دارد، به موضوع روز نیز پرداخته شده است؟

بله فیلمنامه بسیار خوبی درباره داعش داریم و به نظر من حتی این فیلمنامه حیرت‌انگیز است اما اینکه چه زمانی ساخته می‌شود همه چیز به پول و سرمایه وابسته است.