دکتر حبیب الله مازندرانی
در پی انتشار یادداشتی در سایت سینماپرس با عنوان” ضرورت اصلاح در مسیر آمده” به قلم سرکار خانم فاطمه سادات ناظمی، ضمن احترام به آزادی بیان و نقد سازنده، نگارنده ضروری می‌داند تا نکات ذیل را با افکار عمومی و جامعه فیلم‌سازان در میان بگذارد:
۱. سینمای دفاع مقدس و مقاومت، به عنوان یکی از تأثیرگذارترین و ماندگارترین ژانرهای سینمای ایران، از نخستین سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی تا به امروز، نقش سترگی در ثبت و بازنمایی ایثارگری‌ها و حماسه‌های رزمندگان اسلام در دوران هشت سال دفاع مقدس و همچنین مقاومت در برابر استکبار ایفا کرده است. این حوزه سینمایی، علیرغم تمامی چالش‌ها و محدودیت‌های موجود از جمله کمبود منابع مالی، فقدان زیرساخت‌های فنی تخصصی و فشارهای سیاسی و فرهنگی داخلی و خارجی، و جامعه‌های رسانه‌ای مسموم، توانسته است کارنامه‌ای قابل توجه از خود به جای بگذارد.
بررسی آماری تولیدات سینمایی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تصویری روشن از جایگاه ژانر دفاع مقدس ارائه می‌دهد. با نگاهی به کارنامه سینمای ایران از سال ۱۳۵۷ تاکنون، حدوداً ۳۰۰۰ فیلم سینمایی به روی پرده رفته است. از این میان، نزدیک به ۳۰۰ اثر، مستقیماً به حوزه دفاع مقدس و مقاومت اختصاص دارند. این رقم، هرچند در نگاه اول ممکن است در مقایسه با کل تولیدات، عددی کوچک به نظر برسد، اما وقتی آن را در کنار سایر ژانرهای ملی و موضوعی قرار می‌دهیم، اهمیت و جایگاه ویژه‌ای را نمایان می‌سازد.
اگر آثار مرتبط با دوران انقلاب اسلامی را نیز به این مجموعه بیفزاییم، سهم سینمای دفاع مقدس و مقاومت در سبد تولیدات سینمایی کشور به حدود ۱۰ تا ۱۲ درصد می‌رسد. این نسبت، در مقایسه با سایر ژانرهای سینمایی ملی که غالباً سهم کمتری را به خود اختصاص می‌دهند، جایگاه ممتازی را برای این ژانر ارزشمند محسوب می‌گردد. این جایگاه، نشان‌دهنده اهتمام نظام فرهنگی و سینمای ایران به این حوزه مهم است، اما نباید موجب غفلت از کمیت و کیفیت مطلوب و یا فرصت‌های از دست رفته گردد. این ژانر است.
۲. سینمای دفاع مقدس و مقاومت، به دلیل ماهیت موضوعی خود، همواره با پیچیدگی‌ها و هزینه‌های تولید قابل توجهی روبرو بوده است. پرداختن به موضوعاتی چون جنگ، بازسازی وقایع تاریخی، نمایش جبهه‌های میدانی، سفرهای میدانی به مناطق عملیاتی، بکارگیری بازیگران و عوامل حرفه‌ای برای ایفای نقش‌های خاص، و بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته، جذابیت سرمایه‌گذاری بخش خصوصی را به دنبال نداشته و سودآوری بیشتری نسبت به سینمای تجاری ندارد.
با توجه به ماهیت موضوعی و هزینه‌های بالای تولید، بخش خصوصی به دلیل عدم اطمینان از بازگشت سرمایه و سودآوری، تمایلی به سرمایه‌گذاری در این حوزه ندارد. حتی در صورت اکران موفق، گیشه فیلمهای این ژانر معمولاً به اندازه فیلمهای کمدی یا اکشن نیست. بنابراین، حمایت نهادهای فرهنگی و انقلابی از این حوزه نه به عنوان رانت، بلکه نشانه تعهد و مسئولیت ملی آنها در قبال بزرگ‌ترین سرمایه‌های هویتی و تاریخی ملت ایران است. این نهادها، وظیفه خود می‌دانند که از تولید آثار ارزشمند در این زمینه حمایت کنند تا چراغ راهنمای نسل‌های آینده باشند. حمایت از این سینما، در واقع سرمایه‌گذاری بر روی ترویج فرهنگ ایثار، شهادت، و مقاومت در جامعه است که ارزش‌هایی بنیادین محسوب می‌شوند.
ادعای مطرح‌شده مبنی بر «بی‌کیفیت بودن» کلیه آثار تولید شده در حوزه سینمای دفاع مقدس و مقاومت، ادعایی است که با واقعیت فاصله بسیاری دارد. هنگامی که کیفیت یک اثر سینمایی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد، باید شرایط تولید آن نیز در نظر گرفته شود. بسیاری از فیلمهای دفاع مقدس، در شرایطی ساخته شده‌اند که دسترسی به امکانات روز سینما، یا حتی سوخت و مواد اولیه، محدود بوده است. با این حال، سازندگان توانسته‌اند آثار قابل تحسینی خلق کنند.
همانطور که در هر ژانر سینمایی، آثاری با سطوح کیفی متفاوت وجود دارد، در سینمای دفاع مقدس نیز طیفی از آثار دیده می‌شود. برخی آثار به دلیل حمایت‌های بیشتر و یا بهره‌گیری از تیم‌های حرفه‌ای‌تر، از کیفیت فنی و هنری بالاتری برخوردارند، در حالی که برخی دیگر با محدودیت‌های بیشتری روبرو بوده‌اند. تعمیم کیفیت یک یا چند اثر به کل این حوزه، قضاوت نادرست است.
ما قدردان زحمات تمامی عوامل دخیل در تولید آثار سینمای دفاع مقدس هستیم. آنها با جان و دل، و با تکیه بر عشق به میهن و آرمان‌های انقلاب، در جهت حفظ و انتقال این میراث گرانبها کوشیده‌اند. کم‌توجهی به تلاش‌های آنان، یا برچسب زدن کلی به آثارشان، بی‌انصافی است.
درباره تخریب برخی سایت ها در سال‌های اخیر، با اتخاذ رویکردی که به جای نقد منصفانه، سیاسی‌کاری و انتشار مطالب تخریب‌کننده تمرکز داشته، به عاملی برای تضعیف اهداف عمومی، ایجاد فضای بی‌اعتمادی بین هنرمندان، و زیر سوال بردن دستاوردهای نظام فرهنگی کشور تبدیل می شوند. جا دارد فبل از انتشار هر نوشته ای ، لحظه ای نیم نگاهی به آن داشته باشند و حداقل تفاوتی بین نقد و تخریب قائل شوند. چرا که، تفاوت اساسی بین نقد سازنده و تخریب وجود دارد. نقد سازنده، با ارائه تحلیل، شناسایی نقاط ضعف، و پیشنهاد راه‌حل، به ارتقاء کیفی کمک می‌کند. اما رویکرد «سینما پرس»در بسیاری از موارد، فراتر از نقد رفته و به تخریب شخصیت‌ها، نهادها، و آثار هنری پرداخته است. به نظر می‌رسد بخش قابل توجهی از این دست مطالب، با اهداف سیاسی خاصی هدایت می‌شود. این رویکرد، به جای تمرکز بر ارتقاء سینمای دفاع مقدس، آن را به ابزاری برای تسویه حساب‌های سیاسی تبدیل کرده است. انتشار مداوم مطالب جانبدارانه و تخریبی، باعث ایجاد جوی از بی‌اعتمادی بین جامعه سینمایی، هنرمندان، و نهادهای فرهنگی شده است. این بی‌اعتمادی، مانعی جدی برای همکاری‌های سازنده و پیشرفت حوزه فرهنگ است.
نظام فرهنگی کشور، علیرغم تمامی کاستی‌ها، دستاوردهای قابل توجهی در عرصه‌های مختلف داشته است. تخریب سازمان‌یافته این دستاوردها، به معنای تضعیف سرمایه فرهنگی ملت ایران است و نباید نادیده گرفته شود. رسانه‌ها نقش حیاتی در شکل‌دهی به افکار عمومی و فرهنگ جامعه دارند. استفاده نادرست از این ابزار، می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری داشته باشد. سازمان سینمایی دفاع مقدس و مقاومت، معتقد است رسانه‌ها باید در جهت ارتقاء فرهنگ و هنر گام بردارند، نه در جهت تخریب آن. ما هیچگاه مدعی بی‌نقص بودن تمامی آثار تولید شده در طول تاریخ سینمای دفاع مقدس و مقاومت نبوده‌ایم، اما معتقدیم این سینما همواره با محدودیت‌های جدی مواجه بوده و باید مسیر بهبود ادامه یابد. ما به واقعیت‌ها اذعان داریم و همواره به دنبال راه‌هایی برای ارتقاء کیفی آثار بوده‌ایم. نقد منصفانه همواره موجب پیشرفت است، اما تخریب هدفمند و بی‌پایه آثار هنری نه تنها کمکی به ارتقاء کیفیت نمی‌کند، بلکه انگیزه هنرمندان متعهد را کاهش می‌دهد. ما از نقد سازنده که با هدف ارتقاء هنر و فرهنگ ارائه می‌شود، استقبال می‌کنیم و از آن به عنوان یک ابزار برای بهبود استفاده خواهیم کرد. وظیفه ماست که میراث دفاع مقدس را به نسل‌های آینده انتقال دهیم، فارغ از رقابت‌های شخصی و نگاه‌های جناحی. این میراث، متعلق به تمامی ملت ایران است و باید پاس داشته شود.
