نویسنده: معاون سردبیر

مریم بحرالعلومی، از اعضای کانون کارگردانان و جامعه صنفی تهیه‌کنندگان سینمای ایران، که تاکنون افتخارات جهانی بسیاری کسب کرده ، داور جشنواره زنان ترکیه شد.
به گزارش پایگاه خبری سینمای خانگی به نقل از سایت جشنواره زنان ترکیه؛ «مریم بحرالعلومی» کارگردان و تهیه‌کننده سینما، به عنوان داور در آن جشنواره حضور دارد.
جشنواره بین‌المللی فیلمسازان زن، یکی از فستیوال‌های مهم و پر طرفدار آسیایی است که توسط انجمن کارگردانان زن‌ ترکیه از سال ۲۰۱۵ با تمرکز بر آثار سینمایی، کوتاه، انیمیشن، مستند ساخته شده توسط زنان، در شهر ازمیر برگزار می‌شود.
این کارگردان ایرانی به همراه سینماگرانی از کشورهای آلمان، فرانسه و ترکیه، تاریخ پنجم تا دهم می ۲۰۲۵ داوری فیلم‌های سینمایی حاضر در هشتمین جشنواره بین‌المللی Kadin Yönetmenler Festivali را نیز بر عهده دارند.

کارگردان فیلم سینمایی «پروین» با بیان اینکه جای زندگی‌نامه مفاخر در سینمای ایران خالی است، نسل جدید فیلم‌سازان بیشتر به تولید چنین آثاری توجه کنند.

به گزارش سینمای خانگی از ایرنا؛ فیلم سینمایی پروین به کارگردانی محمدرضا ورزی شامگاه ششمین روز جشنواره – سه شنبه ۱۷بهمن – در خانه جشنواره فیلم فجر اکران شد و سپس نشست خبر آن با حضور محمدرضا ورزی کارگردان، محمدرضا شریفی نیا تهیه کننده، مارال بنی آدم، آزیتا حاجیان، ملیکا شریفی نیا، علی کیان ارثی، محمدرضا شهبانی نوری، محمد شعبان پور، بازیگران، بهزاد عبدی آهنگساز، مسعود اوسطی طراح صحنه، مهدی حسینی وند تدوینگر، فرشاد خالقی فیلمبردار، رویا ابراهیمی طراح لباس، مهرداد جلوخانی صداگذار حضور داشتند.

ایده ساخت پروین حدود ۱۲ سال پیش در ذهنم شکل گرفت

محمدرضا ورزی کارگردان این اثر در ابتدای این نشست گفت: از همه دوستان به ویژه بانوان سپاسگزارم که فیلم را تماشا کردند. ایده این فیلم حدودا ۱۲ سال پیش در ذهن من شکل گرفت. علاقه‌مند هستم در حوزه مفاخر کار کنم و در سینمای ایران جای زندگینامه مفاخر خالی است. چند بار فیلمنامه را بازنویسی کردم و واقعا منابع زندگینامه‌ای پروین اعتصامی گسترده نیست.

کارگردان فیلم پروین بیان کرد: به میزانی که فیلم‌نامه نیاز داشت به فضل الله خان پرداختیم. تا جایی نشان دادیم که به طلاق رسید. طلاق که یکی از دستاوردهای آن اشعار خانم پروین اعتصامی بود. زندگی مفاخر را دوست دارم. نسل جدید فیلمساز بیشتر به تولید چنین آثاری توجه کنند. فیلم تختی و کمال الملک این دو بیوگرافی بودند که ماندگار شدند و جای این دست فیلم‌ها واقعا خالی است.

پروین در زمان خودش طمع شهرت را نچشید

ورزی مطرح کرد: درباره فرازهایی که انتخاب کردم از ابتدا با شریفی نیا مشورت می‌کردیم و هدف اصلی من از این بیوگرافی یک پیام بود. پیام من بیشتر این بود که یک زن در شرایط خاص دوران خودش برای تثبیت خود چقدر تلاش کرد و متاسفانه در زمان خودش طمع شهرت را نچشید. در زمان فیلمبرداری هم همچنان روی فیلمنامه کار می‌کردیم و سعی کردیم به مطلوب‌ترین شکل ممکن برسیم.

وی افزود: فروغ فرخزاد که اشعارشان را دوست دارم، نمیدانم چرا این مرزبندی بین دو شاعر اتفاق افتاد و قیاس شکل گرفت. خانواده در پروین شدن پروین اعتصامی بسیار تاثیرگذار بودند و به همین دلیل در این فیلم به زندگی این خانواده تمرکز شده بود. جایی که شکل‌گیری شخصیت پروین شکل گرفت؛ انتخاب من برای نقش پدر، خود شریفی‌نیا بودند؛ برخلاف نظر خود آقای شریفی نیا.

برای کل زندگی پروین باید سریال بسازیم

کارگردان پروین بیان کرد: یکی از مهمترین منابع ما، از نگاه منتقد و کسی است که دشمنی با پروین داشته است؛ کتابی تحت عنوان تهمت شاعری. نکاتی گفته بود که خود مشاهده کرده بود. فردی که بیژن بنفشه خواه نقش او را بازی کردند. مجموع مقالات و مصاحبه ها نیز از جمله منابع مهم ما بودند.

کارگردان فیلم پروین گفت: ما نمی‌توانستیم تمام ابعاد زندگی پروین را در یک فیلم نشان دهیم در غیر این صورت باید یک سریال می‌ساختیم. آگرین برگرفته از اشعار پروین بود. جایی که به مردم کمک و مهربانی می‌کرد و… . تلاش کردم و انتخاب کردم که این بخش از زندگی پروین را نشان دهم.

ابراز رضایت پدرم از نقشم در پروین بزرگترین سیمرغ من است

مارال بنی آدم گفت: بازی در این نقش سعادت بزرگی بود و بزرگترین شانس هنری من بود. من پیش از آغاز سر مزار پروین اعتصامی رفتم و کسب اجازه کردم. امیدوارم سینمای ایران از این مشاهیر بهره ببرد. زندگینامه افرادی که می‌تواند راه و روش درستی به ما بیاموزد.

وی ادامه داد: زمانی که به این پروژه اضافه شدم فرصت کمی داشتم و ساعت‌ها با آقای ورزی جلسه داشتیم و منابع را در اختیار من گذاشتند. از محققین هم درخواست کردم که مطالب و منابع مختلف از این بزرگوار را در اختیار من بگذارند. نامه‌هایی از این شاعر بزرگ را در اختیار من گذاشتند که به دوست صمیمی خود ارسال می‌کرده است. همه منابع را کنار هم قرار دادم و تلاش کردم تا از همه آن‌ها بهره ببرم.

بنی آدم بیان کرد: واقعیت رقابت سیمرغ جذاب است. ولی امیدوارم بازیگری که لیاقتش را دارد سیمرغ را به خانه ببرد. پدر و مادرم فیلم را دیدند و پدرم گفتند از تو راضی هستم و این بزرگترین سیمرغ برای من بود.

نسل نو بیشتر با فروغ آشناهستند ولی شعرهای پروین بسیار زیبا است

آزیتا حاجیان نیز مطرح کرد: برای من بازی در نقش مادر پروین افتخار بزرگی بود. شاید نسل نو بیشتر با فروغ آشنا باشند ولی واقعا پروین شعرهای بسیار زیبایی دارد. هر منبعی که بود در اختیار ما گذاشتند. مادر پروین هم مانند هر مادر دیگری نگران فرزندش بود. من یک مادر را با تمام دغدغه‌هایش بازی کردم.

ملیکا شریفی‌نیا بیان کرد: نقش آگرین برای من بسیار جذاب بود و این شخصیت زاییده تخیل نویسنده است و وجود خارجی ندارد. با تمام وجودم سختی‌ها و غمش را حس کردم. خیلی از آقای ورزی سپاسگزارم که به من کمک کردند. از مادر عزیزم و مارال نیز سپاسگزارم.

محمد شعبان‌پور دیگر بازیگر این فیلم گفت: من قرار بود فضل الله را بازی کنم اتفاقاتی افتاد و گفتند تو ابوالفتح را بازی کن. مدتی گذشت و گفتند پروین را بازی کن! خیلی سپاسگزارم از آقایان شریفی نیا و ورزی؛ خیلی سخت است در این فضا به کسی که کار اول سینمایی‌اش را انجام می‌دهد. بیشتر من را با کارهای طنز می‌شناسند و واقعا هر کسی این خطر را نمی‌کند. به همین دلیل از آقای ورزی و شریفی نیا سپاسگزارم. اگر نقش خوب درآمده شما به هم‌بازیهای من نگاه کنید.

محمدرضا شهبانی نوری بازیگر دیگر این فیلم گفت: بعد از ۲۶ سال آقای شریفی نیا دوباره یاد من کردند. ما در درخت گلابی کار کرده بودیم. آقای شریفی نیا به من کمک کرد. در این مدت ۲۰ فیلم کوتاه ساختم. از همه همکاران عزیز و بزرگوارم سپاسگزارم. از استاد عزیزم خانم حاجیان سپاسگزارم که به من بسیار کمک کردند.

وی ادامه داد: جنبه آموزشی سینما برای من بسیار مهم است. از اینکه در فیلمی بازی کردم که خاصیت آگاهی بخشی و سرگرمی هم دارد، واقعا خوشحالم. چنین آثاری می‌توانند به جامعه کمک کنند.

علی کیان ارثی صدابردار گفت: بیش از نیمی از صدای این اثر سر صحنه انجام شده است. در ساخت این گونه آثار خیلی صدابرداری کار سختی را در پیش دارد و به دیده شدن اثر کمک می‌کند.

در هر صحنه‌ای با حس و حال پروین وارد می‌شدم

فرشاد خالقی فیلمبردار این فیلم گفت: امیدوارم از فیلم خوشتان آمده باشد. برای فیلمبردار حضور در چنین آثاری خوشبختی است. این چندمین همکاری من با آقای ورزی بود. نوع دوربین و لنزها طوری بود که بتوانیم بافت مورد نظر فیلم را در بیاوریم و در بحث نور هم مثلا در نورپردازی «خانه پروین» تلاش کردیم از نورهای نرم استفاده کنیم. در هر صحنه ای با حس و حال پروین وارد می‌شدم. از گروه فیلمبرداری به طور ویژه تشکر می‌کنم.

بهزاد عبدی آهنگساز این اثر گفت: موسیقی فیلم یکی از پروژه‌های سخت و دومین تجربه همکاری من با آقایان شریفی‌نیا و ورزی بود. به خاطر ماجرایی که روی پرده اتفاق می‌افتد کار را بسیار دوست دارم و از کار خود راضی هستم. اگر اتفاقی افتاده مجموعه بوده و من هم تلاش کردم صدای دوستان را به گوش برسانم. ساز اصلی ویولن سل بود که نوعی صدای عاشقانه است. از ساز بالاوان و ارکستر زهی نیز در کار وجود داشتند.

وی افزود: موسیقی ریتم دارد. طبیعی است که موسیقی بدون ریتم اصلا وجود ندارد. اصل ماجرا این است ما تلاش کردیم ریتم را درنظر بگیریم اگر موفق بودم لطف خدا و همراهی دوستان بوده است.

مسعود اوسطی طراح صحنه در این نشست گفت: مانند کارهای تاریخی سختی‌های خود را داشت و تمام تلاش خود را کردیم تا به بهترین شکل ممکن کار را پیش ببریم.

مهرداد جلوخانی صداگذار این اثر گفت: سعی کردیم خارج از قاب چیزی انجام نشود.

دنیا دنبال چهره کاملا شبیه شخصیت نمی‌گردد

محمدرضا شریفی نیا گفت: الان دنیا دنبال چهره که کاملا شبیه باشد، نمی‌گردد. از نظر من یک پروین ساخته شد. من دیگر مارال بنی آدم را پروین می‌دانم. بسیار ارزشمند است که به یک شخصیت با مفاهیم درونی‌اش بپردازیم نه صرفا چهره.

وی درباره حاشیه‌هایی که درباره نزدیک نبودن شباهت چهره او با پدر پروین توضیح داد: چهره بیست و چند ساله پدر پروین را کنار تصویر شصت و خرده ای ساله من گذاشته و آن را مقایسه می‌کنند. واقعا دوست نداشتم به عنوان بازیگر در این پروژه باشم. ولی باعث افتخارم است که در این پروژه فاخر حضور داشتم. پروین تنها زنی است که حق خود را از جامعه گرفت.

جانشین وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: در چهل و دومین جشنواره فیلم فجر شاهد آثاری فاخر و خانواده‌پسند هستیم که باید از همه هنرمندان و سینماگران که با این اهتمام و دغدغه این فیلم‌ها را تولید کرده‌اند، تشکر کنم.

به گزارش سینمای خانگی از ایرنا؛ سیدمحمد هاشمی شامگاه سه شنبه – ۱۷ بهمن- در جریان بازدید از خانه چهل و دومین جشنواره فیلم فجر در برج میلاد در جمع خبرنگاران گفت: باید به همه دست اندرکاران و مسئولان زحمت کش جشنواره فیلم فجر باید تشکر کنم، این رویداد بزرگترین و معتبرترین رویداد فرهنگی کشور است،

وی گفت: لازم است از مجتبی امینی دبیر جشنواره تشکر کنم، از محمد خزاعی و همکاران سازمان سینمایی هم باید برای اجرای برنامه متراکم این دوره تشکر کنم.

جانشین وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بیان کرد: امسال در مجموع جشنواره خوب، آثار متعالی، با برنامه متراکم داریم و از نظر محتوا و فنون سینما حرکت رو به جلویی را شاهد هستیم، در این دوره فیلم‌های خوب و فاخر محترم و خانواده پسند داریم .باید از همه هنرمندان و سینماگران تشکر کنم که این اهتمام برجسته دارند و با این دغدغه آثار هنری مردم پسند ارائه کردند تشکر کنم.

تکریم مفاخر ملی ویژگی فیلم های این دوره جشنواره فجر است

هاشمی افزود: درباره نظارت بر محتواهای سینمایی هیچ کش‌مکشی نداریم؛ طبق توافقی که از قبل بوده با صدا و سیما بوده و هست، در هر بستری نظارت بر آثار سینمایی بر عهده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.

وی تصریح کرد: ویژگی برجسته این دوره از جشنواره حضور آثاری با محوریت تکریم مفاخر ملی است، جشنواره امسال چه در بخش ورودی اولیه فیلم‌ها و چه در بخش انتخاب، رونق خوب و ملموسی داشت.تکریم مفاخر ملی امسال در جشنواره یک نقطه برجسته و امیدآفرین است.

چهل‌ودومین جشنواره بین المللی فیلم فجر شامگاه چهارشنبه -۱۱ بهمن- رسما افتتاح و از روز پنجشنبه اکران فیلم‌ها در خانه جشنواره (برج میلاد تهران) و سینماهای مردمی آغاز شد؛ ۲۲ فیلم در بخش سودای سیمرغ، ۱۲ فیلم در بخش نگاه نو و ۴ فیلم در بخش انیمیشن با یکدیگر رقابت می‌کنند و در نهایت برگزیدگان بخش‌های مختلف در مراسم اختتامیه -۲۲ بهمن- معرفی خواهند شد.

 نامگذاری روز ششم جشنواره فجر به نام کیومرث پوراحمد، رونمایی از فیلم زندگی پروین اعتصامی و به رونق افتادن جشنواره در مراکز استان‌ها، ازجمله اتفاق‌های قابل‌اعتنای بزرگ‌ترین رویداد سینمایی کشور طی شب و روز گذشته بود.

به گزارش سینمای خانگی از ایرنا، ششمین روز جشنواره در برج میلاد به دلیل سالروز شهادت امام موسی کاظم‌(ع)، از ساعت ۱۶ آغاز شد و این اتفاق، فرصت بسیار خوبی بود تا اهالی رسانه در فضای پراسترس و فشرده روزهای گذشته، حالا با اندکی طیب‌خاطر، به کارهای معوق خود بپردازند.

نخستین فیلم روز ششم، نپتون بود که البته بسیار پررنگ‌تر از نام کم‌ادعای خود ظاهر شد. یکی از اتفاق‌های خوبی که در این دوره از جشنواره رقم خورد، نامگذاری روزهای این دوره به نام سینماگران است. ششمین روز جشنواره به نام کیومرث پوراحمد سند زده شد تا تصاویر این کارگردان مولف محبوب، پیش از شروع هر فیلم، نمایش داده شود. جالب آن‌که به هنگام نمایش تصاویر این کارگردان، در هر سه سانس برج میلاد، تشویق‌های ممتد و خودجوش مخاطبان بود که جلب‌توجه می‌کرد. اتفاقی که طی روزهای گذشته تا این اندازه پرشور دیده نشده بود.

در روز ششم، انیمیشن شمشیر و اندوه و بیوگرافی معجزه پروین به روی پرده رفت که هر دو فیلم با استقبال خوب مخاطبان همراه شدند. شاید بر روی کاغذ، انتظارها از فیلم معجزه پروین، یک نمایش ضعیف بود اما ساختار خوب قصه و چابک بودن فضای روایت سبب شد تا مخاطب، ارتباط خوبی با فیلم گرفته و در پایان نیز تشویق خوبی از اثر به عمل بیاورد.

سانس‌های مردمی همچنان روی دور رکوردشکنی قرار دارد. درحالی‌که این اتفاق برای دوشنبه‌شب با ۱۲ سانس رکورد زد اما نمایش فوق‌العاده ۱۴ فیلم طی شب گذشته سبب شد تا رکوردها هم‌چنان بهبود یابد. طی شب گذشته فیلم‌های قلب رقه، آپاراتچی و احمد توانستند بیشترین تعداد سانس‌های فوق‌العاده را از آن خود کنند. همچنین فیلم‌های تابستان همان سال، آسمان غرب، آغوش باز و مجنون نیز توانستند طی شب گذشته در سانس‌های فوق‌العاده نمایش داشته باشند.

با اضافه شدن سینماهای مراکز استان‌ها، فضای مطبوعاتی کل کشور به رنگ جشنواره درآمد. همچنین اخباری منتشر شد از حضور عوامل چند فیلم در برخی استان‌ها. طی شب و روز گذشته، برج میلاد شاهد حضور چهره‌های شناخته‌شده بسیاری برای تماشای فیلم‌ بود. البته که از سینماهای مردمی خبر می‌رسد چند بازیگر و کارگردان، عموما به‌صورت ناشناس و درحالی‌که شخصا اقدام به خرید بلیت کرده بودند، به تماشای فیلم‌های موردنظر خود نشستند.

همچنین در ساعات غروب، جمع قابل‌توجهی از حاضران در خانه جشنواره، پیگیر بازی اردن و کره جنوبی بودند تا ببینند تیم ملی فوتبال کشورمان در صورت صعود، مقابل کدام‌یک از این دو تیم باید به میدان برود.

امروز اما همه چیز تحت‌الشعاع بازی تیم ملی فوتبال کشورمان قرار دارد. بازی بسیارمهمی که قرار است علاوه بر برج میلاد، در بسیاری از سینماهای سراسر کشور نیز به‌صورت زنده پخش شود. اتفاقی که قطعا به یکی دیگر از خاطرات سینمایی ما تبدیل خواهد شد و حلاوت جشنواره را دوچندان خواهد کرد.

کارگردان «آبی روشن» ضمن اشاره به مضامین فرهنگی و معرفتی عجین شده با روایت فیلم تاکید کرد اگر توانسته باشد در سکانس پایانی دل مخاطبش را بلرزاند، کارش را کرده است.

به گزارش سینمای خانگی از ایرنا، «آبی روشن» دومین فیلم بابک خواجه‌پاشا در مقام کارگردان است که در چهل‌ودومین جشنواره فیلم فجر، به بخش سودای سیمرغ راه‌پیدا کرده است. فیلمی که از منظر روایت آرام و شاعرانه، بی‌نسبت با تجربه قبلی این کارگردانی یعنی «در آغوش درخت» نیست اما تمرکز آن بر مضمونی معنوی و دینی، آن را به تجربه‌ای تازه در کارنامه‌اش تبدیل کرده است.

همزمان با رونمایی «آبی روشن» در جشنواره فیلم فجر، میزبان بابک خواجه‌پاشا کارگردان و امیر ابیلی فیلمنامه‌نویس این فیلم در خبرگزاری ایرنا بودیم، که پیش‌تر بخش نخست آن منتشر شد.

آنچه در ادامه می‌خوانید، بخش دوم و پایانی این نشست است.

* یکی از نکاتی که درباره فیلمنامه «آبی روشن» می‌تواند محل انتقاد باشد، گره‌گشایی‌های ناگهانی است. یعنی برخی از گره‌های داستان براساس یک «اتفاق»‌ باز می‌شود و این از استحکام فیلم‌نامه کاسته است. این انتقاد را چقدر وارد می‌دانید؟

بابک خواجه‌پاشا: نه در مقام کارگردان فیلم آبی روشن که به عنوان فردی که فیلم‌نامه‌نویسی را هم تجربه کرده‌ام، معتقدم فیلمنامه این فیلم، از منظر شاخصه‌های فیلمنامه‌نویسی خیلی درست نوشته شده است. قاعده اول فیلمنامه، معرفی قهرمان است و در مرحله بعد گره‌افکنی اتفاق می‌افتد و سفر قهرمان آغاز می‌شود. از نظر گره‌گشایی، فیلمنامه آبی روشن در دقیقه ۸۰ گره اصلی‌اش باز می‌شود و آنچه در ادامه می‌بینیم، دیگر از جنس گره‌گشایی نیست.

* اجازه دهید مثالی بزنم؛ ماجرای فرار فرد زندانی از دست سرباز خیلی اتفاقی و با حضور ناگهانی تانکر حمل گازوئیل در یک امامزاده حل می‌شود، آن هم با یک سرفه اتفاقی!

امیر ابیلی:‌ البته در فیلم ماجرای بسته شدن جاده اصلی و دلیل عبور تانکر از جاده مربوط به امامزاده، مطرح می‌شود.

خواجه‌پاشا: احساس می‌کنم کاشت‌های کافی برای این صحنه در فیلمنامه وجود دارد. کسی که در آن شرایط قرار بگیرد، معمولا صبر می‌کند به موقعیت مطمئنی برسد و بعد خودش را رها می‌کند. اگر در یک شرایط شهری بود، شاید گزینه فرار از تانکر منطقی بود اما در آن بیابان، فرد فراری کجا می‌توانست پناه ببرد؟

ابیلی: فاصله امامزاده تا پمپ بنزین هم زیاد نیست و منطقا اولین جایی که تانکر می‌توانست توقف کند همان‌جا بود. درباره گره‌گشایی هم باید گره‌گشایی اصلی داستان را مدنظر داشته باشیم نه خرده‌داستان‌ها…

ابیلی: این گزاره که گره‌گشایی‌ها در یک فیلمنامه نباید اتفاقی باشد هم از نظر من خیلی گزاره درستی نیست. خیلی از فیلم‌های بزرگ جهان با یک اتفاق گره‌گشایی می‌کنند. در سینمای خود ما هم فیلمسازی مانند اصغر فرهادی، خیلی از گره‌های داستانش را به‌صورت اتفاقی باز می‌کند

* البته ماجرای این فرار، خرده‌داستانی است که در بخشی از فیلم، تبدیل به مسئله اصلی می‌شود.

ابیلی: بالاخره در طول هر فیلمی، خرده پیرنگ‌هایی وجود دارد. ماجرای این فرد فراری را هم می‌توان اینگونه دید که او همان ابتدا داخل تانکر پریده اما دیگر موفق به خروج نشده است. از این منظر حضور او قطعا در آن صحنه اتفاقی نیست. از طرف دیگر این گزاره که گره‌گشایی‌ها در یک فیلمنامه نباید اتفاقی باشد هم از نظر من خیلی گزاره درستی نیست. خیلی از فیلم‌های بزرگ جهان با یک اتفاق گره‌گشایی می‌کنند. در سینمای خود ما هم فیلمسازی مانند اصغر فرهادی، خیلی از گره‌های داستانش را به‌صورت اتفاقی باز می‌کند.

خواجه‌پاشا: من البته این گزاره را تایید می‌کنم که در قدرت یک درام، تصادف باید به‌صورت حداقلی اتفاقات را پیش ببرد اما در فیلمنامه ما این موارد تصادفی، به‌صورت حداقلی است و اینگونه نیست که همه گره‌گشایی‌ها برپایه تصادف باشد. از طرف دیگر فیلم ما در ژانر جاده‌ای تعریف می‌شود و در این سبک فیلم، معمولا این اتفاقات تصادفی، سهم بیشتری می‌توانند داشته باشند.

ابیلی: پیرنگ اصلی فیلم ما که یافتن ایوب است، به‌صورت کاملا کلاسیک پیش می‌رود. کاملا براساس نشانه‌ها، کاراکترها در داستان پیش می‌روند.

* آقای خواجه‌پاشا شما از علاقه‌مندان سینمای رضا میرکریمی هستید و یکی از بهترین فیلم‌های جاده‌ای سینمای ایران را هم می‌توان «خیلی دور خیلی نزدیک» دانست. در آنجا هم ما با سفری مواجه هستیم که در خلال آن کاراکترهایی فرعی به داستان وارد و از آن خارج می‌شوند. اما هرکدام از این ورود و خروج‌ها معنایی را به داستان اضافه می‌کند. در «آبی روشن» اما برخی از خرده‌داستان‌ها و آدم‌های فرعی، خیلی به بار قصه اصلی اضافه نمی‌کنند.

خواجه‌پاشا: آیا در فیلم قصر شیرین آقای میرکریمی هم همین شرایط را داریم؟‌ درست این است که بگوییم گاهی اوقات، ماجراها بر روی قهرمان تأثیر می‌گذارد و گاهی اوقات شخصیت‌ها. اصطلاحا به این کاراکترها، کاراکترهای نگین‌دار هم می‌گویند. این کاراکترها، شاخصه‌هایی دارند که قهرمان اصلی را تکمیل می‌کنند اما ماجرا و قصه‌ای که دارند خیلی مهم نیست. به‌عنوان مثال متولی امامزاده در آبی روشن یک شاخصه اخلاقی مشخص دارد. او مانند افراد اهل معنا، به ایوب اعتماد کرده و حالا دارد به یونس هم می‌گوید به او اعتماد کن. کاراکتر سرباز هم معنای «قضاوت» را نمایندکی می‌کند.

خواجه‌پاشا: شاید مخاطب امروز به راحتی پذیرای «خیلی دور، خیلی نزدیک» هم نباشد. مخاطب امروز بیش از حد با منطق با اثر مواجه می‌شود و رئال به همه چیز نگاه می‌کند در حالی که فیلم‌هایی مانند «خیلی دور خیلی نزدیک» و یا «آبی روشن» اساسا فیلم‌های منطق نیستند

پس این شخصیت‌های فرعی در داستان کارکرد دارند، اما کارکرد آن‌ها معرفتی است و روی شخصیت تاثیر می‌گذارند اما ماجرای آن قرار نیست چندان مهم باشد. آن سبکی که شما به آن اشاره می‌کنید، نوع دیگری از استفاده از کاراکترهای فرعی است. ما با دو نوع پرداخت شخصیت فرعی در سفر قهرمان مواجهیم. اتفاقا من هر دو فیلم آقای میرکریمی که به آن اشاره کردیم را دوست دارم و هر کدام براساس یکی از این مدل‌ها پیش رفته است. در خیلی دور، خیلی نزدیک قصه و ماجرای آدم‌های فرعی روی دکتر عالم تأثیر می‌گذارد اما در قصر شیرین این خود آدم‌ها هستند که وارد داستان می‌شوند.

یک نکته را هم فراموش نکنیم که شاید مخاطب امروز به راحتی پذیرای «خیلی دور، خیلی نزدیک» هم نباشد. مخاطب امروز بیش از حد با منطق با اثر مواجه می‌شود و رئال به همه چیز نگاه می‌کند در حالی که فیلم‌هایی مانند خیلی دور خیلی نزدیک و یا آبی روشن اساسا فیلم‌های منطق نیستند. فیلم‌های معرفتی، اساسا فیلم‌های منطقی نیستند. با کدام کار خدا می‌توان با منطق انسانی مواجه شد؟ خدا اساسا کارش سورپرایز کردن ماست.

ابیلی: دقیقا مانند معجزه‌های کوچکی که در زندگی خیلی از ما اتفاق می‌افتد. جهان فیلم آبی روشن از جنس همین معجزه‌هاست و خیلی عینی و مادی نمی‌توان با آن مواجه شد.

* آقای ابیلی «آبی روشن» امروز در کدام بخش کارنامه فیلمنامه‌نویسی شما قرار می‌گیرد و چه نسبتی با تجربه‌های قبلی شما می‌تواند داشته باشد؟

ابیلی: من واقعا فیلم آبی روشن را دوست دارم و نگارش آن هم تجربه بسیار خوبی برای من بود. هم قصه آن را دوست داشتم و هم الان خروجی آن را دوست دارم. همکاری با بابک هم اتفاق بسیار خوبی برای من بود. به‌خصوص که بابک فیلمنامه‌نویس بسیار خوبی هم هست. نگاه ما به جهان خیلی به هم نزدیک است و به دلیل همه این موارد، تجربه فیلمنامه این اثر، برای من بسیار دل‌نشین بود. از آنجایی که تجربه قبلی من هنوز اکران نشده، می‌توان آبی روشن را نقطه ورود جدی‌تر من به سینما هم دانست.

خواجه پاشا: همین امروز اگر به خانه بروید، احتمالش خیلی زیاد است که با خبر شوید یکی از بستگان نزدیک‌تان راهی مشهد شده است. مثل زندگی امام حسینی(ع) همه ما که بالاخره در هیأت بزرگ شده‌ایم. این‌ها واقعیت‌های فرهنگی و هویتی جامعه ماست و فیلمی مانند «آبی روشن» را هم از همین منظر می‌توان یک فیلم هویتی و فرهنگی دانست

* فیلم «آبی روشن»‌ را به‌عنوان یک فیلم امام رضایی معرفی می‌کنند، حس خودتان به این توصیف از فیلم چیست؟

خواجه‌پاشا: حتما که به آن افتخار می‌کنیم اما خودم این فیلم را یک فیلم انسانی با زیرمتنی از فرهنگ رضوی می‌دانم. در عین حال قطعا اگر اثرم رنگ و بویی از امام رضا(ع) داشته باشد به آن افتخار می‌کنم و امیدوارم لااقل به جایگاه این بزرگان و عزیزان آسیبی وارد نکرده باشیم.

ابیلی: در عین حال اگر این توصیف یا هر توصیف دیگری باعث ایجاد پیش‌فرض در ذهن مخاطب شود، من ترجیحم این است که مخاطب بدون هیچ‌ پیش‌فرضی با اثر مواجه شود.

خواجه‌پاشا: امام رضا(ع) اساسا بخشی از زیست همه ماست. همین امروز اگر به خانه بروید، احتمالش خیلی زیاد است که با خبر شوید یکی از بستگان نزدیک‌تان راهی مشهد شده است. مثل زندگی امام حسینی(ع) همه ما که بالاخره در هیأت بزرگ شده‌ایم. این‌ها واقعیت‌های فرهنگی و هویتی جامعه ماست و فیلمی مانند آبی روشن را هم از همین منظر می‌توان یک فیلم هویتی و فرهنگی دانست. یعنی حتی می‌توان گفت فیلم «آبی روشن» یک فیلم کاملا ایرانی است. همه این‌ها بخشی از فرهنگ ماست که در اشعار شاعران کهن فارسی هم انعکاس و بروز داشته است. کسی که می‌خواهد به‌واسطه این مفاهیم میان نسل‌ها فصله بیندازد، دست روی مقوله‌های فرهنگی ما گذاشته است.

کسانی که روی تخریب این مفاهیم کار می‌کنند، باید بدانند دست روی چیزهایی گذاشته‌اند که برای پدران و مادران ما بسیار با ارزش بوده است و به همین دلیل می‌توان گفت این افراد در حال جنگ با ارزش‌ها هستند. ما باید به همه ارزش‌ها احترام بگذاریم و معتقدم این فیلم هم درباره احترام به فرهنگ و هویت ایرانی و اسلامی همه ماست. فرهنگ ایرانی و فرهنگ اسلامی کامل در هم تنیده هستند. مگر در حرم امام رضا(ع) غیر از هنر ایرانی می‌بینید؟ وقتی اسم مشهد می‌آید، همه ما یاد خانواده، مهربانی و رأفت می‌افتیم و همه این‌ها شناسه‌های فرهنگ ایرانی است. آیا در همان پلان انتهایی فیلم دل شما به‌عنوان یک ایرانی نلرزید؟ می‌خواهم حس واقعی‌تان را بدانم.

* بله. بالاخره این مسائل ریشه در تجربه زیسته ما دارد.

خواجه‌پاشا:‌ و به همین دلیل معتقدم این مفاهیم، هویتی است. همین لرزش دل، برای من کافی است و قول می‌دهم حتی مادران ما هم با تماشای آن پلان، دل‌شان می‌لرزد. همین اتفاق را برای مخاطبان فیلم آبی روشن رقم زده باشم، کارم را کرده‌ام. فاصله نسل‌ها با تکیه بر همین مفاهیم هویتی از بین می‌رود. ما زمانی محتوای فرهنگی مشترک برای نسل‌ها داشتیم.

مثلا پدر من موسیقی محبوبش بنان بود و من علاقه‌مند به محسن یگانه بودم، اما زمانی که می‌خواستیم با هم به سفر برویم، برای طول مسیر ناصر عبدالهی گوش می‌کردیم که گویی فصل مشترک سلیقه هنری ما را پر می‌کرد. ما زمانی چنین محصولاتی را برای پرکردن فاصله‌های سلیقه‌ای داشتیم و امروز نداریم. امروز بچه‌های من چیزهایی را گوش می‌دهند که خودشان به من می‌گویند، این‌ها برای تو خوب نیست! این فاصله، واقعا فاصله عجیبی است. این فاصله شاید زمانی وجود داشته اما هیچ‌گاه مانند امروز، تبدیل به یک دره نشده بود. آنقدر به این فاصله فکر نکردیم که حالا اینقدر فاصله‌مان زیاد شده است. ما باید با تولیدات هنری، بخشی از این فاصله را پر کنیم.

باید دردها و زخم‌ها را ببینیم تا بتوانیم برای درمان آن‌ها فکر کنیم. باید افرادی امروز سراغ نسل جوان بروند تا بفهمند میان آن چه می‌گذرد. خیلی از مسائل امروز در میان نسل جوان جریان دارد که روح مسئولان ما هم از آن‌ها خبر ندارد. هنوز زمان داریم و دیر نشده است.

خواجه‌پاشا: پدر من موسیقی محبوبش بنان بود و من علاقه‌مند به محسن یگانه بودم، اما زمانی که می‌خواستیم با هم به سفر برویم، برای طول مسیر ناصر عبدالهی گوش می‌کردیم که گویی فصل مشترک سلیقه هنری ما را پر می‌کرد. ما زمانی چنین محصولاتی را برای پرکردن فاصله‌های سلیقه‌ای داشتیم و امروز نداریم

* سکانسی کلیدی در فیلم هست که مربوط به مواجهه یونس و ایوب می‌شود و این ذهنیت برای مخاطب شکل می‌گیرد که تمام آن شمایلی که از حاج یونس از ابتدای فیلم شکل گرفته در هم فرو می‌ریزد. کمی درباره این فراز از فیلم صحبت کنیم…

خواجه‌پاشا: وقتی صحبت از لایه‌های درونی آدم‌ها می‌کنیم، منظور همین نکته است. آدم موجود عجیبی است. همه ما روزی در زندگی‌مان کاری کرده‌ایم که شاید خاطرمان هم نباشد اما بابت آن حقی را بدهکاریم. در جامعه امروز ما دیگر زیاد به «حق‌»‌ فکر نمی‌کنیم. اینکه «حق‌الناس»‌ چیست؟ حق چه کسانی به گردن ماست؟ به همین دلیل به راحتی کم‌فروشی می‌کنیم. از تولیدکننده تا فروشنده دارد کم‌فروشی می‌کند.

من هنرمند، بودجه‌ای در اختیار دارم که درواقع پول مردم است. من باید با این پول، فیلمی بسازم که همین مردم از آن لذت ببرند. اگر نکنم، من هم به نوعی کم‌فروشی کرده‌ام و حق این مردم به گردن من است. باید فردا بابت آن جواب بدهم. وقتی این حق‌خوری رواج پیدا کند، بازتاب اجتماعی‌اش می‌شود همین مشکلاتی که امروز با آن مواجهیم.

وقتی حضرت علی(ع) را مظهر «حق» می‌دانیم، به این دلیل است که او درک کرده است «حق» باید رعایت شود چرا که عنصری تأثیرگذار در کل جامعه است. یونس هم در زندگی یک بار اشتباه کرده و باید تقاص آن را بپردازد. کار دنیا همین است و هر کسی تقاص کارش را می‌دهد. ما گاهی سرمان را در برف فرومی‌کنیم و فکر می‌کنیم تقاصی در کار نیست. یونس در داستان فیلم، در جایی متوجه این واقعیت می‌شود و تصمیم می‌گیرد که این حق به گردنش باقی نماند. این درک مهمی است که انسان به این مرحله برسد که نخواهد حق دیگری به گردنش بماند و این کار بسیار سختی هم هست.

ابیلی: در جهان داستان فیلم، یونس به‌صورت ناگهانی تصمیمش تغییر می‌کند و اینکه تصمیم می‌گیرد حقی که به گردنش افتاده را صاف کند، این از سر لطف امام رضا(ع) است. گویی این امام رضا(ع) است که او را در مسیری قرار می‌دهد تا بتواند این حق را جبران کند و باری از دوشش برداشته شود. لطف اصلی این است که ما در این دنیا تقاص کارهای‌مان را بدهیم. یونس هم این فرصت را پیدا می‌کند.

* حتی فیلم به کاراکتر قمارباز هم در جاهایی حق می‌دهد…

خواجه‌پاشا: چه کسی می‌داند که بنده برگزیده خدا کیست؟ ما نمی‌توانیم این واقعیت را بفهمیم. شاید بنده برگزیده خدا، همان رفتگری باشد که هر روز کوچه ما را جارو می‌کند. شاید حتی فردی که خدا او را دوست دارد، گاهی در نگاه ما آدم بدی باشد. از کجا می‌توان این واقعیت درونی افراد را فهمید.

ابیلی: کمااینکه نگاه ائمه ما هم همین است. دیالوگی هم در فیلم هست که می‌گوید در نگاه امام(ع) بین توی حاجی و منه قمارباز هیچ فرقی نیست.

خواجه‌پاشا: این جنس فیلم‌ها در طول زمان بیشتر فهمیده می‌شوند و تأثیرگذاری بیشتری هم پیدا می‌کنند. قصه این فیلم دارای تراژدی و اوج دراماتیک نیست و برندگی‌های تند و تیز فیلم‌های اجتماعی را هم ندارد،‌ اما نرم و آهسته مسیرش را طی می‌کند

خواجه‌پاشا: اصلا ما چه شانی برای قضاوت افراد داریم؟ ما اما به راحتی انسان‌ها را قضاوت می‌کنیم. ما نه فقط توان قضاوت نداریم که حق قضاوت هم نداریم. ما اجازه نداریم به خاطر خطا، نزدیکان و خانواده خود را رها کنیم. آبی روشن به این مسائل هم پرداخته است. این جنس فیلم‌ها در طول زمان بیشتر فهمیده می‌شوند و تاثیرگذاری بیشتری هم پیدا می‌کنند. قصه این فیلم دارای تراژدی و اوج دراماتیک نیست و برندگی‌های تند و تیز فیلم‌های اجتماعی را هم ندارد،‌ اما نرم و آهسته مسیرش را طی می‌کند.

* درباره دو بازیگر اصلی یعنی مهران احمدی و مهران غفوریان هم بگویید که حضور درخشانی در فیلم دارند.

خواجه پاشا: همه بازیگران فیلم از نظر من بازیگران گرانقدری بودند. ما برای آنکه مخاطب در مواجهه اول با قهرمان، متوجه سرانجام او در قصه نشود، به این گزینه‌ها فکر کردیم. برخی بازیگران به‌دلیل ایفای نقش‌های خاص، پیش‌فرضی را در ذهن مخاطبان به‌وجود آورده‌اند. تصمیم گرفتیم بازیگرانی را برای این نقش‌ها انتخاب کنیم که مخاطب با دیدن آن‌ها، سرانجام‌شان را پیش‌بینی نکنند. بازیگران فعلی فیلم این ویژگی را دارند و شما در ابتدای قصه تصوری از سرانجام آن‌ها ندارید. علاوه‌بر این دلیل، قطعا بازیگران قدرت‌مندی می‌خواستیم که توان خلق شخصیت را داشته باشند. حتی کوچک‌ترین کاراکترها هم اجرای غلوآمیز نداشته‌اند. همکاری با همه این عزیزان برای من لذت‌بخش بود و فکر می‌کنم همه بازیگران آبی روشن متفاوت ظاهر شده‌اند.

عوامل و بازیگران سینمایی «نپتون» بر لزوم توجه به مسایل انسانی و آسیب های اجتماعی تاکید کردند.

به گزارش سینمای خانگی از مهر، نشست خبری فیلم سینمایی «نپتون» در سانس اول روز سه‌شنبه ۱۷ بهمن با حضور ابراهیم غفاریان (کارگردان)، سیاوش امین پور (تهیه کننده)، مرجان ساداتی (نویسنده)، بهروز شهامت (طراحی و ترکیب صدا)، منصور شهبازی (مدیر صدابرداری)، داود محمدی (مدیر فیلمبرداری)، حمید نجفی‌راد (تدوینگر) و آرمین رحیمیان، امین میری، آیدا ماهیانی، امیررضا جوکار بعد از نمایش فیلم در خانه رسانه برگزار شد.

در ابتدای این نشست سیاوش امین پور تهیه کننده سینمایی «نپتون» گفت: امیدواریم فیلم تلنگری باشد تا دوستان متوجه شوند با کی مسابقه گذاشته اند.

محمدابراهیم غفاریان کارگردان سینمایی «نپتون» با تقدیم این فیلم به پدرش، گفت: سال‌ها مستند اجتماعی ساخته ام و از هنرستان کار فیلم می‌کردم و در قالب دستیاری و سینمای مستند کار کرده ام.

وی با اشاره به اینکه دوست مهندس وی این ایده را به او داده است، افزود: این جمله یک خطی که پدر و مادرها برای ساخت آینده فرزندان از فرزندان غافل می‌شوند در اختیار فیلمنامه نویس قرار گرفت و فیلمنامه این اثر تنظیم شد.

مرجان ساداتی نویسنده اثر با اشاره به اینکه موضوع با فضای ذهنی او متفاوت بود، گفت: در حین این سختی، روابط انسانی برای من مهم بوده است و این کار را دوست داشتم.

این نویسنده بااشاره به نکاتی از فیلمنامه ذکر کرد: ما با خانواده‌هایی روبه‌ررو می‌شویم که معضل‌هایی دارند. در «نپتون» مساله نقد زن یا مرد وجود ندارد؛ بلکه به ما نشان می‌دهد که بسیاری از خانواده‌های در دنیای کنونی، شبیه به این خانواده زندگی می‌کنند و فرزند آن‌ها شرایطی همچون کودک قصه دارند. مادر این بچه به دنبال پیدا کردن استقلال خود است؛ اما مسیر اشتباهی می‌رود و ما قرار نبود مادر را مقصر بدانیم.

امیررضا جوکار بازیگر ۷ ساله نقش کیان گفت که این کار برایش خیلی لذت بخش بوده و دوست دارد بازیگری را ادامه دهد.

آرمین رحیمیمان بازیگر این پروژه گفت: در اولین برخورد با فیلمنامه، این اثر برایم متفاوت بود و تاحالا قصه عرضی به این شکل بازی نکرده بودم و چنین نقشی را در رزومه نداشتم.

آیدا ماهیانی بازیگر این اثر نیز عنوان کرد: من عاشق این جنس فیلم‌ها هستم که بدون دعوا و جنگ و شمشیر و … یک زندگی ساده را روایت می‌کند و از بازی در این اثر خیلی خوشحالم.

امین میری بازیگر این اثر با شمارش مواردی که در این فیلم وجود دارد، گفت: در این اثر می‌بینیم اگر توان بچه داری نداریم به هر قیمتی نباید بچه دار شویم یا در زیر لایه اثر هویت جنسی کودک وجود دارد. فیلم در مورد انسانیت صحبت می‌کند و در این اثر می‌بینیم تنها کسانی که انسانیت به خرج می‌دهند بیکار می‌شوند.

وی افزود: امروز به احترام گروه آمدم چرا که فیلم مستقلی است و با سرمایه شخصی ساخته شده است، ما درباره انسانیت فیلم می‌بینیم اما هیچ انسانیتی پشت صحنه نداریم و سال‌ها است حال ما بد است.

رها خدایاری بازیگر با اشاره به اینکه آخرین بازیگری بوده که به پروژه اضافه شده است، یادآور شد: باعث افتخار است کار مستقل ساخته شده است و افتخار می‌کنم در کار مستقل بازی می‌کنم.

منصور شهبازی صدابردار این فیلم نیز یادآور شد: صدابرداری سر صحنه مصائب و مشکلات و سختی‌های خود را دارد و هر لوکیشنی شرایط خود را دارد.

بهروز شهامت طراح و ترکیب صدا، گفت: صدابرداری و صداگذاری مکمل یکدیگر است و در صداگذاری و صدابرداری هنر نهفته است.

داوود محمدی مدیر فیلمبرداری این اثر با اشاره به اینکه همزمان با پیشنهاد این اثر درگیر پیش تولید «قلب رقه» بوده، گفت: جهان این فیلم با جهان فیلم «قلب رقه» متفاوت بود اینجا ریتم کند و ضدقصه داشت و قلب رقه ریتم تند و اکشن داشت.

وی یادآور شد: جاهایی که زن و شوهر را با هم داریم فضای فیلم سرد است و زمانی که بچه‌ها اضافه می‌شوند رنگ را به کار گرفتیم و جهان اینها را همیشه متفاوت دیده ایم.

حمید نجفی تدوینگر این اثر نیز یادآور شد: ما این روزها درگیر سونامی عجیب بیماری‌های روانی هستیم و گویا چیزی فراموش شده، آن هم رسیدگی به مشکلات روانی از کودکی است.

وی در پایان بیان کرد: از ریتم عبور کرده ام و دنبال آن هستم بفهمم روح اثر چیست و حس می‌کنم تکه‌ای از وجودم در این فیلم است.