سینمای سیاسی یا سینمای سیاستزده؛ به کدام مبتلا شدیم؟
چهاردهمین قسمت از برنامه «نقد سینما» شب گذشته 12 اسفندماه از شبکه چهار سیما پخش شد.
به گزارش سینمای خانگی به نقل از خبرنگار رادیو و تلویزیون خبرگزاری فارس، برنامه «نقد سینما» شب گذشته 12 اسفندماه با موضوع نقد و بررسی فیلمهای سینمایی «چپ، راست» و «تاپگان: ماوریک»، گفتگو با مینو خانی درباره جشنواره فیلم مقاومت و برپایی میز گفتگوی ویژه درباره «تفاوت سینمای سیاسی و سیاستزده» روی آنتن شبکه چهار سیما رفت.
در ابتدای برنامه میز نقد فیلم سینمایی «چپ، راست» به کارگردانی حامد محمدی با حضور محمد صابری و سید علی سیدان برگزار شد.
در «چپ، راست» مخاطب جلوتر از فیلمساز است
ابتدا سیدعلی سیدان با اشاره به اینکه «چپ، راست» چندان مخاطب را نمیخنداند، مطرح کرد: فیلم کهنه به نظر میرسد و شاید یک علت آن تعویق دو-سه ساله اکران باشد. اگر این فیلم در دهه هفتاد ساخته میشد، چیزی شبیه «نان، عشق و موتور 1000» بود. حتی شاید اگر همین حالا «نان، عشق و موتور 1000» به نمایش دربیاید، زندهتر از این فیلم باشد.
وی افزود: کار فیلم، هجو است و این را روی دو شخصیت سوار میکند؛ اما باید تصویر سفت و سخت و تثبیت شدهای از آن بیرون وجود داشته باشد تا بتوانیم به این هجو بخندیم. وقتی آن تصویر وجود ندارد و مخاطب جلوتر از فیلمساز است، باعث میشود که فیلم و هجوش حتی نتواند مخاطب را بخنداند.
سیدان یادآور شد: فیلم به شدت غیرسیاسی و واقعیتزدایی شده است. سیاستزدایی و سیاستزدگی دو روی یک سکه است. وقتی سیاستزدایی اتفاق میافتد و همه موارد غیرسیاسی جلوه میکند تا بگوید صرفاً به دنبال نمایش یک زندگی است، در نهایت شدیدا سیاستزدگی اتفاق میافتد و به اصطلاح به یک سمت غش میکند.
عبارت «چپ و راست» در ادبیات سیاسی ما کمرنگ شده است
در ادامه محمد صابری دیگر منتقد این بخش بر تیپشناسی فیلم تاکید و بیان کرد: برای اینکه اثر، چپ و راستش را تعریف کند یک سری نشانهگذاریهای تیپیکال کرده است که در بیرون مابهازا ندارد. این باعث میشود شخصیتهایی که فیلم به صورت کاریکاتوری ارایه میکند، واقعیتی در ذهن مخاطب نداشته باشد که به کاریکاتورش بخندد. اساسا یکی از بزرگترین مشکلات اثر از عنوانش شروع میشود. عبارت «چپ و راست» در ادبیات سیاسی ما کمرنگ شده است و کسی در رسانهها به کار نمیبرد.
وی توضیح داد: من نمیدانم چرا با توجه به ایده فیلم، پیمان قاسمخانی که در تیم تولید بوده، دست به قلم نشده است؟ ما از همین ترکیب منوچهر محمدی در کنار پیمان قاسمخانی فیلم «مارمولک» را دیدهایم. از ترکیب رامبد جوان در کنار پیمان قاسمخانی «ورود آقایان ممنوع» را دیدهایم.
این منتقد خاطرنشان کرد: تیم پُر از استعداد است و آدمهای درستی دور هم جمع شدهاند؛ اما به این دلیل که حامد محمدی دست به قلم شده است، فیلم موفق نیست. به نظر من حامد محمدی باید از آزمون و خطاهای خود در زمینه فیلمنامه کمدی درس بگیرد و در مسیر نوشتن فیلمنامه اجتماعی حرکت کند؛ که به زعم من در آن بسیار موفقتر عمل میکرد.
احتمال افزایش قیمت بلیت سینما
هادی فیروزمندی فعال رسانه در میز خبر برنامه «نقد سینما»، از اختتامیه سیزدهمین دوره جشنواره فیلم 100 و آغاز هفدهمین دوره فیلم مقاومت خبر داد.
وی درباره افزایش قیمت بلیت سینما مطرح کرد: شنیدهها حاکی از این است که قطعا قیمت بلیت سینما افزایش پیدا خواهد کرد و قیمت بلیت در سال جدید بین شصت تا هفتاد هزار تومان خواهد بود. سینماداران، پخشکنندگان و صنوف مرتبط استدلالشان درباره این موضوع این است که افزایش قیمت دلار، هزینههای تولید فیلم، نگهداری سالنهای سینما و ریزش مخاطبان در سالهای اخیر افزایش قیمت بلیت را توجیه میکند.
نمایش فیلم «اتاقک گلی» در جشنواره مقاومت
در ادامه برنامه مینو خانی در گفتگوی تلفنی با امیررضا مافی درباره آغاز به کار هفدهمین جشنواره فیلم مقاومت بیان کرد: امروز 12 اسفندماه مراسم افتتاحیه جشنواره فیلم مقاومت با حضور مسئولان، دستاندرکاران و سرداران سپاه برگزار و «اتاقک گلی» به عنوان فیلم افتتاحیه نمایش داده شد. همچنین در مراسم افتتاحیه، فیلمنامههای کوتاه، بلند و اقتباسی برندگان خود را شناختند.
وی درباره بخش کشف استعداد و تربیت نسل جدید فیلمسازان جشنواره فیلم مقاومت یادآور شد: یکی از اتفاقات جالب این دوره از جشنواره مقاومت، بخشی به نام «نسل روایت» است. این بخش مربوط به کسانی میشود که متولد سال 68 به بعد هستند و کمتر از 33 سال سن دارند.
میز نقد سینمای جهان بخش دیگر «نقد سینما» بود که فیلم «تاپ گان: ماوریک» با حضور محمدرضا مقدسیان و آرش خوشخو بررسی شد.
«تاپ گان: ماوریک» اثری خوشساخت و تبلیغاتیست
آرش خوشخو منتقد سینما درباره «تاپ گان: ماوریک» بیان کرد: این فیلم تمام فرمولهای کلاسیک جهان را در خود جمع کرده چراکه اثری تبلیغاتی، نوجوانپسند و با کیفیت بسیار بالا است. در حقیقت میتوان در انتخاب بازیگر، خطوط داستانی، فراز و نشیبهای فیلمنامه و… فرمولی را که از آن صحبت میکنم، دنبال کرد.
وی تصریح کرد: این فیلم، فیلم واکنش است. اگر کسی کاری انجام دهد، دوربین مدام واکنش بقیه را به شما نشان میدهد که تحسین و یا با خشم نگاه میکنند. این همان فرمولی است که در سینمای حادثهای نوجوانپسند جواب میدهد. باید قبول کرد که فیلم، اثر خوشساخت و به شدت تبلیغاتی برای جذب نوجوانان به نیروی دریایی و هوایی آمریکاست.
ما قهرمان کم نداریم
در ادامه محمدرضا مقدسیان منتقد به استفاده از تکنیک در راستای اهداف تبلیغی و پروپاگاندایی اشاره و اظهار کرد: من اعتقاد دارم قدرت اول در دنیای امروز، رسانه و یکی از قدرتمندترین رسانهها سینماست. مهم نیست من چند هواپیما و ناو دارم و به کجا حمله میکنم. مهم این است که از رسانه به درستی استفاده کنم. من صرفا سینما تحویل مخاطب میدهم و مخاطب بدون اینکه بفهمد فکر میکند من بسیار قدرتمند هستم. من هر هواپیمایی را که دلم بخواهد، میتوانم بسازم و هر عملیاتی میتوانم انجام دهم.
وی ادامه داد: ما ایرانی هستیم و نمیخواهیم نسل به نسل فراموش کنیم که این کشور قهرمان داشته است؟ همچنین به دنبال رونق در سینماهایمان هستیم. «تاپ گان: ماوریک» یک نمونه موفق است. چند تا از این فیلمها باید بسازند و ما بررسی کنیم تا به یک فرمول ساده برسیم؟ آنها در خارج از کشور چگونه بر اساس یک فرمول فیلم جذاب و خوشآب و رنگ میسازند؟ حتی در سطحیترین فیلمها، شخصیتپردازی و داده را به صورت مناسب به مخاطب ارایه میکنند. این فرمولها مشخص است. ما در کشورمان قهرمان و فیلمساز مستعد کم نداریم اما احساس میکنم عزم جدی برای این امر وجود ندارد.
این منتقد در پایان صحبتهای خود مطرح کرد: به کسی که چنین اثری را خلق کرده است، باید تبریک گفت. چرا که اول فیلم جذابی میسازد و مخاطب به شکل ناخودآگاه عاشق محتوا میشود. یعنی محتوا به مخاطب تحمیل نمیشود و در وهله اول، دوم و سوم سینماست. رده چهارم و پنجم به صورت ناخودآگاه برخی مفاهیم منتقل میشود و هیچکس نمیفهمد چه شد که آمریکا آن قدر قدرتمند شد!
در بخش بعدی برنامه، میز گفتگوی ویژه با حضور اکبر نبوی با موضوع «سینمای سیاستزده و سینمای سیاسی» برگزار شد.
ما نمیتوانیم در فیلم سیاسی، حرف سیاسی بزنیم
امیررضا مافی، میزبان «نقد سینما» درباره موضوع برنامه عنوان کرد: من فکر میکنم که نداشتن یک سینمای طعنهزن سیاسی و نه سیاستزده باعث میشود بسیاری از نقدهای سیاسی ممکن در حوزه عمومی بر پرده سینما شکل نگیرد. و وقتی مردم، نقدهایشان را روی پرده سینما و در رسانهها نبینند، ممکن است که از جای دیگری بروز کند.
وی ادامه داد: اگر اجازه بدهیم نقد در سینما اتفاق بیفتد، شاهد رشد خواهیم بود. همانطور که «سینما، کلید پیشرفت است» شعار ما در این برنامه است. وقتی ما نمیتوانیم در فیلم سیاسی، حرف سیاسی بزنیم، حرف سیاسی را به شکل کاریکاتور در فیلم اجتماعی و کمدی میزنیم.
مافی درباره تفاوت امر سیاسی با امر سیاستزده مطرح کرد: امر سیاسی، معقول و برآمده از یک مطالبه اما امر سیاستزده هیجانی و واکنش به یک مطالبه سرخورده است.
سینمای سیاسی نقد انواع قدرت است
اکبر نبوی بر ریشه نبود حضور سینمای سیاسی در ایران اشاره و اظهار کرد: اساسا سینمای سیاسی نقد انواع قدرت است؛ قدرت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی هنری و… سینمای سیاسی انواع این قدرتها را نقد میکند. تجربه میگوید هیچ قدرتی در برابر نقد مقاومت میکنند و نقد را نمیپذیرند. به این دلیل که نقد، قدرت وارد شدن در حریم یک ساختار است.
وی در پایان درباره اهمیت سینمای سیاسی در کشور خاطرنشان کرد: هرچقدر فیلم و سینمای سیاسی در این کشور تقویت شود، هم انواع قدرت سیاسی متوجه حدود و حریم خود میشوند و هم افکار عمومی و جامعه از رسانه سینما برای حرکت رو به جلو بهره میگیرد. با توجه به شرایط که وضعیت اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی پیچیدهتر میشود، برنامههایی چون «نقد سینما» میتواند به شکلگیری شجاعت در فیلمسازان و مسئولان برای اهتمام به ساخته شدن فیلم سیاسی کمک کند.
برنامه «نقد سینما» به تهیهکنندگی یوسف بچاری و میزبانی امیررضا مافی جمعهها ساعت 22:30 از شبکه چهار سیما روی آنتن میرود.
